Media-icmal 07.02.20

Növbədənkənar parlament seçkilərinə hazırlıq, seçki saxtakarlığı ətrafında müzakirələr, yeni dollar böhranı ehtimalları, kredit kartlarının azalmasının səbəbləri və s. məsələlər İnternet medianın aparıcı mövzuları sırasındadır.

Rəsmi “Azərbaycan”qəzeti “Mərkəzi Seçki Komissiyası sədrinin Rusiyanın aparıcı KİV-nin nümayəndələri üçün brifinqi keçirilib” sərlövhəli məqalədə fevralın 9-da Azərbaycanda keçiriləcək növbədənkənar parlament seçkilərinə hazırlığı dətərləndirir.

Müəllif deyir ki, fevralın 6-da bununla bağlı Mərkəzi Seçki Komissiyasının (MSK) sədri Məzahir Pənahov seçkiləri izləmək üçün Azərbaycanda səfərdə olan Rusiyanın aparıcı KİV təmsilçilərilə görüşüb.

Müəllif vurğulayır ki, MSK sədri Azərbaycanda keçirilən seçkilərin daim yerli və beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən böyük maraqla izlənilidiyini, seçkilərin azad, ədalətli və şəffaf keçirilməsi üçün bütün imkanların yaradıldığını deyib.

MSK sədrinin deməsinə görə, yerli və beynəlxalq müşahidəçilərlə yanaşı yerli və xarici KİV-lərin sərbəst fəaliyyəti üçün hər cür şərait mövcuddur: “Məhz bütün bunların nəticəsidir ki, Milli Məclisə keçiriləcək seçkiləri izləmək üçün 59 beynəlxalq təşkilatdan 900-ə yaxın beynəlxalq müşahidəçi, habelə çoxsaylı siyasi partiyaları, qeyri-hökumət təşkilatlarını, vətəndaş cəmiyyəti institutlarını, qeydə alınmış namizədləri təmsil edən və fərdi qaydada seçkilərin müşahidəsinə qoşulan 78000-ə yaxın yerli müşahidəçi akkreditasiyadan keçib. Seçkilərdə “exit-poll” keçirmək məqsədilə MSK-ya müraciət edən 3 təşkilatın hamısı qeydə alınıb ki, onların da 2-i öz fəaliyyətlərini xarici partnyorları ilə birgə quracaq” deyə M.Pənahov əlavə edib.

Müəllifin deməsinə görə, MSK sədri bildirib ki, MSK başda olmaqla bütün seçki komissiyaları Milli Məclisə seçkilərə tam hazırdır, səsvermə günü Azərbaycan vətəndaşları azad və sərbəst şəkildə seçki məntəqələrinə gələrək öz iradələrini ifadə edə bilərlər.

“Modern.az”da isə “Təhsil Nazirliyinin Şura sədri müəllimlərə səsləndi:  “Xalqın dediyi adama səs verin” sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif vurğulayır ki, Azərbaycanda fevralın 9-da keçiriləcək parlament seçkilərilə bağlı təbliğat-təşviqat kampaniyası davam edir, sosial şəbəkələrdə isə məktəb direktorlarının müəllimlərə hər hansı bir namizədə səs verməyə məcbur edildiyi haqqında ittihamlar paylaşılır.

Müəllif yada salır ki, ötən il dekabrın 23-də keçirilən bələdiyyə seçkiləri zamanı bir neçə məntəqədə səs verməyə çalışdığı iddia edilən müəllimlər gündəm olmuşdu.

Müəllifə görə, bu məqamlar müəllimlərin nüfuzuna xələl gətirir, direktorlardan asılı olan müəllimlər seçki saxtalaşdırmasına cəhd edən şəxslər üçün effektiv vasitəyə dönür.

Yazıda əlavə edilir ki, Təhsil Nazirliyi yanında İctimai Şuranın sədri, professor Şahlar Əsgərov müəllimlərin bələdiyyə və ya parlament seçkilərinə zorən cəlb olunduğunu söyləyib.

Ş.Əsgərov bu məsələdə Təhsil Nazirliyini təqsirli bilmir və deyir ki, əvvəl  təhsil sisteminin öyrənən və öyrədən iki subyekti var idisə, indi təhsil sisteminin subyektləri çoxalıb: “Bu subyektlərdən biri də icra hakimiyyətidir. Dövlət İmtahan Mərkəzi və digər müxtəlif qurumlardır. Ona görə məktəb çoxsubyektli quruma çevrilib. Belə olduqda isə düzgün qərarı qəbul etmək çox çətindir. Müəllimlər seçkiyə göndərilirlər. Hətta seçkini saxtalaşdırmaq üçün vasitəyə də çevrilirlər”.

“Mən müəllimlərə məsləhət görürəm ki, xalqın dediyi adama səs versinlər”, - Şura sədri müəllimlərə məsləhət verir.

“Sfera.az”da isə “Azərbaycanda yeni dollar böhranı gözlənilirmi?

Adlı məqalədə müəllif Çində koronavirusun yayılması səbəbindən dünya birjalarında neftin qiymətinin ucuzlaşması və bu fonda Azərbaycanda yeni dollar böhranının yaşana bilməsi ehtimalını müzakirə edir.

Liberal İqtisadçılar İctimai Birliyinin sədri Akif Nəsirli isə açıqlamasında deyir ki, neftin qiyməti 40 dollardan aşağı düşərsə dollar böhranı və onun bahalaşması baş verə bilər”.

Digər tərəfdən isə  ekspert hesab edir ki, yaxın zamanlarda dolların ucuzlaşacağı inandırıcı görünmür: “Hazırda bilirsiniz ki, manatın dollara nisbətdə məzənnəsini Azərbaycan hökuməti inzibati qaydada müxtəlif metodlarla tənzimləyir. Ona görə də neftin qiymətinin 3-5 dollar enməsinin Azərbaycanda dollar böhranı yaşanmasına və dolların bahalaşma tendensiyasına hələlik elə bir təsiri yoxdur. Yalnız neftin qiyməti 40 dollar səviyyəsindən aşağı düşərsə ölkəmizdə dollar böhranı yaşana bilər. Yəni, Azərbaycanda böhran həddi neftin qiymətinin 40 dollardan aşağı düşməsidir”.

A.Nəsirli vurğulayır ki, hələlik neftin qiyməti 55-58 dollar arasında qalxıb enir ki, bu da gözlənilən idi.

Amma A.Nəsirli iddia edir ki, neftin davamlı olaraq ucuzlaşması yay ayları üçün proqnozlaşdırılır: "Ekspertlərin əksəriyyətinin qənaətincə bu hal daha çox yay aylarında baş verəcək… Ona görə də Azərbaycanda neftin ucuzlaşması səbəbilə dolların bahalaşması və dollar böhranının yaşanması qarşıdakı aylarda gözlənilmir”.

“Yenisabah.az”  “Çox qəribə mənzərə yaranıb” - Azərbaycanda kredit kartları ilə bağlı nələr baş verir?” sərlövhəli məqalədə əməkhaqqı kartları ilə kredit kartlarının tərs mütənasib artımının səbəblərini araşdırır.

Müəllifin Mərkəzi Banka istinadən deməsinə görə, 2019-cu ildə ölkədə əməkhaqqı kartlarının sayı 276 min ədəd artıb, kredit kartlarının sayı isə 63 min ədəd azalıb: “Əgər əməkhaqqı kartlarındakı artım iş adamlarının kölgədən çıxması və işçilərinin maaşlarını rəsmiləşdirməyə başlaması ilə izah oluna bilərsə, o zaman kredit kartlarının sayının azalması sual doğurur”deyə müəllif əlavə edir.

Müəllif  əhali əmanətlərinin və istehlak kreditlərinin sayının artması fonunda kredit kartlarının sayının azalması, hansı problemlər yarada bilməsini cavablandırmaq üçün iqtisadçı-ekspert Natiq Cəfərli ilə söhbətləşir.

Ekspertin deməsinə görə, azalma valyuta depozitlərində müşahidə edilir və bu azalmaya əsas səbəb kredit kartlarının ləğv edilərək dövriyyədən çıxarılmasıdır.

İqtisadçı ehtimal edir ki, ölkənin bank sektorunda və manat depozitlərində ciddi azalma yoxdur və yeganə azalma valyuta depozitlərindədir: “Çünki valyuta kreditlərinin faizi kifayət qədər aşağı salınıb, valyuta depozitlərində illik ortalama 1,5 və 2 faiz civarındadır. Bu da vətəndaşlara sərf eləmir. Yəni, 10 min dollarlıq depozitə ildə cəmi 150-180 dollar almaq insanlara sərf etmir və bu riskə getmək istəmirlər”, -eskpert azalmanın səbəbini izah edir.

Ekspertə görə, bu dövrdə azərbaycanlıların Türkiyə və Gürcüstandan daşınmaz əmlak alışı artıb, ola bilər ki, depozitlərin bir qismi qonşu ölkələrdə daşınmaz əmlak bazarına yatırılır, çünki orada gəlirlilik 6 və 8 faiz arası dəyişir.

“Hələ ki azalma o dərəcədə faciəvi, böyük deyil. Böyük problemlərin yaşanacağını düşünmürəm…Əslində, əmək haqları və təqaüd kartlarının da ödəniş vasitəsi kimi təbliğ olunmasına ehtiyac var”, -ekspert bildirib. 

Ekspertə görə, nağdsız ödənişlərin artımı, onların təşviqi, onların daha geniş yayılması üçün həm Mərkəzi Bank, həm hökumət kifayət qədər zəif davranır. Bunun azalması da ölkə iqtisadiyyatına ciddi təsir göstərir”.