Media-icmal 11.03.19

Novruz bayramı yarmarkalarının əhəmiyyəti, bayram süfəsi hazırlamağın bahalaşması, bölgələrdə inkişafın olmaması və s. məsələlər bugünki (11 mart 2019-cu il) medanın aparıcı mövzularındandır...

Yarmarkaların hamını razı saldığı deyilir

"Azərbaycan" qəzeti "Kənd təsərrüfatı yarmarkaları istehsalçını da, istehlakçını da razı salır" sərlövhəli məqalədə Novruz bayramı münasibətilə təşkil edilən kənd təsərrüfatı məhsulları yarmarkalarının fəaliyyətini dəyərləndirir.

Müəllif dövlət baçısının göstərişi ilə təşkil edilən bu yaramarkaları əhəmiyyətli sosial tədbir adlandırır və deyir ki, bu yarmarkalarda fermerlər, ailə təsərrüfatları əhaliyə məhsulları bazar qiymətindən 30-40 faiz ucuz təklif edəcəklər.

Müəllif deyir ki, Bakının 14 ünvanında təşkil olunan yarmarkalar martın 16-na kimi şənbə və bazar günləri, martın 16-dan 21-nə kimi isə gündəlik fəaliyyət göstərəcək.

Elmlər Akademiyası bağındakı yarmarkada bal işilə məşğul olan fermerlə söhbət etdiyini deyən müəllif iş adamının yaramarkadan razı qaldığını bildirir: "Niyə də razı olmayım?! Yer pulu almırlar, incitmirlər. Nə kömək lazımdırsa, edirlər. Kəndli üçün belə fürsət ələ düşməz. Düzdür, tələb var ki, qiymətləri qaldırmayaq, nəzarət də güclüdür. Amma o da var ki, mən evimdə bir aya satdığımı burda bir günə satıram. Elə gün olur ki, 400 manatlıq alver edirəm, yəni qiymətin aşağı olması o qədər ziyanımıza deyil".

Müəllifin sözlərinə görə, müştərilərlə danışıb və onlar da yarmarkalarda qiymətlərin münasib olduğunu deyirlər: "Mən bu yarmarkadan razı qaldım. Bayrama hələ xeyli qalıb, amma görün nə qədər adam var. Əgər bahalıq olsaydı, bura ayaq basan olmazdı. İki il əvvəl, heç yadımdan çıxmır, evimizin yanındakı supermarketə bayram süfrəsinə çərəz almağa getmişdim. 50 manat pula heç üç kiloqram çərəz ala bilmədim, Burda 38 manat xərcləmişəm, 6 kiloqramdan artıq 11 adda çərəz almışam. Adam bazarlığına da, pulunun bərəkətinə də sevinir".

Müəllif hesab edir ki, bu yarmarkaları kənd təsərrüfatı məhsulları satışının yeni layihəsi kimi qiymətləndirmək olar, belə ki, bu yarmarkalara fermerlər birbaşa çıxır, yer pulu ödəmir, qiymətləri aşağı salanda itkiləri yox, qazancları daha çox olur.

Yazı müəllifi vurğulayır ki, bu gün ölkədə ən ciddi problemlərdən biri kənd təsərrüfatı məhsullarının satışında malın alıcıya çatanadək bir neçə dəfə qiymətinin süni şişirdilməsi ilə bağlıdır.

Müəllif deyir ki, hər dəfə malın qiyməti elə qalxır ki, son nəticədə alıcı ala bilmir, fermerlər isə alverçilərin əlindən malını sata bilmir.

Yazının sonunda isə oxuyuruq: "Bu baxımdan indiki yarmarkalarda ən vacibi odur ki, istehlakçı malı real bazar qiymətlərindən xeyli ucuz ala bilir, kəndli satdığını alverçiyə, aragörənlərə satdığından bir qədər baha satır, alan da, satan da son nəticədə udur".

Bahalaşan bayram süfrəsi

"Yeni Müsavat" qəzetində "Novruz bayramı plovu bişirənlərin ən çox xərci kərə yağına çıxacaq - Qubad İbadoğlu" sərlövəhli məqalə oxumaq olar.

Saytda tanınmış iqtisadçı ekspert Qubad İbadoğlunun Novruz bayramı süfrəsi hazırlanmasının ailə büdcəsinə neçəyə başa gələcəyinə dair hesablamalarına yer verilib.

Q.İbadoğlu hesab edir ki, 5 nəfərlik ailə bayram süfrəsi üçün ən azı 121 manat 12 qəpik xərcləməlidir, belə ki, 2012-ci illə müqayisədə Novruz bayramının süfrəsi 2019-cu ilə kimi 1,64 dəfə bahalaşıb.

Bu barədə iqtisadçı alim Qubad İbadoğlu bugünki məqaləsində yazıb.

Q.İbadoğlu deyir ki, martın 1-dən minimum əmək haqqının artımına dair sərəncam qüvvəyə minib, artımla hesablanan ödənişlər bu ayın sonunda həyata keçiriləcək, eləcə də, artırılmış sosial müavinətlər aprelin 1-dən veriləcək: "Amma, buna baxmayaraq, istehlak bazarında əsas ərzaq məhsullarının qiymətləri artıq fevral ayından bahalaşmağa başlayıb. Bu ay ərzində qiymət artırıcı amillər daha da fəallaşacağı üçün bahalaşmanın miqyasının, təsir dairəsinin və gücünün genişlənəcəyi də şübhəsizdir".

Ekspert deyir ki, minimum əmək haqqı və sosial müavinətlərin artımından faydalananlar qrupuna yalnız işləyənlər və yardım alanlar daxil olsa da, qiymətlərin bahalaşmasından həm işləyənlər, həm də işsizlər ziyan çəkirlər.

Bundan irəli gələrək, Q.İbadoğlu deyir ki, indiki halda Mərkəzi Bankın və hökümətin qarşısında duran başlıca vəzifə antu-inflyasiya tədbirlərini gücləndirmək olmalıdır.

Q.İbadoğlu xəbərdarlıq da edir: "Nəzərə alsaq ki, yaxın günlərdə vaxtı keçmiş borcların devalvasiya xərcinə görə kompensasiyaların ödənilməsinə də start veriləcək, onda qiymətlər mart-aprel ayında kəllə-çarxa qalxacaq".

Ekspert qarşıdan gələn Novruz bayramında bayram süfrəsinin 5 nəfərlik ailəyə neçəyə başa gələcəyi barədə də danşır və onun sözlərinə görə, bayram plovu bişirənlərin ən çox xərci isə kərə yağına çıxacaq.

Ekspert deyir ki, 2012-ci ildə 7 manat 80 qəpik olan "Ankor" yağı 2,1 dəfə, 1 kq-ı 6 manat olan mal ətinin qiyməti 2 dəfəyədək bahalaşıb.

Q.İbadolu vurğulayır ki, 1 kq-ı 2 manat 60 qəpik olan quş ətinin qiyməti 1,5 dəfədən çox, 1 kq-ı 4 manat olan kişmişin qiyməti 1,5 dəfədən çox bahalaşıb.

"Bütövlükdə eyni adlı məhsullar üzrə bayram süfrəsinin dəyəri 2012-ci ildəki 73 manat 80 qəpikdən 2019-cu ildə 121 manat 12 qəpiyədək, yəni 1,64 dəfə bahalaşıb".

Bölgələrdə quldarlıq iddiası...

"Azadlıqinfo.az"da isə "Bölgələr quldarlığa doğru gedir" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif iddia edir ki, bölgələrdə vəziyyət heç də rəsmi təbliğatın təsvir etdiyi kimi detil, belə ki, rayonlarda əhalinin vəziyyəti acınacaqlıdır, əksəriyyət işsizdir, yoxsulluq həddi az qala 80 faizə yaxındır, insanlar ümidsizdir, düşdükləri durumdan çıxış yolu görmürlər.

Müəllifin sözlərinə görə, vəziyyətin bu həddə qədər pisləşməsinin bir neçə səbəbi var: "Birincisi, Rusiyadan gələn vəsaitlər kəskin azalıb. İkincisi, kənd təsərrüfatı sıradan çıxıb, rentabelli mənbəyə çevrilə bilməyib. Üçüncüsü, dövlət investisiyaları bölgələrə gəlib çatmır, mənimsənilir".

Məqalə müəllifi bildirir ki, kənd təsərrüfatındakı acınacaqlı durum həllini gözləyən ən vacib problemdir, çünki kəndli məhsul əkib-becərmək imkanlarını itirir, torpaq sahələri getdikcə iri mülkədarların əlinə keçir.

Müəllif iddia edir ki, inkişaf etmiş ölkələrdə aqrar sektor birmənalı dövlət dəstəyinə arxalanırsa, Azərbaycanda bu, tərsinədir, dövlət qurumu fermeri, kəndlini deyil, iri mülkədarların maraqlarını müdafiə edir: "Kəndli torpağı əkinə hazılaya bilmir, çünki subsidiya hesabına veriləsi mineral gübrələr onlara verilmir, bir əldən gizli yolla satışa çıxarılır. Dövlətin hektar hesabı, özü də məhsul ilinin sonunda verdiyi cuzi vəsait fermərə zərrə qədər də kömək etmir. Normal toxum sortları ölkəyə gətirilmir, gələn toxumlar isə mülkədarların əkin sahələrinə yönəldilir".

Müəllif iddia edir ki, problemlər bununla bitmir, imkansızlıq, qiymət bahalığı üzündən kəndli, fermer "Aqrolizinq"in texnikasından istifadə edə bilmir, bu texnika da aqrar sektorda hegemon olan aqroparkların və iri məmurlara bağlı fermer təsərrüfatlarının sərəncamındadır.

Müəllifə görə, daha bir problem satış bazarlarının olmamasıdır, kəndli də məcbur qalıb hazır məhsulu öz qapsında dəyər-dəyməzə alverçilərə verir, onlar isə Bakıdakı bazarlara çıxarıb daha çox qazanırlar.

Yazı müəllifi mövsüm zamanı yerli malların bazarlarda xarici mallardan qorunmamasını, xaricdən idxalla məşğul olan məmur şirkətlərinin bazarı ucuz məhsullarla doldurmasını kəndlinin "belini qırması" kimi dəyərləndirir.

Müəllif iddia edir ki, indi kənd sakinləri aqroparklarda, istixanalarda qul əməyi ilə məşğuldurlar, pambıqçılığın inkişaf strategiyası da bu qul əməyini bir tərəfdən stimullaşdırır, hökumət isə kəndlinin əkib-becərib qazanmasında yox, gündəlik cüzi gəlirlə yaşamasında maraqlıdır.

Məqalənin sonunda isə müəllif yazır: "Bu yanlış siyasət bölglərdə quldarlıq rejimi yaradıb, insanlar səfalətə, məhrumiyyətlərə məcbur edilir. Belə görünür ki, Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin "asan könüllüləri" ilə bu vəziyyət nəinki düzələcək, əksinə, daha da bərbad hala gələcək".