Media-icmal 04.11.17

Azərbaycan-Türkiyə münasibətləri, yoxsulluq meyarlarının düzgün müəyyən olunması problemləri, pensiya artımının azlığı bugünkü (04 noyabr, 2017-ci il) medianın aparıcı mövzusudur.

Ən etibarlı müttəfiqlər-Azərbaycan və Türkiyə

" Azərbaycan" qəzeti "Strateji tərəfdaşlığın ali zirvəsi" sərlövhəli məqalədə (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=133102) Azərbaycan- Türkiyə münasibətlərini dəyərləndirir.

Müəlllif deyir ki, Türkiyə Azərbaycanın ən etibatlı strateji müttəfiqidir, hər iki ölkədə münasibələr ən yüksək səviyyədə inkişaf edir, Azərbaycanın dünya birliyinə inteqrasiyasında, regional təhlükəsizliyin qorunmasında Türkiyə ilə münasibətlər xüsusi rol oynayır.

Yazıda həmçinin vurğulanır ki, Azərbaycanın regionda reallaşdırmaq istədiyi qlobal layihələrdə Türkiyə ən yaxın iştirakçıdır: "Azərbaycan regiondakı qlobal iqtisadi layihələrin həyata keçirilməsində Türkiyənin yaxından iştirakına daim xüsusi diqqət yetirir. Birlikdə həyata keçirilən Bakı-Tbilisi-Ceyhan, Bakı-Tbilisi-Ərzurum kəmərləri, TANAP və Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu layihələri iki qardaş ölkəyə böyük dividendlər verir".

Müəllif əməkdaşlığın adları çəkilən layihələrlə məhdudlaşmadığını deyir və buna sübut kimi bu il oktyabrın 31-də Bakıda keçirilən Azərbaycan-Türkiyə Yüksək Səviyyəli Strateji Əməkdaşlıq Şurasının altıncı iclasında yeni sazişlərin imzalanmasını göstərir.

Məqalə müəllifi adı çəkilən iclasda təhsil, ticarət və s. sahələr üzrə bir sıra sazişlərin imzalandığını bildirir.

İki ölkə arasında sərmayə qoyuluşunun yüksəldiyni deyən müəllif Azərbaycandan Türkiyəyə 10 milyard, Türkiyədən Azərbaycana isə 11 milyard dollar sərmayə qoyulduğunu, yeni sazişlərlə Azərbaycandan Türkiyəyə yatırılacaq sərmayənin 20 milyard dollara çatdırılacağının hədəf seçildiyini vurğulayır.

Müəllif bu münasibətlərin səviyyəsi barədə dövlət başçısı İlham Əliyevdən sitat da gətrir: "Əminəm ki, TANAP layihəsi yaxın zamanlarda başa çatacaq, bu layihənin icrası ilə bağlı heç bir problem yoxdur. Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu layihəsi isə artıq istismara verildi. Bu, bizim böyük uğurumuzdur, böyük qələbəmizdir".

Müəllif deyir ki, bütün bu uğurlar prezident İlham Əliyevin uzaqgörən siyasəti, prinsipiallığı və beynəlxalq aləmdə qazandığı yüksək etimadın nəticəsidir, dünyanın siyasi və iqtisadi məkanında mövqeyini gündən-günə gücləndirən Azərbaycanın adı artıq inkişaf etməkdə olan ölkələr sırasında çəkilir.

Yoxsulluğu "varlılıq" kimi göstərən indikatorlar

"Ezo" qəzetində isə "Beynəlxalq standartlar üzrə Azərbaycanda yoxsulluq səviyyəsi "uçur" sərlövhəli (http://ru.echo.az/?p=64186) məqalə oxumaq olar.

Müəllif ölkədə yoxsulluğun səviyyəsini ekspertlərlə müzakirə edir.

"Rəsmi statistikaya əsasən ölkədə yoxsulluq cəmi 5% təşkil edir, bu da təqribən 500 min nəfər insanın yoxsul olması deməkdir. Bütün problem isə ondadır ki, Azərbaycanda yaşayış minimumunu hesablayan indikatorlar çoxdan köhnəlib və indiki reallıqlara uyğun gəlmir. Hökumət də məhz bu alət və rəqəmlərlə "oynayaraq" faktiki real yoxsulluq səviyyəsini təqribən 10 dəfə azaldıb". Ekspertlər müzakirə edilən sahədəki durumu qəzetə belə şərh edirlər.

Ekspertlər xatırladırlar ki, bir çox ölkələrdə yaşayış minimumu Azərbaycandan fərqli hesablanır və buraya təkcə ərzaq məsrəfləri yox, kommunal xidmətlər, nəqliyyat, İnternet xidmətləri, istirahət və kitab alınması, səhiyyə xərcləri daxil edilir.

Ekspertlər əyanilik üçün bəzi ölkələrə Azərbaycan arasında yoxsulluq səviyyəsini əyani göstərmək üçün müqayisə aparırlar: " Türkiyədə əgər ailə ayda 2 min manatdan aşağı gəlir əldə edirsə, bu, yoxsulluqdan aşağı hədd sayılır, Azərbaycanda isə bu gəlir təmin edilən orta sinif deməkdir. Avropa İttifaqının ən kasıb ölkəsi olan Bolqarıstanda aylıq gəlirləri 195 avrodan (bu isə təqribən 400 manat deməkdir) az olan vətəndaşlar yoxsul sayılır. Azərbaycanda yaşayış minimumunu hesablama indikatorları beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırılsa Azərbaycanda yoxsulluq səviyyəsi, sadəcə, "uçar".

Ekspertlərə görə, dövlət qulluqçularının böyük əksəriyyəti ən minimal əməkhaqqı alırlar ki, bura müəllimləri, həkimləri aid etmək olar.

Biznes sahəsində isə maaşların az hissəsinin rəsmi, çox hissəsinin nağd verildiyini deyən ekspertlər bu səbəbdən burada durumun necə oluduğunu müəyyən etməyi mümkünsüz sayırlar.

Həm də ekspertlər xatırladırlar ki, biznes qurumları öz işçilərinin əmək haqlarından sosial fondlara 20%-lik ödənişləri etməmək üçün bu addımı atırlar. Həm də bunu aradan qaldıra bilmək üçün ölkədə kölgə iqtisadiyyatının həcminin kiçildilməsilə yanaşı yaşayış minimumunu hesablama indikatorlarının dəyişdirilməsini təklif edirlər.

Ekspertlər deyirlər ki, öz gəlirinin 15%-dən çoxunu ərzaq alınmasına xərcləyən kateqoriya şəxslərin kasıb sayılması kimi hesablama metodu da var və bu, Azərbaycana tətbiq edilsə o zaman əahlinin yarısından çoxu yoxsulluqdan aşağı həddə düşəcək, çünki bir çox vətəndaşlar gəlirlərinin 60%-ə qədərini qidaya xərcləyirlər.

Müəllif xatırladır ki, 2018-ci il dövlət büdcəsi layihəsində Azərbaycanda yaşayış minimumu 173 manat həcmində müəyyən edilib.

Artımdan güclü inflyasiya

"Novoye Vremya" qəzetində isə diqqəti "Pensiyalar qalxır, bəs pensiyaçıların həyat səviyyəsi necə?" sərlövhəli məqalə cəlb edir. http://www.novoye-vremya.com/w110408/.../#.Wfy4BGh-rIU.

Müəllif mövcud pensiyaların yaşayış üçün yetərli olub-olmamasını müzakirəyə çıxarır.

Dövlət büdcəsi layihəsində 2018-ci ildə ölkədə pensiyaların 216 manata qaldırılmasının nəzərdə tutulduğunu deyən müəllif bununla pensiyaçıların həyat səviyyəsinin yüksələ bilməsinin sual altına düşdüyünü vurğulayır.

Büdcə layihəsində pensiyalarla bağlı bəzi rəqəmləri sadalayan müəllif bunlara etimadsız yanaşaraq layihə tərtibçilərinin optimizmini əsassız sayır: "Rəqəmlərdən görünür ki, layihə tərtibçiləri yüksək nikbinliyə malikdirlər, amma nikbinlik heç nə ilə möhkəmləndirilmir. İl rəzində orta aylıq pensiyanın 3.6% artması elə də yüksək rəqəm deyil. Məgər əlavə edilən 7 manat nəyisə dəyişirmi? Unutmaq olmaz ki, inflyasiya bir göz qırpımında bu əlavəni "yeyəcək". Əmək haqları və maaşların artması qiymət və inflyasiya artımından çox geridə qalır. Büdcə layihəçiləri bu həqiqəti ya əsas götürmürlər, yd da əsas götürə bilmirlər".

Layihədə 2018-ci il üçün inflyasiyanın 6,1% həddində götürülməsini də əsas sayan müəllif belə proqnozlarn nəyə əsaslandığının qeyri-müəyyən olduğunu, bunun iqtisadi əsası olmadığını deyərək Azərbaycan üçün birrəqəmli inflyasiya həddini reallaşmayan arzu adlandırır: "Deməli, 14%-lik inflyasiya birdən 6%-ə enəcək, daha sonra isə 3%-ə qədər də aşağı düşəcək. Bu, ancaq fantastikadır. Biz də istərdik inflyasiya azalsın, amma istəmək azdır".

Müəllif deyir ki, buradan çıxış yolu pensiyaların qiymət və inflyasiya artımına müvafiq indeksləşdirilməsində, pensiyaların 7-8 manat yox, ən azı 30-40 manat artırılmasındadır.

Müəllif deyir ki, indiki orta aylıq pensiya yeməyə belə çatmır, istehlak bazarında isə qiymətlər göbələk kimi artmaqda davam edir, yaşlıların xəstəliyə meylli olduqlarını söyləyərək dərmanların qiymətlərinin artmasını əlavə problem kimi vurğulayır.

Yazıda deyilir ki, pensiyaların azlığı, qiymətlərin kəskin bahalığı səbəbindən bu kateqoriya kərə yağı, ət kimi qidaların dadını belə yaddan çıxarıb.

"Belə pensiya və belə qiymətlərlə iqtidasiyyatın sosalyönlü olmasından danışmaq gülməlidir, pensiyaçıların həyatını əsassız rəqəmlər səsləndirməklə yüngülləşdirmək mümkün deyil. Bu durumu ancaq inhisarı aradan qaldırmaqla, real islahatlarla dəyişmək olar".--0--