Media-icmal 08.01.18

Ölkədə gənclərlə bağlı siyasətin icrası, cəmiyyətdə "kriminal aləm"ə marağın artmasına baxış, ölkənin avtomobil bazarındakı durum bugünkü medianın (08 yanvar, 2018-ci il) aparıcı mövzularındandır.

Məqsəd bəlli, görüləcək işlər bəlli

"Azərbaycan" qəzeti "Məqsəd aydın, görüləcək işlər bəlli" sərlövhəli məqalədə ölkədə gənclərlə bağlı siyasətin icrasını dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, soy-kökünə bağlı, milli-mənəvi dəyərləri qoruyan, müasir dövrün tələblərinə cavab verən, sağlam və savadlı gənclik millətin və dövlətin ən böyük sərvətidir: "Ona görə də müstəqil Azərbaycanın dövlət siyasətinin prioritet istiqamətlərindən biri də gənclərin inkişafı, onların dünyagörüşünün artırılması, beynəlxalq arenaya inteqrasiyasıdır. 2017-ci ilin sentyabrında imzalanmış "Azərbaycan gəncliyi 2017-2021-ci illərdə" Dövlət Proqramının təsdiq edilməsi ölkədə gənclər siyasətinin aparılması istiqamətində atılan növbəti mühüm addım oldu. "Azərbaycan 2020: gələcəyə baxış" İnkişaf Konsepsiyasına əsasən hazırlanan Dövlət Proqramında gənclər sahəsində əsas istiqamətlər müəyyənləşdirildi".

Müəllif deyir ki, sənədin məqsədi bütün sahələrdə gənclərin fəal iştirakına şərait yaratmaq, yaradıcı və innovativ potensialını üzə çıxarmaq, gənc nəslin sağlamlığını qorumaq, təhsil və məşğulluq məsələlərinə diqqəti artırmaq, müasir informasiya-kommunikasiya texnologiyalarından səmərəli istifadə etməkdir.

Bununla yanaşı müəllif vurğulayır ki, azərbaycançılıq və dövlətçilik prinsipləri əsasında vətəndaşlıq və vətənpərvərlik tərbiyəsinin gücləndirilməsi, insan hüquqlarının qorunması, gender bərabərliyi və s. Dövlət Proqramında yer alır.

Müəllif hesab edir ki, burada əsas məqsəd gənclər siyasətinin səmərəli həyata keçirilməsinə nail olmaq və bütün sahələrdə onların fəal iştirakına şərait yaratmaqdır.

Müəllif vurğulayır ki, gənclik daimi inkişafdadır və bu inkişaf gənclərin simasında mənsub olduqları millətə, dövlətə, hətta bütövlükdə bəşəriyyətə təsir edir, onları zərərli vərdişlərdən qorumaq zərurətə dönür: " Ona görə də Dövlət Proqramında gənclərin dini ekstremizm, separatizm, beynəlxalq terrorizm kimi təhlükəli, zərərli təsirin altına düşməsinin qarşısını alan yeni iş metodlarının tətbiq edilməsi nəzərdə tutulub".

Yazı müəllifi deyir ki, bu sənəd çərçivəsində ölkənin müxtəlif bölgələrində gənclərlə bağlı tədbirlər keçirildi, yeni Dövlət Proqramında gənclərin əsas problemləri, onların həlli yolları müzakirə olundu.

Müəllif vurğulayır ki, 2018-ci ildə məqsəd aydın, nəzərdə tutulan işlər, hər kəsin, eləcə də hər bir təşkilatın üzərinə düşən vəzifələr bəllidir və bu ildə də "Azərbaycan gəncliyi 2017-2021-ci illərdə" Dövlət Proqramı ölkə gəncliyinin və müxtəlif dövlət qurumlarının fəaliyyəti üçün istiqamətverici sənəd olacaq və gənclərin inkişafında mühüm rol oynayacaq.

Gənclik və "cinayət aləmi" sehri

"Exo" qəzetində "90-cı illərin kriminal ideologiyası Azərbaycana qayıdır" sərlövhəli məqalə oxumaq olaq. Müəllif Azərbaycan cəmiyyətində kriminal aləmə marağın sütrətlə artmaqda olması səbəblərini psixoloq Azad İsazadə ilə müzakirə edir.

"Sovetlər birliyinin süqutundan sonra "zindan romantikası"nın kütləviliyi təhlükəli sürətlə artırdı. Hətta kitab rəflərində müxtəlif dillərdə, o cümlədən Azərbaycan dilində də "qanuni oğru"larla bağlı kitablar peyda oldu. Gənclər arasında "oğru dünyası"nın atributlarından istifadə dəbə mindi, bədənlərinə zindan döymələri döydürdülər. "Oğru dünyası"nı kütləvi təqlid müşahidə olunurdu". Psixoloq A. İsazadə qəzetə şərhilə yaxın keçmişdə cəmiyyətin bu sahədə yaşamış olduğu durumu anladır.

A.İsazadə hesab edir ki, cinayət aləmi ətrafında həqiqətən müəyyən bir romantika var və guya bu romantika ədalətlə güclü şəkildə bağlıdır: "Belə şəxslərdə ancaq varlıları soyan və yoxsullara kömək edən Robin Qud sindromu görünür. Bir çox oğru öz cinayətlərinə xeyirxah motivlərlə bəraət qazandırmaq istəyirdi ki, bu da böyük şübhə doğurur".

A.İsazadə deyir ki, sovet rejiminin süqutundan 30 ildən çox vaxt keçir, bu müddətdə oğru qanunları ilə yaşayanların sayı əhəmiyyətli dərəcədə azalıb, amma "zindan romantikası" ilə bağlı əfsanə qalmaqda davam edir.

Psixoloq gənclərin cinayət aləminə marağını yeniyetməlik dövründəki davranışları, bu yaşda prioritetlərin dəyişməsilə izah edir: "Uşaqların həyat prioritetləri dəyişir, dava-dalaşlar normaya dönür, "oğru dünyası"nın jarqon dili tətbiq edilir, kobudluq, yaşıdları arasında özünü təsdiq ilk, təhsil isə arxa plana keçir, yeniyetmə üçün valideyn nüfuzu əhəmiyyətsiz olur. Yeniyetmənin düşdüyü mühit ona həlledici təsir göstərir".

A.İsazadə hesab edir ki, bu dövrdə onları "cinayət aləmi"nin təsirindən qorumaq lazımdır və bu yaşda valideyn onlara daha çox vaxt ayırmalıdır, övladının maraqlarını öyrənməlidir.

Psixoloq xatırladır ki, cinayət aləminin avtoritetlərindən birinin dəfnində o qədər şəxs iştirak edib ki, çox az dövlət xadimi, xalq artisti və digər tanınmışın dəfnində o qədər şəxs iştirak etmiş ola bilər və bu, özü çox şeydən xəbər verir.

Müəllif deyir ki, hüquqşünaslar 90-cı illərin kriminal ideologiyasının təkrar edildiyini bildirirlər, buna qarşı telekanallarda əks bir arqument qoyulmur, bu dünyanın zərərləri, cavan yaşda ölümləri haqda danışılmır.

Müəllifə görə, sanki, hansısa qüvvə "cinayət aləmi"ni sıradan bir adi hadisə kimi cəmiyyətə təqdim edir.

Avtomobillər 1500-5000 manat bahalaşacaq

"Yeni Müsavat" qəzetində "Maşın bazarında kəksin bahalaşma gözlənilir" sərlövhəli məqalə diqqət cəlb edir.

Müəllif xatırladır ki, 2017-ci ilin sonlarında Nazirlər Kabineti ölkəyə idxal ediləcək avtomobillərlə bağlı idxal rüsumunun artırılması barədə qərar qəbul edib və həmin qərar 2018-ci il yanvarın 1-dən qüvvəyə minib.

Yeni qərara əsasən, mühərrikinin silindrlərinin işlək hissəsinin həcmi 1500-1800 və 1800-3000 kubsantimetr arası olan təzə minik avtomobilləri üçün rüsum hər kubsantimetrinə görə 0,70 dollar, istismar olunmuş avtomobillər üçün isə 1,2 dollar olacaq, bundan öncə isə bu rüsumlar müvafiq olaraq 0,40 və 0,70 dollar idi.

"Azərbaycana ən çox gətirilən avtomobillər mühərrik həcmi 1.6 kubmetrdən yüksək olan avtomobillərdir. Bu qərar onların hamısının qiymət artımına səbəb olacaq. Həm yeni, həm də köhnə avtomobillər bahalaşacaq. Gömrük rüsumlarında təxminən 80 faizə yaxın artım müşahidə olunur. Qiymətlərin 1500-5000 manat arasında yüksəlməsinə gətirib çıxaracaq". Bu şərhi isə qəzetə iqtisadçı-ekspert Natiq Cəfərli verib.

N.Cəfərli deyir ki, mühərrikinin həcmi daha yüksək olan lüks avtomobillər var ki, idxal rüsumunun artması onların qiymətlərini daha çox bahalaşdıracaq. Onun sözlərinə görə, bu avtomobillər bazar seqmentində çox az yer tutduğu üçün qiymətlər əsasən 1500-5000 manat arasında bahalaşacaq.

Amma ekspert xatırladır ki, Azərbaycanda maraqlı bir situasiya yaranıb, qiymətlər artsa da alıcılıq azdır, müştəri qıtlığı var, bank kreditlərinin məhdudlaşdırılmasından və şərtlər çətinləşdikdən sonra avtomobil bazarında durğunluq müşahidə olunur: "Odur ki, bu qiymət artımı avtomobil bazarına daha ciddi zərbə olacaq, yəni, qiymətlər qalxsa da alıcı qıtlığı olacaq və nə qədər ki banklar normal fəaliyyətə başlamayıb, avtomobil kreditləri verilmir, o zamana qədər bazarda alıcılıq az olacaq".

N.Cəfərliyə görə, əslində bu qərarın özü yanlış qərardır, Azərbaycan avtomobil istehsalçısı deyil, odur ki, köhnə avtomobillərin gömrük rüsumu qalxsa da yeni avtomobillərin rüsumunu aşağı salmaq lazım idi ki, ölkənin avtoparkı dəyişsin, ölkəyə daha yeni avtomobillər gətirilsin.

Ekspert deyir ki, hökumətin əsas məqsədi rüsumları artırmaqla ölkəyə əlavə vəsait cəlb etmək idi, amma ölkəyə gətirilən maşınların sayı azalacaq və gömrük rüsumları vasitəsilə büdcəyə daxilolmalar da azalacaq.

N.Cəfərli deyir ki, qiymət artdıqca müştəri azalacaq, alıcı azaldıqca tələb azalacaq və ölkəyə gətirilən avtomobillərin sayında ciddi enmə olacaq.

Digər ekspert Ramil Osmanlı da deyir ki, hökumət bu addımı ilə büdcəyə daxilolmaları artırmaq istəyirdi, bu əks effekt verə bilər: "Aksiz vergisi avtomobilin gömrük rəsmiləşməsində əsas yük daşıyan vergilərdən biridir və avtomobillərin qiymətinin artmasına təsir göstərən əsas amillərdən biridir.

Ona görə də bu, bazarda bahalaşmaya səbəb olacaq. Belə qərarlar idxalı azaldır, ölkədə avtomobilləşmənin qarşısını alır".