Media-icmal 08.09.2016

Ölkədə yol tikintisi, Milli Şuranın bəyanatı, ölkədə dollar qıtlığı, xarici şirkətlərin Azərbaycanı tərk etməsi bugünkü medianın aparıcı mövzusudur.

Yol salmaq, körpü tikmək- xeyirxahlıq

“Azərbaycan” qəzeti “Yol çəkmək, körpü salmaq böyük xeyirxahlıqdır”

(http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=104653) sərlövhəli məqalədə  ölkədə yol tikintisinin inkişafından bəhs edir.

Müəllif yol salmağın əhəmiyyətindən danışaraq qədim zamanlardan bəri yol çəkmək, körpü salmağın savab iş sayıldığını vurğulayır. Yazıda XX əsrin 90-cı illərində nəinki kəndarası, hətta magistral şose yollarının bərbad durumda olduğu xatırladılır.   

Müəllif deyir ki, yalnız Heydər Əliyev hakimiyyətə gəldikdən sonra yol tikintisi də inkişaf edib: “Yalnız ulu öndər hakimiyyətə qayıtdıqdan sonra onun uzaqgörən siyasəti nəticəsində iqtisadiyyatımız gücləndi. Ölkəmizdəki inkişafı, sabitliyi görən xarici şirkətlər, sahibkarlar öz sərmayələrini respublikamıza gətirməyə başladılar. Prezident İlham Əliyevin qəbul etdiyi, imzaladığı regionların sosial-iqtisadi inkişafına dair dövlət proqramları isə inkişafın lokomotivinə çevrildi. Bax, belə başladı yüksəliş illərimiz. İqtisadiyyatın qan damarı sayılan nəqliyyatın bütün sahələri yenidən qurulmağa başladı”.

Məqalədə H.Əliyevin adını daşıyan hava limanının indiki durumu təriflənir. Müəllifə görə, ən müasir üslubda tikilən hava limanı ölkəyə gələn qonaqları, turistləri heyran edir. Hava limanına gedən avtomobil yolunun ideal səviyyədə yeniləşməsi hər kəsi sevindirir.

Müəllif  su yollarının inkişaf etməsinə, dəniz də üzən gəmilərimizin sayının artmasına nəzər salır. “Bakı gəmiqayırma zavodu”nun istifadəyə verilməsini bu sahəyə dövlətin göstərdiyi nümunəsi kimi dəyərləndirilir.  

Yazıda Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu xəttinin istifadəyə veriləcəyi, Azərbaycan, Rusiya, İran prezidentlərinin bu ilin avqustunda Bakıda imzaladıqları sazişə əsasən “Şimal-Cənub” nəqliyyat dəhlizi ilə yükdaşımaların həcminin artacağı qeyd edilir.  

Müəllif avtomobil yolları ilə bağlı görülən işlərə toxunaraq pytaxtdan dağ rayonlarına kimi bütün ölkəboyu yeni yolların salınmasına diqqət çəkir. Müəllifin düşüncəsinə görə, bunlar inkişafın göstəricisidir. Məqalədə dövlət başçısı İlham Əliyevin son günlərdə Biləsuvar və Salyan rayonlarına səfəri zamanı Əsgərabad-Muğan-Çaylı yolunun, Salyanda rayon mərkəzi ilə şəhər ərazisinin bir hissəsi olan Babazanan massivini birləşdirən körpünün və Ələt-Astara-İran avtomobil yolunun Salyan ərazisindən keçən 23,4 kilometrlik hissəsinin açılış mərasimində iştirakını xatırladır: “Bax beləcə, respublikamızın hər yerində yollar çəkilir, körpülər tikilir. Bunlar ulu öndər Heydər Əliyev ideyalarının və siyasətinin təntənəsidir”.

Cavab ver

“Azadlıq.info” isə “Hakimiyyәt mitinqdәn qorxuya düşüb” sərlövhəsi altında (http://www.azadliq.info/155884.html) Milli Şuranın  (MŞ) 11 sentyabr mitinqilə bağlı bəyanatını təqdim edir.

Bəyanatda deyilir ki, MŞ Konstitusiyaya dәyişikliklәrlә bağlı keçirilәcәk referenduma etiraz mәqsәdilә sentyabrın 11-nә mitinq tәyin edib.

Bəyanatda aksiyanın məqsədi belə izah edilir: “Mitinq Konstitusiyaya ölkәdә monarxiya quruluşunu qanunilәşdirmәyә xidmәt edәn müddәalara,  hökumәtin yarıtmaz idarәçiliyi sәbәbindәn әhalinin iqtisadi fәlakәtlә üz-üzә qalmasına etiraz mәqsәdi güdür. Buna görә dә “Monarxiyaya yox! Talana son!” adlanır”.

Daha sonra deyilir ki, MŞ mitinqin yerini vә vaxtını razılaşdırmaq üçün avqustun 31-dә Bakı Şәhәr İcra Hakimiyyәtinә müraciәt edib (mәktubda 11 sentyabr, saat 17:00-dan 19:00-a qәdәr Bakının Yasamal rayonundakı “Mәhsul” stadionu göstәrilib). Qanuna əsasən BŞİH müraciәtә aksiya üçün elan edilmiş vaxta 3 iş günü qalana qәdәr cavab vermәlidir, (indiki halda bu müddәt sentyabrın 6-da bitib) amma hələ də quruma cavab verilmәyib. Bəyanatda BŞİH-in cavabı gecikdirmәsi ümumilikdә hakimiyyәtin elan olunmuş mitinqdәn qorxuya düşmәsi ilә әlaqәlәndirilir.

Sənəddə MŞ-nin 11 sentyabr mitinqinә hazırlığı yüksәk sәviyyәdә apardığı iddia edilir: “Sosial şәbәkәdә mitinqә dәvәt yüksәk rәğbәtlә qarşılanmış, mitinqlә bağlı mәlumatlar 1 milyona yaxın sosial şәbәkә istifadәçisinә çatdırılmış, aksiyanın başlıca tәşkilati donoru olan AXCP onlarla mitinq müşavirәlәri keçirmişdir. Bir sıra başqa tәşkilat vә qruplar da mitinqә dәstәklәrini ifadә etmişlәr. Belәliklә, 11 sentyabra elan olunan etiraz aksiyası ümumxalq mitinqi sәviyyәsinә qalxmışdır. Bütün bunlar hakimiyyәti ciddi tәşvişә salıb vә buna görә dә mitinq әleyhinә sәrt qara piar kampaniyasına başlanılıb”.

Bəyanatda mitinqin gözlәnilәn kütlәviliklә baş tutmasına mane olmaq üçün Milli Şuraya tәzyiqlәr artırdığı, hakimiyyәtin bütün tәbliğat vasitәlәri, o cümlәdәn televiziyaların mitinq әleyhinә kampaniyaya sәfәrbәr olunduğu, “Azadlıq” qәzetinin çapından da hәmçinin bu mәqsәdlә imtina olunduğu vurğulanır.

Son olaraq MŞ BŞİH-ə xəbərdarlıq edir:  “BŞİH-in cavab mәktubunu qanunu pozaraq yubatması mitinqlә bağlı cәmiyyәtdә qeyri-müәyyәnlik yaratmağa vә hazırlıq işlәrini pozmağa hesablanıb. Mili Şura BŞİH-dәn tәlәb edir ki, qanunsuzluğa son qoysun vә mitinq üçün müraciәtә dәrhal cavab versin”.

Böhran daha da dərinləşəcək

“Novoye Vremya” qəzetində isə “Manat üçün xilas kəməri və ya dollarla kim möhtəkilrik edir?” http://www.novoye-vremya.com/w66058/.../#.V9BwgSh97IU) məqaləsini oxumaq olar.

Müəllif xatırladır ki, kimlərsə ölkədə süni şəkildə dollar qıtlığı yaradır və hüquq-mühafizə oqranları buna kəskin müdaxilə etməlidir. Müəllif həmin bu fikri bu günlərdə deputat Vahid Əhmədovun da səsləndirməsinə diqqət çəkir: “Valyuta qıtlığı haqda deyilənlər möhtəkirlikdən irəli gəlir, indi manat ətrafında süni qıtlıq yaradılır”. Devalvasiyaya gəlincə, müəllif V.Əhmədovun yenə də “sürünən devalvasiya”  tərəfdarı olduğunu xüsusi vurğulayır.

Müəllif isə V.Əhmədovun bu fikrilə razılaşmadığını nümayiş etdirir, manatın real dəyər almasının hələ də müəyyən olmadığını nəzərə çatdırır.

Müəllifə görə, manatın bundan sonra da dəyərsizləşməsi maliyyə və bank sektorunda durumu daha da faciəvi hala sala biləcəyi xəbərdarlığı edir. 

Müəllif deyir ki, baxmayaraq ki, neft bahalaşır, amma bu,  manatın kursuna təsir etmir, əksinə günbəgün manat dəyərdən düşür: “Ona görə ki, bizim “üzən kurs yarımçıqdır, Mərkəzi Bank da bu işə müdaxilə edə bilir və bu onu gösətrir ki, manat sərbəstləşməyib”.

Müəllifə görə, indiki halda valyuta müdaxiləsi olmasa arzuedilməz olan şok devalvasiya baş verə, hətta dollar 3-4 manata bərabər ola bilər.

Müəllifin dikrincə, dollar qıtlığına gəlincə, bu, həqiqətən də var, bunun obyektiv səbəbləri  varmı-yoxmu bu,  ayrı məsələdir. Müəllif deyir ki, Dövlət Neft Fondu bu günlərdə banklara 50 milyon dollar satıb, halbuki, tələbat 5-6 dəfə artıqdır. Fakt faktlığında qalır ki, valyuta əldə etmək problemə dönür. Müəllifə görə, manatı isə ancaq dərin iqtisadi islahatlar, qeyri-neft sektorunun inkişafı, korrupsiya və inhisara qarşı mübarizə xilas edə bilər: “Amma Nazirlər Kabineti belə islahat aparmağa qabil deyil, bu,  isə o deməkdir ki, böhran daha da dərinləşəcək”.

Xarici şirkətlər ölkəni niyə tərk edirlər?

“Bizim Yol”      qəzeti isə “Xarici şirkətlər kütləvi şəkildə Azərbaycandan gedir” (http://www.bizimyol.info/news/84217.html) sərlövhəli məqalədə bu məsələni müzakirə edir.

Müəllif Vergilər Nazirliyinə istinadən  deyir ki, 2015-ci ildə 64, bu il isə 45 xarici şirkət  ölkəni tərk edib.

Müəllif deyir ki, nazirlik sentyabrın 3-də  şirkətin ölkəni tərk etməsi haqda məlumat yayıb. Bunlar “China Geo-Engineering Corporation İnternational” MMC-dir. Ölkəni tərk edən 2-ci şirkət Böyük Britaniyaya məxsus “Cadbury CIS B.V.”dir. Şirkət “Port Baku Taures” Biznes Mərkəzində yerləşirdi. Bundan başqa Türkiyəyə aid “Elit” MMC Azərbaycanda filialının ləğv olunduğunu elan edib. Müəllifə görə, bir gündə 3 xarici şirkətin ölkəni tərk etməsi ciddi rəqəmdir.

Müəllif Dövlət Statistika Komitəsinin (DSK) məlumatına əsasən keçən il 71 xarici şirkət və nümayəndəliyin fəaliyyətini dayandırdığını bildirir: “Bu,  investisiyaların ölkədən çıxması deməkdir, həmçinin xarici kapitallı təşkilatların ölkədən getməsi əlavə işsizlik yaradır. Bu şirkətlərin çoxu neft və infrastruktur layihələrində iştirak edirdilər”. Daha sonra müəllif ölkəni tərk edən ayrı-ayrı şirkətlərin adlarını çəkir.

Müəllif qeyd edir ki, ilin əvvəlindən fəaliyyətini dayandıran xarici şirkətlər arasında Türkiyə-Küveyt birgə müəssisəsi, Sinqapurun “Petro Singapore Trading PTE Ltd.” və Belçikanın yeyinti məhsulları şirkəti “Puratos” var. Habelə, Fransanın “Technip Maritime Overseas LTD” və İtaliyanın “Maccaferri Azerbaijan” MMC şirkətləri də ölkəmizdə işlərini dayandırıblar. Ətraf mühitdə mühəndislik və müdafiə işlərinin görülməsi ilə məşğul olan 130 yaşlı “Maccaferri Azerbaijan”-ın 100-dən artıq ölkədə 70-dən çox törəmə müəssisəsi var. Onlarda 3 minədək əməkdaş çalışır.

Müəllifin fikrincə, şirkətlərin ölkədən getməsinə səbəb aşağıdakılardır: “Şirkətlər ardıcıl iki devalvasiyanın baş verməsi, milli valyutanın üzən məzənnəyə keçidindən sonra ölkəni tərk edirlər. Ekspertlər bunun səbəbini iqtisadı fəallığın azalması və əhalinin alıcılıq qabiliyyətinin düşməsi ilə də izah edirlər.

Müəllif bunu da qeyd edir ki,  bu ilin ilk 6 ayı ərzində yaranan xarici investisiyalı yeni şirkətlərin sayı 251-dir. Bütövlükdə 2015-ci il üzrə rəqəm 412-yə bərabər olub ki, bu da əvvəlki illə müqayisədə bu 22% aşağı göstəricidir.