Media-icmal 07.04.2017

Azərbaycanda keçiriləcək İslamiada oyunları, ərzaq bahalığı, əhalinin nağd pul problemi, intiharlar bugünkü medianın aparıcı mövzusudur.

İslam Həmrəyliyi Mərkəzi-Azərbaycan 

“Azərbaycan” qəzeti “İslam dünyası öz birliyini Bakıda nümayiş etdirəcək”

(http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=119369) sərlövhəli məqalə ilə bu ilin mayında Bakıda keçiriləcək İV Islam Həmrəyliyi Oyunları mövzusunu öndə saxlayır.  

Müəllif son 14 ildə ölkədə maddi, mənəvi inkişafın davam etdiyini, Bakının  müxtəlif formatlı və çoxşaxəli beynəlxalq tədbirlərə ev sahibliyini xüsusi vurğulayır: “Dövlət başçısı İlham Əliyevin 14 il müddətində bununla bağlı irəli sürdüyü prinsiplər, müəyyən etdiyi strateji xətt, atdığı konkret addımlar onun Azərbaycanı həm də sivilizasiyalararası dialoq, mədəni-intellektual konsolidasiya və əməkdaşlıq mərkəzinə çevirmək məqsədindən irəli gəlir”.

Müəllif 2017-ci ildə İslam Həmrəyliyi Oyunlarının Bakıda keçirilməsi ilə bağlı qərarı Azərbaycanın dünyada nüfuzlu mövqeyinin ifadəsi, mayın 12-dən 22-dək Bakıda keçiriləcək IV İslam Həmrəyliyi Oyunları bütün Azərbaycan, eləcə də İslam dünyası üçün mötəbər idman təntənəsi hesab edir.

Məqalədə bu oyunlarla bağlı “Xəzərdən başlayan su səyahəti” mərasiminin keçirildiyi  bildirilir və bunun su ilə bağlılığı suyun həyat mənbəyi olması ilə əsaslandırılır.

Müəllif deyir ki, Xəzər dənizini əhatə edən su səyahəti 3 min kilometrdən çox məsafə qət edəcək və  mayın 12-də Bakıda IV İslam Həmrəyliyi Oyunlarının açılış mərasimi ilə başa çatacaq.

Müəllif dövlət başçısı İlham Əliyevin də bu oyunlara öz qiymətini verdiyini vurğulayır: “IV İslam Həmrəyliyi Oyunlarının keçirilməsi bizim üçün böyük şərəfdir. Biz bunu İslam ölkələrinin Azərbaycana olan hörmətinin və inamının təzahürü kimi qəbul edirik”.

Məqalə müəllifi deyir ki, dövlət başçısı İ.Əliyevin rəhbərliyi altında Azərbaycan bütün sahələrdə öz nümunəsini, identikliyini ortaya qoyaraq özünü dünyaya güclü, müstəqil və müasir inkişaf edən bir ölkə kimi tanıdıb.

Müəllifə görə, Azərbaycan Avropa ilə Asiyanı, sivilizasiyaları birləşdirir, qarşılıqlı anlaşmanın bərqərar olması üçün səylərini göstərməkdədir.

Müəllif deyir ki, “İslam həmrəyliyi ili” həm də müsəlman ölkələrinin iqtisadiyyat, mədəniyyət, həm də mənəviyyat sahəsində bir-birinə dəstək, həmrəy olması məsələsini özündə əks etdirir və onlar arasında düşmənçilik salmaq istəyənlərə tutarlı cavabdır: “Azərbaycanda beynəlxalq idman tədbiri olan IV İslam Həmrəyliyi Oyunlarının da keçirilməsi İslam ölkələri arasında əlaqələrin yeni müstəvidə qurulmasına töhfə verəcək”.

Cilovlanmayan ərzaq bahalığı

“Exo” qəzeti Azərbaycanda ərzağın qiyməti artır, artır...” sərlövhəli məqalədə (http://ru.echo.az/?p=58273)  ərzaq bazarındakı bahalığı ekspert Eyyub Hüseynovla müzakirəyə çıxarır.

“Narazı istehlakçılar  ərzaq mallarının qayda-qanunsuz artmaqda olan qiymətlərindən hara şikayət etməli olduqlarını soruşurlar. Bizdə  bir dəfə qalxan qiymətlər bir də enmir”. Bunu isə qəzetə Azad İstehlakçılar Birliyinin (AİB) sədri Eyyub Hüseynov bildirir.

AİB sədri deyir ki, sahibkarların maraqlarını qorumaq və yoxlamaların sayını azaltmaq üçün il yarım bundan öncə dövlət başçısı İlham Əliyev sənəd imzalayıb və bu, həm də ondan ötrü edilib ki, sahibkarların dövlət məmurlarına verdikləri rüşvətlərin qarşısı alınsın: “Amma informasiyalar var ki, rüşvət verilməsi daha qapalı şəkildə bu gün də davam etməkdədir, buna görə də qiymətlər enmək əvəzinə daha da artır”.   

E.Hüseynov hesab edir ki, bunun qarşısını almaq üçün istehlakçı hüquqlarının qorunması siyasəti müəyyən olunmalıdır və istehlakçı bilməlidir ki, dövlət onun maraqlarını qoruyur.

AİB sədri  xatırladır ki, İ.Əliyev hələ 2011-ci ildə ərzaq qiymətlərinin yüksək olması, kartel maraqların un mövcudluğu barədə danışaraq bunu yolverilməz adlandırırdı.

Müəllif xatırladır ki, hələ iki il öncə AİB tədqiqatlar apararaq aşkar etmişdi ki, xaricdən gətirilən ərzaq malları 300% bahalaşdırılır, ən az olanda 60% bahalanma qeydə alınırdı: “Həqiqətən Azərbaycanda ərzaq mallarının qiymətləri kəskin bahalaşıb. Belə ki, 40 qəpiyə olan günəbaxan yağı 5,40 qəpik olub,  yerli süd məhsulları günbəgün artır, bir az əvvəl 2 manata olan banan indi 3,80 qəpik həddinə qalxıb. Topdansatış nöqtələrində də ciddi qiymət artımı qeydə alınıb”.

Müəllif deyir ki, ekspertlər belə bir kəskin qiymət bahalığının iqtisadi əsasının olmadığını bildirirlər.

Məqalə müəllifi deyir ki, bu bahalıq səbəbindən əhalinin gəlirlərinin 50%-i ancaq ərzağa xərclənir, əhalinin xərcləri artır, gəlirləri isə yerində sayır.

Yazıda deyilir ki, bu bahalanma  həm də ölkədə inflyasiyanın olmasını təsdiq edir, belə ki, bu ilin fevralında bu 12,5% təşkil edib.

Pul kütləsi azalır, problemlər artır

“Yeni Müsavat” qəzeti “Banklardan pul çıxarmağın çətinləşməsinin pərdəarxası” sərlövhəli məqalədə banklardan nağd pul çıxarılmasında yaranan problemlərin səbəblərini ekspert Əkrəm Həsənovla araşdırır.  

(http://musavat.com/news/banklardan-pul-cixarmagin-cetinlesmesinin-perdearxasi_428218.html)

Müəllif deyir ki, son zamanlar banklardan nağd pul çıxarmaq problemi yaranır və bunun səbəbi bəzi banklarda likvidliyin aşağı olmasına bağlıdır: “Amma səbəbi nə olursa olsun, bu durum iş adamlarına problemlər və nağdlaşdırmə zamanı 1%-lik vergi tutulması ulə bağlı narazılıq yaradır”. 

Müəllif vurğulayır ki, təkcə hesablardakı vəsaitlərin yox, maaş və təqaüdlərin çıxarılmasında da əhali  problemlə üzləşir.

Yazı müəllifi xatırladır ki, aprelin 1-dən həm də nağdsız hesablaşmalarla bağlı qanun qüvvəyə minir.

“Ötən iki ildə ölkənin pul bazası 4 dəfə azalıb. Mərkəzi Bank pul kütləsini sıxır ki, devalvasiya və inflyasiyanın qarşısını alsın, dövriyyədə pulun azalması ödəniş sistemini iflic edib. Bankların əmanət həcmi azalır, problemli kreditlər artır, belə şəraitdə heç kəs, xüsusilə də banklar əlindəki pulu vermək istəmir”. Bu durumu isə qəzetə ekspert Əkrəm Həsənov şərh edir.

Ə.Həsənov deyir ki, nağdlaşdırmə ilə bağlı sahibkarlar və hüquqi şəxslərdən 1% vergi tutulması banklara kömək məqsədi daşıyır,  reallıqda isə banklar bundan sui-istifadə edirlər.

Ekspert vurğulayır ki, banklar müştərilərə “ayda limitdən artıq pul çıxarmaq olmaz” yalanını dövriyyəyə buraxıblar: “Sadəcə, əllərində pul qalsın deyə yalan deyirlər, Palata da onlara susmaqla dəstək verir, çünki Palata da banklardan maliyyələşir, büdcədən pul almır. Bir sözlə, özbaşınalıq baş alıb gedir”.

Ə.Həsənov hesab edir ki, belə davam edərsə  ölkə natural təsərrüfata, barter dövriyyəsinə kimi geriləyə biləcək.

Ekspert hesab edir ki, təqaüd və maaşların bankomatlardan çıxarılması problemi də elə bunun davamıdır.

Onun fikrincə, ölkədə pul qıtlığı var, ona görə də banklar “limitdən artıq pul çıxarmaq olmaz” yalanı ilə qanunsuzluğa əl atır və maaşları nağd vermək istəmirlər.

Ə.Həsənov deyir ki, bu sərt inzibati addımlar əks nəticələr verə bilər:  “Nağdsız hesablaşmaları stimullaşdırma yolu ilə aparmaq lazım idi, amma  cari durum ödəniş sisteminin ardınca bütün iqtisadiyyatı iflic edə bilər”.

İntiharlara “Dur!” demək zamanı

“Novoye Vremya” qəzetində isə intihara “dur!” deyək sərlövhəli məqalə oxumaq olar” (http://www.novoye-vremya.com/w87689/.../#.WOaG04iLTIU).

Müəllif ölkədə intihar dalğasının başladığını və son bir neçə gündə 10-a qədər intihar halının baş verdiyini bildirir.

Müəllif hesab edir ki, bu durum intiharla bağlı profilaktik tədbirlərin hazırlanmasını heç zaman olmadığı qədər zərurətə döndərir: “Bunun nəzərə alınmaması belə faciələrin daha da arta bilməsi təhlükəsi yaradır və intihar cəmiyyət üçün qlobal məsələyə dönür. 

Müəllif bunun sübutu kimi ölkənin ayrı-ayrı bölgələrində baş vermiş intihar hallarını xatırladır.

Müəllif deyir ki, Azərbaycan cəmiyyəti intihar hallarını açıq-aşkar müzakirə etmir, amma indi bu problemin ciddi və açıq müzakirə zamanı yetişib, həm də bu problem hüquq-mühafizə orqanları, psixoloqlar, pedaqoqlar, KİV, vətəndaş cəmiyyətilə birgə müzakirə olunmalıdır: “İntiharlar ölkədə qeyri-ordinar  haldadır, bu, təkcə intiharların formasına bağlı deyil, insanlar müxtəlif üsullara əl atmaqla həyatdan qopmaq istəyirlər. Əvvəl özünü asmaq üstünlük təşkil edirdisə, indi özünü yandırmaq  önə keçib”.  

Məqalə müəllifi deyir ki, əhalinin bütün təbəqələri daxilində artıq intihara çətin durumdan çıxış yolu kimi baxmaq təhlükəsi əmələ gəlib, odur ki, yazarlar, jurnalistlər, şairlər də artıq buna əl atırlar: “Ən dəhşətlisi budur ki, insanları belə addımlardan çəkindirməli olan psixoloqlar da artıq bu addıma gedirlər”.

Müəllif yeniyetmələr arasında intihar hallarının artmasına və bütünlükdə gənclərin arasında bu bəlanın çoxalmasına diqqət çəkir.

Müəllif hesab edir ki, bu intiharların sosial bir tərəfi var və kimin xoşuna gəlib-gəlməsə də bu, faktdır: “Bank kreditlərini ödəyə bilməmək imkansızlığı üzündən intiharların baş verməsini inkar etmək olarmı? Bu isə artıq sosial problemdir, pensiyaçıların buna daha çox əl atması təsadüfdürmü? Dərman əldə etmək çətinliyidən ahıllar, sabaha, gələcəyə ümidsizlikdən isə gənclər intihara əl atırlar”.   

Müəllif deyir ki, bu intiharları azaltmaq üçün problemdən qaçmaq yox, onu müzakirə etmək  lazımdır və bundan sonra cəmiyyət gücünü toplayaraq intihara “Dur!” deməlidir.