Media-icmal 05.07.19

Əhalinin sosial təminat səviyyəsi, Əmanətlərin Sığortalanması Fondunun qərarı ətrafında müzakirələr, Məhəmməd Əmin Rəsulzadəyə Bakıda abidə qoyulması və s. məsələlər bugünkü (05 iyul, 2019-cu il) medianın aparıcı mövzularındandır.

Hədəf- əhalinin sosial müdafiəsi

"Azərbaycan" qəzeti "Prezidentin sosial islahatlar paketi vətəndaş rifahı naminə atılan inqilabi addımdır" sərlövhəli məqalədə 2019-cü ilin ötən dövrü ərzində əhalinin sosial müdafiə təminatının səviyyəsini dəyərləndirir.

Məqalə ilə əmək və əhalinin sosial müdafiəsi naziri Sahil Babayev çıxış edib.

Müəllif deyir ki, prezident İlham Əliyevin sosial siyasətinin mərkəzində vətəndaş rifahının təminatı prinsipi dayanır və bu baxımdan dövlət başçısının yeni sosial paketi kimi təqdim olunan 18 iyun 2019-cu il tarixli sərəncamları, minimum pensiyanın artırılması vətəndaş rifahı naminə atılan mühüm yeni addımlardır.

Nazir Azərbaycanın sosial sahəyə çox böyük diqqət göstərən ölkə olması barədə prezident İlham Əliyevdən sitat gətrir: "Biz ölkəmizdə bazar iqtisadiyyatı prinsiplərini sosial ədalət prinsipləri ilə birləşdirə bildik və hesab edirəm ki, Azərbaycanın uğurlu inkişafı məhz buna söykənir".

Müəllif deyir ki, 2003-cü ildən ötən dövrdə əməkhaqları 7,5 dəfə, pensiyalar 10 dəfədən çox, həssas qruplara yönələn müavinət və təqaüdlərin dəfələrlə artırılması, yoxsulluğun 5 faizə enməsi də bunu göstərir.

Müəllifə görə, dövlət başçısının bu il ərzində təqdim etdiyi iki sosial paket bu siyasətin yüksək səviyyədə reallaşmasını, ölkədə sosial inkişaf, sosial rifahın yüksəldilməsi istiqamətində bir-birinin ardınca inqilabi xarakterli addımların atılmasını təmin edib.

Yazı müəllifi deyir ki, dövlət başçısının bu ilin ilk aylarında təqdim etdiyi birinci sosial islahatlar paketi nəticəsində minimum əməkhaqqı martın 1-dən 40 faizədək artırılaraq 130 manatdan 180, pensiyanın minimum məbləği isə 40 faizədək artırılaraq 116 manatdan 160 manata çatdırılıb, həmin artımlardan 830 min insan yararlanır.

Həmçinin aprelin 1-dən 14 kateqoriyaya aid şəxslər üzrə sosial müavinətlər, 9 kateqoriyaya aid şəxslər üzrə isə prezidentin aylıq təqaüdlərinin məbləği orta hesabla 100 faiz artırılıb.

Müəllifə görə, ümumilikdə cari ilin ilk rübündə reallaşdırılan və artımların təmin edilməsi üçün əlavə olaraq dövlətin illik 1,9 milyard manat maliyyə yükünü üzərinə götürdüyü birinci sosial paket 3 milyona yaxın insanın rifahına mühüm dəstək kimi cəmiyyət tərəfindən yüksək dəyərləndirilir.

Daha sonra müəllif dövlət başçısının ikinci sosial paketini əhatə edən 18 iyun 2019-cu il tarixli sərəncamları, minimum pensiyanın artırılması üçün yeni qanunvericilik təşəbbüsünü əhalinin rifah halının yaxşılaşdırılması istiqamətində inqilabi addımların ardıcıl xarakter alması kimi dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, minimum əməkhaqqının bu artımı 950 min nəfərin (muzdla çalışanların azı 63 faizini) maaşlarının artımına səbəb olacaq ki, onlardan da 600 mini dövlət, 350 mini qeyri-dövlət sektorunda çalışanlardır.

Məqalənin sonunda isə oxuyuruq: "Bütün qeyd edilənlər prezident İlham Əliyevin sosial islahatlar proqramı nəticəsində Azərbaycanın sosial inkişafında davamlı irəliləyişlərlə xarakterizə olunan yeni keyfiyyət mərhələsinə keçildiyini göstərir və ölkəmizdə sosial firavanlığın təminatı istiqamətində mühüm addımların gələcəkdə də davam edəcəyinə əminlik yaradır".

Yenə banklara sarsılacaq inam

"Yeni Sabah.az" da isə "Fondun belə qərar verməsi provakasiyadır" - Banklara etibar niyə öldürülür?" sərlövhəli məqalə diqqəti cəlb edir.

Sayt əhalinin banklara yerləşdirdikləri əmanətlərin qorunmaması səbəblərini iqtisadçı-ekspert Nemət Əliyevlə müzakirə edir.

"Əmanətlərin Sığortalanması Fondu banklarda əhalinin yerləşdirilmiş olduğu əmanətlərin 90%-nin öhdəliyini öz üzərinə götürmür". İqtisadçı-eskpert

Nemət Əliyev "Yeni Sabah"a açıqlamasında bildirib.

Fondun qorunan əmanətlərin yuxarı həddini 10% müəyyən etməsi haqda qərarını şərh edən iqtisadçı bildirir ki, bu qurum əslində insanların inamını qazanmaq üçün yaradıldı: "İnsanlar haqlı olaraq, kütləvi şəkildə öz əmanətlərini bank sektorundan geri çəkməyə başladı, əhalinin banklara inamı kəskin şəkildə azalmışdı. Bunu bərpa etmək lazım idi. Buna görə belə bir fond yaradıldı. Fond isə insanlara müraciət etdi ki, "siz narahat olmayın, gətirib əmanətlərinizi yerləşdirin, biz onu vaxtında sizə olduğu kimi qaytaracağıq".

Ekspertə görə, paradoksal vəziyyət yaranır - onlar əhalini sakitləşdirdilər, başlarının altına yastıq qoydular, indi isə öz funksiyalarını yerinə yetirməkdən rahat şəkildə boyun qaçırırlar: "Həmçinin dövlət büdcəsindən bu fonda böyük vəsait ayrılır. İndi nə oldu? Sən elə sanırsan ki, əhalinin etimadını qazandın, özünü doğrultdun, belə edirsən?".

N.Əliyev hesab edir ki, əgər banklardakı əmanətlərin həcmi nəzərdən keçirilsə görünər ki, məsələn, 2014-cü ildən bu yana kəskin azalma var, xarici

valyuta ilə ifadə olunsa 2014-cü ilin sonlarına doğru 9 milyard dollar həcmində əmanət yerləşdirilmişdi, 2019-cu ildə isə bu məbləğ təxminən 2 dəfəyə qədər- 4,5 milyard dollar olub.

N.Əliyev hesab edir ki, əhali doğru olaraq əmanətlərini banklara yerləşdirmirdi, bunun bir neçə səbəbi var, amma bu səbəblərin başında etibarsızlıq və inamsızlıq durur.

"İndi Fondun belə bir addım atması sanki provokasyon xarakteri daşıyır, yatmışları da oyadır ki, "baxın mən imtina etdim". Mən bu addımı təqdir etmirəm, etiraf edirəm ki, bu yanlış addımdır. Bu əhali arasında böyük təşviş yaradacaq. İnsanların banklara olan inamı yenidən sarsılacaq".

Xatırladaq ki, Əmanətlərin Sığortalanması Fondu (ƏSF) 2019-cu il iylun 1-dən üzv banklara əmanətlərin yuxarı həddini manatla illik 15 faiz yox, 10 faiz, xarici valyuta ilə isə 3 faiz yox, 2,5 faiz həddində qəbul etmək qərarı verib. Fondun qərarı ilə göstərilən limitdən yuxarı həddə banklara əmanət qoymaq istəyən vətəndaşların əmanətləri qorunmuş sayılmayacaq.

Əksi qeyri-mümkündür

"Modern.az"da isə "Rəsulzadəyə mütləq abidə qoyulacaq, əksi qeyri-mümkündür! - etiraz" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif 1918-20-ci illərdə mövcud olmuş Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin banisi Məhəmməd Əmin Rəsulzadəyə abidə qoyulması məsələsini M.Ə.Rəsulzadənin nəvəsi Rəis Rəsulzadə ilə müzakirə edir.

Müəllif deyir ki, Bakı Şəhər İcra Hakmiyyətinə (BŞİH) Məhəmməd Əmin Rəsulzadəyə abidə qoyulması ilə bağlı sorğu ediblər və şəhər hakimiyyəti belə cavab verib: "Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin banisi Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin xatirəsinin əbədiləşdirilməsi üçün Bakı Şəhər İcra Hakimiyyətinə müraciət daxil olmayıb".

Müəllifin deməsinə görə, bu cavabdan irəli gələrək Cümhuriyyət banisinin nəvəsi R.Rəsulzadəyə müraciət zərurəti yaranıb.

R.Rəsulzadə isə babasına heykəl qoyulması, abidə ucladılması üçün neçə illərdir ki, davamlı müraciətlərin olduğunu deyib:"27 ildir tək mən yox, eləcə də ictimaiyyət Məhəmməd Əmin Rəsulzadəyə abidə qoyulması üçün müraciət edir. Ona görə də məsələ aydındır. Mən demirəm istəyirlər, istəmirlər. Amma əminəm ki, mütləq babama abidə qoyulacaq, Çünki bu, onun haqqıdır. Əksi qeyri-mümkündür".

R.Rəsulzadə bəzi hallarda babası haqqında danaışılarkən belə təhriflərə yol verildiyini dilə gətirib: "Çox vaxt babam haqqında danışarkən "Cümhuriyyətin qurucularından biri" beyirlər. M.Ə.Rəsulzadə Cümhuriyyətin qurucularından biri yox, əsl qurucusudur. Özü də ona heykəl də qoyulmalıdır, özü də tək, kollektiv şəkilində yox. Tarixi faktlar da, sənədlər də bunu sübut edir. Prezidentin sərəncamına əsasən Dövlət Dram Teatrında Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin 130 illik yubileyi keçiriləndə, hamı çıxış edirdi, onu "quruculardan biri" kimi təqdim edirdilər. Mərhum Şirməmməd Hüseynov, Allah ona rəhmət eləsin, Rəsulzadənin əsas tədqiqatçılarındandır. O çıxış edəndə dedi ki, "Məhəmməd Əmin Rəsulzadə Cümhuriyyətin qurucularından biri yox, qurucusudur, bunu dilə gətirmək və qorxmaq lazım deyil, Bütün zal onu alqışladı".

R.Rəsulzadə hesab edir ki, Bakı Dövlət Universitetinin adı da Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin adı ilə bağlı olmalıdır: "Biz tariximizi unutmamalıyıq, əks təqdirdə, informasiya müharibəsində düşmənə uduzacağıq. Sağ olun ki, heç olmasa sizlər onu unutmursunuz".

Qeyd edək ki, hazırda Məmməd Əmin Rəsulzadənin Zaqatalanın mərkəzində heykəli var. Heykəl Elçibəy hakimiyyəti dövründə - 1993-cü ildə qoyulub. Gəncədə isə 1992-ci ildə Rəsulzadənin Dəmiryol Parkında büstü qoyulub. Rəsulzadənin başqa bir heykəli isə doğulduğu Novxanı kəndindədir.

Novxanı qəsəbəsində Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin xatirəsinə ucaldılmış heykəl 1993-cü ildə heykəltəraş Cavanşir Dadaşov tərəfindən qranitdən hazırlanıb.