Media-icmal 05.09.2016

Azərbaycanda 42-ci Ümumdünya Şahmat Olimpiadasının keçirilməsi, məhbus Məmməd İbrahimin atasının hüzrünə buraxılmaması, ixracat sahəsindəki ciddi azalmalar, xərçəng xəstəliyinin uşaqlar arasında yayılması hallarının artması bugünkü medianın aparıcı mövzusudur.

Bu, ölkənin uğuru, nüfuzu deməkdir

“Azərbaycan” qəzeti “Şahmat Olimpiadasında ilk gedişi Azərbaycan prezidenti etdi”(http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=104361) sərlövhəli məqaləni təqdim edir.

Müəllif son illərdə şahmat üzrə dünya və Avropa miqyaslı yarışların paytaxtla yanaşı bölgələrdə də keçirilməsini Azərbaycanın dünyanın şahmat mərkəzlərindən birinə çevrilməsi yolunda mühüm addım sayır. Hazırda Azərbaycanda keçirilən 42-ci Ümumdünya Şahmat Olimpiadasının əhəmiyyətini isə müəllif belə dəyərləndirir: “42-ci Ümumdünya Şahmat Olimpiadası da bu intellektual oyunun təbliğinə öz layiqli töhfəsini verəcək. Bakı Olimpiadası bu qədim oyunun tarixinə yeni uğurlu səhifələr yazacaq və ölkələr arasında sülhün, əmin-amanlığın bərqərar olmasına xidmət edəcək”.

Yazıda bu Olimpiadya dünyanın 175 ölkəsindən 181 kişi, 142 qadın komandası, 1600-dən çox şahmatçı, komanda kapitanları, məşqçilərin toplanması kimi statistik rəqəmlər xatırladılır.  Müəllif  “şahmat dünyası” təmsilçilərinin Azərbaycanda toplanmasına isə delə qiymət verir: “Təbii ki, bu qədər ölkədən olan nümayəndələrin bir arada, Azərbaycanın paytaxtı Bakıda cəmləşməsi dünyaya birlik, bərabərlik, sülh və əmin-amanlıq baxımından bir çağırışdır”.

Müəllif deyir ki, prezident İlham Əliyevin sentyabrın 2-də Azərbaycan yığmasının üzvü Şəhriyar Məmmədyarovun mübarizə aparacağı şahmat masası üzərində ilk gedişi etməsi oyunlara start oldu. Məqalədə İ.Əliyevin bu yarışların Azərbaycanı dünyaya  tanıtması barədə fikriləri də yer alır: “Əlbəttə, çox əhəmiyyətlidir, bizim üçün böyük şərəfdir. Ümumdünya Şahmat Olimpiadasının Azərbaycanda keçirilməsi, əlbəttə ki, bizi çox sevindirir. Şadam ki, bütün təşkilati məsələlər yüksək səviyyədə həllini tapıb. Dünən möhtəşəm açılış mərasimində bərabər iştirak edirdik, bu gün burada artıq yarışlar başlayıb. Əlbəttə, Azərbaycan bir daha özünü dünyaya müasir, inkişaf edən ölkə kimi təqdim edir”.

Məqalədə “Kristal Zal” da Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin Olimpiada çərçivəsində “Azərbaycan xalça sənəti” sərgi-aksiyası keçirdiyi vurğulanır.

Nazirlik və Olimpiadanın Əməliyyat Komitəsinin birgə təşkilatçılığı ilə təşkil edilmiş sərgidə Azərbaycan xalça (Qarabağ, Şirvan, Gəncə, Qazax, Quba, Bakı, Naxçıvan) məktəblərinə uyğun stendlər quraşdırılıb. Tədbir iştirakçılarına və şahmatçılara xalçaçılıq, tətbiqi və təsviri sənət nümunələri nümayiş etdirilir: “Ona görə də bu cür beynəlxalq tədbirlərin ölkəmizdə keçirilməsinin böyük əhəmiyyətə malik olduğunu xüsusi vurğulamalıyıq. Bu, həm də ölkəmizin uğuru, beynəlxalq nüfuzu deməkdir”.

M.İbrahimi atasının yasına buraxmadılar

“Azadlıq” qəzeti isə “AXCP sədrinin müşaviri atasının dəfninə buraxılmadı” sərlövhəli (http://www.azadliq.info/155418.html) məqaləni təqdim edir.

Məqalə AXCP sədrinin həbsdə olan müşaviri Məmməd İbrahimin hüquqlarının pozulmasına həsr edilib. Belə ki, M.İbrahimin atası vəfat edib, 16 saylı həbsxana rəhbərliyinə müraciət olunsa da M.İbrahim atasının hüzrünə buraxılmayıb. M.İbrahimin oğlu Turan İbrahim atasına hüzr məclisində iştiraka razılıq verilməməsini belə dəyərləndirir: “İstədikləri vaxt qanunsuz adam saxlayıb, istədikləri saatda qanunsuz məhkəmə keçirənlər belə vəziyyətdə bazar gününü bəhanə edirlər. Halbuki, qanunda göstərilir ki, bu tip ərizələrə təxirə salınmadan baxılmalıdır. Deyiləcək söz yoxdur. Çox yox, bir qram vicdan arzu edirəm sizlərə, etdiyiniz bütün qanunsuzluqlara bir gün qanunla cavab verəcəksiniz.

Vəkil Yalçın İmanov da T.İbrahimin dediklərini təsdiqləyib və bildirib ki, sentyabrın 5-i yenidən Penitensiar Xidmətə ərizə ilə müraciət edəcəklər.

Qəzet yazır ki, Xalq Cəbhəsi Partiyasının sədri Əli Kərimli bu barədə özünün Facebook səhifəsində qeyd paylaşıb: “Daha bir siyasi məhbus atası oğul həsrətilə gözlərini yumdu. Bir ata üçün gözlərini bu dünyaya yumarkən övladını başı üzərində görməkdən böyük arzu varmı? Bir övlad üçün valideyninin son günlərində onun yanında ola bilməmək bilirsiniz nə deməkdir? AXCP Rəyasət Heyətinin üzvü, siyasi məhbus Məmməd İbrahimin atası rəhmətə gedib. Övladları ölkəmizin müstəqilliyi uğrunda mübarizədə, Qarabağ uğrunda savaşda iştirak etmiş, hər zaman ədalət uğrunda mübarizə aparmış bu atanın ürəyi niyə oğul həsrətilə yanmalı idi? Allah bu ataya rəhmət eləsin, haqsız yerə həbsxanalara atılmış bütün məhbusların qapısını açsın! Millətimizə də ata-anaları övladlarına həsrət qoyan, ailələri dağıdan, insanları yoxsulluqla, ədalətsizliklə, bədbəxtliklə üz-üzə qoyan bir rejimi dinc yolla dəyişmək təpəri versin!”,-  o bildirib.

Xatırladaq ki, Məmməd İbrahim AXCP-dən ayrılmış Mikayıl Quliyevin şikayəti əsasında ötən il sentyabrın 30-da həbs olunub. Mikayıl Quliyevi vurmaqda ittiham olunan Məmməd İbrahimə CM-in 221.1-ci (xuliqanlıq) maddəsi ilə ittiham irəli sürülüb. Bir müddət sonra daha iki nəfər- Oruc Vəliyev və Məhəmməd Qurbanov da şikayət verərək bildiriblər ki, insident zamanı ayırmaq istərkən Məmməd İbrahim onları da vurub. Bundan sonra Məmməd İbrahimə ittiham maddəsi ağırlaşdırılıb və CM-in 221.2.2-ci maddəsinə tövsif olunub. O 3 il azadlıqdan məhrum edilib. Məmməd İbrahim ittihamı qəbul etmir və həbsinin siyasi sifariş olduğunu bildirir.

Ixracatda ciddi azalmalar

“Yeni Müsavat” qəzetində isə “İxracat azalır- neft-qaz gəlirlərində və qeyri-neft sektorunda enmə var” sərlövhəli məqaləni oxumaq olar.

(http://musavat.com/news/iqtisadiyyat/ixracat-azalir-neft-qaz-gelirleri-ve-qeyri-neft-sektorunda-enme-var_375476.html)

Ekspertlər qəzetə valyuta bazarında gərginliyin artacağı halda vəziyyətin bir az da mürəkkəbləşəcəyini və iqtisadi durumun ağırlaşacağını bildiriblər. Müəllif  ekspertlərə istinadən deyir ki, ixracata bağlı göstəricilər həyəcan təbili çalır, belə ki, 2016-cı ilin 7 ayı ixracat keçən ilin eyni dövrülə müqayisədə 39%-ə yaxın azalıb.

Ekspert  Qubad İbadoğluna görə, bu, əsas ixracat məhsulu olan neftin dünyada təkcə qiymətlərinin ucuzlaşması ilə yox, həm də ixracatla bağlı göstəricilərin pisləşməsilə bağlıdır: “Gömrük məlumatına görə, bu ilin 7 ayının yekunlarına görə, xam neft ixracatı 1 milyon 3 04 min ton və ya 9,6% azalıb. Dövr ərzində azalma tendensiyası neft məhsullarının ixracatında da müşahidə olunub. Belə ki, xam neftin ixracatı bu ilin 7 ayında keçən ilə nisbətən 407 min 412 ton və ya 31, 7% azalıb. İxracatda əsas malların struktur təhlili göstərir ki, bu ilin ilk 7 ayında xam neftin satışından əldə edilən valyuta gəliri 3,55 milyard dollar olub ki, bu da ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 2,31 milyard dollar və ya 39,5% azdır”.

Q.İbadoğlu deyir ki, bu dövrdə yalnız xam neft satışından gəlirlər deyil, həm də neft məhsullarının ixracatında qazanc 259 milyon dollar və ya 54,3% azalıb. Onun sözlərinə görə, müqayisə olunan dövrdə təbii qaz ixracatı 20 milyon kub metr artsa da satışından əldə edilən gəlir 2,5 milyon dollaradək az olub. Ekspertə görə, ötən ilin müvafiq dövrülə müqayisədə bu ilin 7 ayı ərzində neft-qaz gəlirləri 2,57 milyard dollar azalıb”.

Ekspert neft-qaz gəlirlərinin azalması ilə yanaşı qeyri-neft bölməsində ixracatın aşağı düşməsini də narahatdici məqam kimi dəyərləndirib: “Qeyri-neft məhsullarının ixracının təşviqi ilə bağlı əlavə tədbirlər haqqında”  prezident Fərmanından 6 ay, ilk devalvasiyadan 1 il 7 ay ötsə də bu sahədə nəinki irəliləyiş, hətta geriləmə var. Belə ki, bu ilin 6 ayının gömrük məlumatına görə, qeyri-neft bölməsinin ixracatı ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 27%  azalaraq cəmi 584,5 milyon dollar təşkil edib. Qeyri-neft bölməsinə məxsus olan ixracat məhsullarının struktur təhlili göstərir ki, ötən illə müqayisədə bu ilin ilk 7 ayında ən çox artım meyvə və tərəvəzdə olmuş və bu növ məhsulun ixracatından 41,2 milyon dollar çox gəlir əldə edilib”.

Q.İbadoğlunun sözlərinə görə, qeyri-neft ixracat məhsullarının strukturunun retrospektiv təhlili göstərir ki, mövsümi amillərin təsiri ilə növbəti aylarda bu bölmənin əsas ixrac məhsulu olan meyvə-tərəvəzin ümumi yekunda payı azalaraq bütövlükdə qeyri-neft ixracatının mövqeyini zəiflədəcək: “Təbii ki, perspektivdə valyuta bazarında gərginliyin artacağını halda vəziyyəti bir az da mürəkkəbləşdirəcək və iqtisadi durumu ağırlaşdıracaq”.

Müəllif deyir ki, 2016-cı ilin yanvar- iyul aylarında Azərbaycanda özəl sektorun ixracı 444 milyon 358 min dollar təşkil edib, bu isə ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 253 milyon 246 min dollar və ya 36%  azdır.

Xərçəng xəstəliyi “uşaqlaşır”

“Bizimyol.com” saytında “13 yaşadək uşaqlarda xərçəng xəstəliyi artıb” sərlövhəli (http://www.bizimyol.info/news/83984.html ) məqaləni həyəcansız oxumaq olmur.

Müəllif Statistika Komitəsinə istinadən il ərzində 10 183 nəfərə bədxassəli şişlərlə xəstələnmə diaqnozu qoyulduğunu bildirir. Müəllifə görə, ölkədə 13 yaşadək uşaqlar arasında ilk dəfə bədxassəli şişlərlə xəstələnmə diaqnozunun qoyulması halları artıb.

Müəllif deyir ki, 2015-ci ildə ilk dəfə bədxassəli şişlərlə xəstələnmə diaqnozu qoyulanların 113-ü 13 yaşadək uşaq olub. Yazıda bir neçə il ərzində bu xəstəliyin inkişaf dinamikası da statistik olaraq təqdim edilir: “2011-ci ildə Azərbaycanda 0-13 yaşlı uşaqların 71-nə bədxassəli şişlərlə xəstələnmə diaqnozu qoyulmuşdusa, 2014-cü ildə onların sayı 81 nəfər olub.

2015-ci ildə isə xəstəlik 52 fakt artaraq 113 olub. Ötən il bu diaqnozların  qoyulduğu uşaqların 66-ı oğlan, 47-i qız olub.

Məqalədə bu da vurğulanır ki, 2015-ci ildə 14-17 yaşlı uşaqların 24-nə (11 oğlan, 13 qız) ilk dəfə bədxassəli şişlərlə xəstələnmə diaqnozu qoyulub. Yazıda bu fakt əhalinin hər 100 000 nəfəri arasında ilk dəfə bədxassəli şişlərlə xəstələnmə hallarının artması kimi  dəyərləndirilir.

Məqalədə bu da qeyd edilir ki, 2014-cü ildə əhalinin hər 100 000 nəfərinin 101,4 nəfərinə, 2015-ci ildə isə 106,9 nəfərinə ilk dəfə bədxassəli şişlərlə xəstələnmə diaqnozu qoyulub.