Media-icmal 06.11.19

İslahatların ölkənin inkişafında yeri, 2020-ci il dövlət büdcəsi ətrafında düşüncələr, metropolitenə ayrılan vəsaitin azaldılması və s. məsələlər bugünki medianın aparıcı mövzularındandır...

İnkişafın təminatı - islahatlar

“Azərbaycan” qəzetində dərc edilən “Müstəqil siyasət, dərin islahatlar, yüksələn reytinq” sərlövhəli məqalədə ölkədə aparılan islahatlar dəyərləndirilir.

Müəllif deyir ki, hər il olduğu kimi, bu il də sosial-iqtisadi sahədə aparılan dərin islahatlarla ölkə iqtisadiyyatı inkişaf dinamikasını saxlamağa müvəffəq olub, reallaşan kompleks islahatlar Azərbaycana “ən islahatçı” ölkə imici qazandırmaqla yanaşı, həmçinin davamlı və tarazlaşdırılmış iqtisadi inkişafı təmin edib.

Müəllif deyir ki, 2019-cu ilin 9 ayının göstəriciləri də müsbətdir, belə ki, kompleks tədbirlər və köklü islahatlar nəticəsində bu dövrdə ÜDM 2,5 faiz, qeyri-neft ÜDM-i 3,5 faiz artıb.

Müəllif əlavə edir ki, ÜDM-də qeyri-neft sektorunun payı 60,7 faiz təşkil edib, sənayedə 1,7 faiz, qeyri-neft sənayesində 15,6 faizlik məhsul istehsalının artımına nail olunub, istehsalın ayrı-ayrı sahələrində də yüksək artım dinamikası müahidə edilib.

Müəllif vurğulayır ki, inflyasiya 2,6 faiz təşkil edib, ərzaq məhsulları 3,5, qeyri-ərzaq məhsulları 1,3, xidmətlər 2,4 faiz bahalaşıb, xarici ticarət dövriyyəsi 13,8 faiz artaraq 25,3 milyard dollar, xarici ticarət saldosu müsbət 4,5 milyard dollar təşkil edib.

Yazı müəllifi vurğulayır ki, qeyri-neft ixracı 15,5 faiz artmaqla 1,4 milyard dollara çatıb, sənaye məhsullarının ixracında 13,1 faiz, kənd təsərrüfatı və emalı məhsullarının ixracında 18,6 faiz artıma nail olunub. Bu dövrdə 186 ölkə ilə ticarət əlaqələri aparılıb.

Müəllif deyir ki, 2019-cu ildə prezident İlham Əliyevin təqdim etdiyi iki sosial paket əhalinin maddi durumunun yaxşılaşmasına xidmət edir. Təkcə bu il minimum əməkhaqqı və sosial müavinətlər iki dəfə, minimum pensiya 70 faiz artdı. Ümumilikdə iki sosial paketin əhatə dairəsi 4,2 milyon vətəndaşı əhatə etdi.

Müəllifə görə, bütün bunları şərtləndirən ən başlıca amil, əlbəttə ki, ölkə iqtisadiyyatının şaxələndirilməsi istiqamətində atılan addımlar oldu.

Müəllif vurğulayır ki, Azərbaycan Avropanın enerji təhlükəsizliyinin təminatçısıdır, Asiya və Avropa qitələri arasında körpü rolu oynayan Şərq-Qərb və Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizləri layihələrinin fəal iştirakçısıdır.

Yazının sonunda isə oxuyuruq: “Prezidentin söylədiyi kimi, əldə edilən iqtisadi dividendlər onu deməyə əsas verir ki, bu gün xalqı narahat edən bütün problemlər, yəni infrastruktur, sosial ədalətlə bağlı olan problemlər öz həllini mütləq tapacaq”.

Narazılığın səbəbi – iş yeri olmaması

“Modern.az”da isə “Sahibkarın belinə o qədər yük qoyulub ki…- Deputat qapalı toplantıda çıxış etdi” sərlövhəli məqalə diqqət çəkir.

Sayt 2020-ci il dövlət büdcəsinin noyabrın 5-də Milli Məclisin bəzi komitələrinin birgə müzakirələrində deputat Fazil Mustafanın fikirlərinə yer verib.

F.Mustafa hesab edir ki, hazırda ölkədə əsas problem insanların pul qazanması yollarının bağlanmasıdır, narazılıq da buradan qaynaqlanır: ““Kölgə iqtisadiyyatı”, inhisarçılıq, korrupsiya normal şəkildə sahibkarlıq fəaliyyətinə imkan vermir. “Əmək və əhalinin sosial müdafiəsi naziri söylədi ki, dövlət dəstəyi ilə 65 iş yeri açılacaq, əslində bu da insanlar üçün məşğulluq problemini həll etmir. Maaş aşağı olacaqsa, kimsə bu iş yerlərində çalışmağa maraqlı olmayacaq”.

F.Mustafaya görə, bütün maneələr götürülsə, bu, sahibkarların özlərinin iş yerləri yaratmalarına imkan verəcək: “Sahibkarın da belinə o qədər yük qoyulub ki, adamlar harasa investisiya yatırmaqdan qorxur. Üstəlik də banklar aşağı faizlə kredit vermirsə, adam iqtisadiyyata necə investisiya yatıra bilər?”- deyə deputat sual edir.

Deputat son vaxtlar yaradılan publik hüquqi şəxslər haqqında da danışıb: “Əvvəllər rüşvətlə başa gələn işlər, indi bu qurumların “xidmət haqqı” adı altında aldığı məbləğin yanında toya getməlidir. Nədənsə yaradılan bütün qurumların ilk işi vətəndaşdan necə artıq pul qoparmaqdan ibarət olur. Halbuki, gəlin, əvvəlcə vətəndaşa pul qazanmağa imkan yaradaq, sonra vergisini, sığorta ödənişlərini tələb edək”.

2020-ci il yanvarın 1-dən ölkədə bütün daşınmaz əmlaka icbari sığorta tətbiq olunacağı ilə bağlı deputat deyib ki, adətən sığortanı əmlak riskinə görə tətbiq edirlər, ucdantutma daşınmaz əmlakın sığortası yanlış və lazımsızdır, vətəndaşdan əlavə pul qopartmaq vasitəsi kimi düşünülüb.

F.Mustafa kitab və çap məhsullarına qoyulan 18 faizlik ƏDV-nin sıfırlanmasını da təklif edib: “Onsuz da ölkədə savadsızlıq baş alıb gedir. Heç olmazsa, kitab çapı sahəsində qiymətləri aşağı salmaqla insanları oxumağa daha çox təşviq edə bilərik”.

Deputat iş vaxtı rejiminə toxunaraq deyib ki, iş vaxtı guya gündə 8 saatdır, halbuki, bu rəqəm 12-13 saata qədər çıxır. “Bakıda tıxac o səviyyədədir ki, adam iki saat öncə evdən çıxır, iş vaxtından iki saat sonra evinə yetişə bilir. Bu, insanların yollarda keçən vaxtını hansısa formada konpensasiya ilə ödəməyi düşünməliyik. Tıxacı həll etmirsinizsə, heç olmazsa, vaxt itkisinə məruz qalan vətəndaşa əlavə ödəniş verilməlidir.

Genişmiqyaslı özəlləşməyə start verilməlidir, dövlət müəssisələrinin böyük əksəriyyəti rentabelli deyil, büdcənin sosial yükünü azaltmanın tək yolu vətəndaşlara gerçək iqtisadi azadlıqların verilməsindən keçir”.

Metropolitenə verilən vəsait niyə azaldılıb?

“Sfera.az”da isə “Bakı Metropoliteninin 5 milyonunu niyə kəsdilər? - ekspertdən açıqlama” sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif 2020-ci ildə Bakı metropoliteninə ayrılmış vəsaitin 2019-cu illə müqayisədə 5 milyon manat az olmasının səbəblərini iqtisadçı ekspert Natiq Cəfərli ilə gündəmin müzakirəsinə gətirir.

“Gələn ilin büdcəsində Bakı Metropoliteninə ayrılacaq vəsaitin cari illə müqayisədə azaldılması dövlət başçısının son müşavirələrin birində büdcə xərcləmələrində şişirtmələrin olduğu barədə açıqlamasından sonra gündəmə gəlib”.

N.Cəfərli Sfera.az-a açıqlamasında 2019-cu ildə metropolitenə 45 milyon manat ayrıldığı halda, 2020-ci ildə 40 milyon manatın ayrılacağı, yəni bu illə müqayisədə 5 milyon manat azaldılacağına toxunub: “Müstəqil iqtisadçılar olaraq illərdir, büdcəyə ayrılan vəsaitlərin şişirdildiyi, sonradan müxtəlif üsul və sxemlərlə mənimsənildiyindən danışırdıq.

Məhz Prezidentin həmin çıxışından sonra büdcəyə yenidən əl gəzdirildi və həm təmir-tikinti işlərindəki xərclər azaldıldı, həm də dotasiyaların azaldılması ilə bağlı qərar qəbul olundu”.

N.Cəfərli deyir ki, məhz bundan sonra Maliyyə Nazirliyi büdcənin yeni redaksiyasını tərtib etdi, nəticədə bir çox istiqamətlər üzrə ayrılan dotasiyalarda azalmalar müşahidə olunur və anoloji hal Metropolitenlə bağlı da özünü göstərib.

N.Cəfərli onu da bildirdi ki, atılan bu addım heç də bəzilərinin iddia etdiyi kimi, metroda gediş haqlarının artımına gətirib çıxarmayacaq. 

Ekspertə görə, atılan bu addım şaiyələrin yayılmasına səbəb oldu ki, ayrılan vəsaitin azaldılması fonunda metroda gediş haqqı artırıla bilər.

“Əslində isə 5 milyon manat azalma ilə gediş haqqının artırılması doğru olmazdı. Çünki cəmi 5 milyon azalma qiymət artımında hər hansı bir dəyişikliyə səbəb olmamalıdır”, N.Cəfərli belə deyir.