Media-icmal 04.04.2017

Ölkədə İV İslam Həmrəylik Oyunlarının təşkili, ölkədə inflyasiyanın və işsizliyin səviyyəsi, tibbi xidmətin keyfiyyəti bugünkü medianın aparıcı mövzusudur.

Bakıda birləşəcək islam dünyası

“Azərbaycan” qəzetində “İlham Əliyev islam dünyasını Bakıda birləşdirir”

(http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=119157)  sərlövhəli məqalədə  Bakıda İV İslam Həmrəyliyi Oyunlarının təşkili dəyərləndirilir.

Müəllif idman oyunlarını təşkil etmək sahəsində Azərbaycanın dünya miqyasında uğurlarının artdığını deyir və buna nümunə olaraq iki il öncə ilk Avropa Oyunlarının Bakıda təşkil olunmasını göstərir. 

Müəllif vurğulayır ki, təşkilatçılıq işi bununla bitmir və bu il mayın 12-22-də  Azərbaycan daha bir nüfuzlu tədbirə, IV İslam Həmrəyliyi Oyunlarına ev sahibliyi edəcək.

Müəllif deyir ki, yarışlara “Həmrəylik bizim gücümüzdür” devizi seçilib və bu yarışların Azərbaycana etibar edilməsi onun uğurlarından xəbər verir:

“Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə reallaşan siyasət nəticəsində Azərbaycanın hər bir bölgəsində idman arenalarının, müasir komplekslərin tikilərək yeniyetmələrin, gənclərin ixtiyarına verilməsi ölkəmizdə böyük idmançı ordusunun formalaşmasını və idmanın inkişafını təmin edib”.

Müəllif hesab edir ki, IV İslamiada Azərbaycanın və İslam ölkələrinin idman tarixində mühüm və əlamətdar hadisə olacaq.

Yazı müəllifi bu oyunların keçirilməsilə bağlı Təşkilat Komitəsi yaradıldığını və birinci vitse-prezident Mehriban Əliyevanın komitənin sədri təyin olunduğunu bildirir: “Təşkilat Komitəsinin ötən 2 il ərzində məqsədyönlü fəaliyyəti digər təşkilatlara örnəkdir. Əminliklə söyləyə bilərik ki, “Bakı-2017” İslam Həmrəyliyi Oyunları yarışlarının tarixində yeni mərhələ olacaq”.

Müəllif xatırladır ki, prezident İlham Əliyev bu oyunların təkcə idman deyil, həm də böyük siyasi və mədəni tədbir olduğunu diqqətə çatdıraraq 2017-ci ili Azərbaycanda “İslam həmrəyliyi ili” elan edib:“Bu il Azərbaycanda IV İslam Həmrəyliyi Oyunları keçiriləcək. Bu da çox önəmli beynəlxalq tədbirdir, bütün müsəlman aləminin həmrəylik oyunlarına biz ev sahibliyi edəcəyik”. 

Müəllif bu yarışlarla bağlı Bakıya 50-dən çox islam ölkəsinin 4 minədək ən güclü atletinin yarış meydanı olacağı “Bakı-2017”nin proqramına 22 idman növünün daxil edildiyini bildirir.  

Maaşları “yeyən” inflyasiya 

“Exo” qəzetində “Azərbaycanda artırılan maaşları inflyasiya “yeyir”” sərlövhəli məqalədə (http://ru.echo.az/?p=58113) ölkədə inflyasiyanın fəsadları ekspertlərlə müzakirə edilir.

Müəllif deyir ki, manatla ifadədə ölkə əhalisinin gəlirləri artır, amma dollara nisbətdə ölkədə orta aylıq maaş 2014-cü il ilə müqayisədə əhəmiyyətli dərəcədə azalıb: “Maaşların artırılması həcmi o qədər azdır ki, bunu da inflyasiya “yeyir. İndiki iqtisadi durumda əmək haqlarının əhəmiyyətli dərəcədə artacağına da ümid də yoxdur. Bunu da qeyd edək ki, ölkə vətəndaşlarının bayram günlərində və ya ilin nəticələrinə görə, pul mükafatı ala bilmək gözləntiləri də yoxdur”. Bu durumu  qəzetə ekspertlər şərh edirlər.

Ekspertlər vurğulayrlar ki, bu mövcud maliyyə durumu ilə bağlı olaraq özəl sahəyə və qeyri-formal əmək bazarı işçilərinə aiddir, amma dövlət qulluqçularına aid deyil: “Qanunvericiliyə əsasən  dövlət qulluqçularına mükafatların verilməsi  məcburidir, odur ki, onlar mükafatsız qalmayacaqlar”.  

Ekspertlər əmək müqaviləsi bağlamayan şəxslərin mükafatlara ümidli olmadıqlarını, amma nadir hallarda belə mükafatlandırmaların olduğunu da bildirirlər. 

Ekspertlər iqtisadi böhran başladıqdan bu yana bəzi şirkətlərin bağlanması, işçilərin ixtisara salınması dalğasının baş verdiyini, heç olmasa ilkin mərhələ üçün kifayət qədər iş yerinin yaradılmadığını vurğulayırlar: “Düzdür, məmurlar həmişə bunun əksini sübut etmək istəyirlər, indi tədrici ixtisarlar müşahidə edilir, az da olsa sahibkarlar “əlavə qüvvə”dən xilas olmaq istəyirlər”.  

Ekspertlərə görə, bu ixtisarlar, işdən çıxarmalar nəticəsində  nə qədər adamın işini itirdiyi məlum deyil, çünki rəsmi statistika bu haqda susur, amma belə rəqəmlərin kifayət qədər yüksək olması birmənalıdır. 

Ekspertlər vurğulayırlar ki, bu, sirr deyil ki, iri investisiya layihələrinin sayının azalması ilə büdcə kifayət qədər ciddi dəyişikliklərə məruz qalıb və bu da əmək bazarına kifayət qədər mənfi təsir göstərir: “Bunu deyə bilərik ki, əmək bazarında durğunluq davam edir və bu da onunla bağlıdır ki, hökumət zamanında qabaqlayıcı tədbirlər görməyib, hətta dövlət özü ölkədə real işsizlərin sayını bilmir”. 

Məqalədə vurğulanır ki, burada problem həm də işsizliyi müəyyən etmək metodikasının keyfiyyətsiz olmasındadır, odur ki, real durumu üzə çıxarmaq olmur.

Keyfiyyətsiz tibb və gurultulu bəyanatlar

“Novoye Vremya” qəzetində “Əlçatan və keyfiyyətli tibbi xidmət həmişə  aktualdır” sərlövhəli məqalə oxumaq olar.( http://www.novoye-vremya.com/w87288/.../#.WOKOHIiLTI). Müəllif ölkə səhiyyəsinin mövcud durumunu müzakirəyə çıxarır.

Müəllif iki gün öncə Qubada doğuş zamanı ana ölümünün baş verdiyini nümunə göstərərək belə ölümlərin ölkədə adi hala döndüyünü,  bu rayonda isə daha tez-tez olduğunu nəzərə çatdırır: “Heç kəsə sirr deyil ki, bu ölümlərin səbəbi korrupsiya, həkim heyətinin qeyri-peşəkarlığı, bütünlükdə isə ölkədə səhiyyənin aşağı səviyyədə olmasıdır. 

Yazı müəllifi xaricdə müalicə almaq istəyən vətəndaşların sayının artması fonunda ölkənin səhiyyə rəhbərliyinin ölkə səhiyyəsinin heç də Türkiyə və İran  səhiyyəsindən geri qalmaması haqda bəyanatlarının anlaşılmaz olduğunu deyir: “Hətta elələri var ki, Azərbaycan səhiyyəsinin Almaniya səhiyyəsindən üstün olduğunu bildirirlər”.

Müəllif deyir ki, ölkə vətəndaşları üçün əlçatan və keyfiyyətli səhiyyə məsələsi həmişə aktual olub və aktual olaraq da qalmaqdadır.

Yazı müəllifi bu günlərdə hökumət üzvlərindən birinin xarici ölkəyə aparılmasını ölkə səhiyyəsinin səviyyəsinin göstəricisi adlandırır: “Belə hallara görə biz deyirik ki, Azərbaycan və Almaniya səhiyyəsi arasında paralel aparmaq nəinki mümkün deyil, bu, hətta gülməlidir.  Ölkə səhiyyəsinin hansı səviyyədə olmasını vətəndaşların xaricdə müalicə almaları göstərir”.

Müəllif deyir ki, ölkənin hökumət üzvünü etibarlı müalicə üçün xaricə aparırlarsa bu halda yerli səhiyyə rəhbərləri gurultulu bəyanatlar verməzdən öncə bunun nə ilə nəticələnə biləcəyini düşünməlidirlər.  

Yazı müəllifi son zamanlar həkim səhvlərinin artmasına, dərmanların bahalığına, analizlər üçün tariflərin yüksək olmasına, müalicə üçün maliyyə vəsaitinin olmamasına da diqqət çəkir və bundan çıxış yolunu belə göstərir: “Nə qədər ki ölkədə tibbi sığorta və keyfiyyətli tibbi xidmət yoxdur, ölkə vətəndaşları bu xidməti xarici ölkələrdə axtaracaqlar”. 

Bundan irəli gələrək müəllif ölkənin səhiyyə rəhbərliyinə hay-küylü bəyanatlar vermək əvəzinə tibbin səviyyəsini yüksəltməyi tövsiyə edir və deyir: “Amma reallıq başqadır, Azərbaycan səhiyyəsinin islah olunması və korrupsiyanı aradan qaldırmaq zərurətilə hesablaşmaq lazımdır və bütün bunlar millətin naminə olmalıdır”.

Nə qədər işsiz var?

 “Bizim yol”qəzeti “Adına torpaq olan işsiz sayılmır” sərlövhəli məqalədə

(http://www.bizimyol.info/news/94831.htm) müəllif işsizliyin səviyyəsini ekpertlərlə müzakirə edir.

Müəllif deyir ki, rəsmi Bakı ölkədə işsizliyin aşağı həddə olduğunu və rəsmi olaraq ölkədə 33 min nəfərin işsiz qalmasını göstərir.

Ekspert  Natiq Cəfərli rəsmi rəqəmlərlə reallıq arasında ciddi fərq olduğunu deyir.

Ekspert həm də bildirir ki, dünyada qəbul olunmuş işsizlik hesablama qaydaları ilə Azərbaycanda qəbul olunan qaydalar arasında da ciddi fərq yaşanır: “Azərbaycanın bu statistikası elə qurulub ki, rəsmi siyasətə, rəsmi ritorikaya cavab versin. Ona görə də işsizlərin sayı hesablanarkən ancaq rəsmi şəkildə məşğulluq idarələrinə baş vuran və rəsmi şəkildə işsiz statusu alan şəxsləri işsiz kimi qeydiyyata alırlar. O sayı da əsas gətirərək cəmiyyətdə işsizliyin səviyyəsini hesablayırlar”.

N.Cəfərliyə görə, ikinci ən böyük problem odur ki, bütün dünyada kənd təsərrüfatında çalışanların sayı ümumi işsizlərin sayından ayrı götürülür, Azərbaycanda isə əksinə, kimin torpaq sahəsi varsa onları da işləyən kimi qəbul edirlər və onları işsiz kateqoriyasına aid etmirlər.

Ekspert deyir ki, bir çox hallarda o torpaq sahələrində çalışanların bir çoxu işsizdir və bu torpaq sahələrinin çoxu boş qalıb: “Odur ki, beynəlxalq praktikada qəbul olunmuş qaydalara uyğun olaraq Azərbaycanda da işsizliyin səviyyəsi hesablansa, təbii ki, rəsmi rəqəmlərdən dəfələrlə çox bir rəqəm alına bilər”. N.Cəfərli deyir ki, Bakının özündə də, regionlarda da vətəndaşlarla danışarkən ən böyük problemin işsizlik olduğu etiraf olunur. Hər hansısa bir ölkədə cəmi 5 faiz işsizlik olsaydı bu, problem olmaqdan çıxardı”.

Bundan irəli gələrək ekspert işsizlik məsələsində rəsmi rəqəmlərlə reallıq arasında ciddi fərqlərin olduğunu vurğulayır.

İqtisadçı ekspert Natiq Cəfərli deyir ki, rəsmi rəqəmlərlə reallıq arasında ciddi fərq var. Onun sözlərinə görə, dünyada qəbul olunmuş işsizlik hesablama qaydaları ilə Azərbaycanda qəbul olunmuş qaydalar arasında ciddi fərq var: “Azərbaycanın bu statistikası sanki elə qurulub ki, rəsmi siyasətə, rəsmi ritorikaya cavab versin. Ona görə də işsizlərin sayı hesablanarkən ancaq rəsmi şəkildə məşğulluq idarələrinə baş vuran və rəsmi şəkildə işsiz statusu alan şəxsləri işsiz kimi qeydiyyata alırlar. O sayı da əsas gətirərək cəmiyyətdə işsizlik səviyyəsini hesablayırlar. İkinci ən böyük problem ondan ibarətdir ki, bütün dünyada kənd təsərrüfatında çalışanların sayı ümumi işsizlərin sayından ayrı götürülür.