Media-icmal 13.01.20

Qeyri-neft sektorunun inkişafı, poçt xidməti sahəsində mümkün bahalanma ətrafında müzakirələr, daşınmaz əmlak bazarında bahalanma qayğıları və s. məsələlər medianın aparıcı mövzuları sırasındadır.

Artmaqda olan qeyri-neft məhsulları

“Azərbaycan” qəzeti  “Qeyri-neft məhsullarının ixracı artmaqda davam edir” sərlövhəli məqalədə Azərbaycanda qeyri-neft sektorunun inkişafını dəyərləndirir.

Müəllif hesab edir ki, dərin iqtisadi islahatlar qeyri-neft sektorunun inkişafını təmin edib və bu sektorda çalışan sahibkarlara dövlət dəstəyi qeyri-neft məhsulları ixracının da çəkisini artırır.

Müəllif İqtisadi İslahatların Təhlili və Kommunikasiya Mərkəzinin “İxrac İcmalı”nın 2019-cu il dekabr sayına istinadən bildirilir ki, 2019-cu ilin yanvar-noyabr aylarında ölkə üzrə ixrac 18,3 milyard dollar olub.

Müəllifə görə, bu müddət ərzində qeyri-neft sektoru üzrə 1 milyard 781 milyon dollar dəyərində (2018-ci ilin həmin dövrü ilə müqayisədə 249 milyon dollarlıq çox) ixrac reallaşıb.

Yazı müəllifi vurğulayır ki, ixrac edilən qeyri-neft məhsulları arasında 166,7 milyon dollarlıqla pomidor birinci, 157,7 milyon dollarlıqla qızıl (sikkə kəsilməsində istifadə olunmayan, digər emal olunmamış formalarda) ikinci, 113,5 milyon dollarlıqla qabığı təmizlənmiş meşə fındığı üçüncü olub.

Müəllifin sözlərinə görə, kənd təsərrüfatı məhsulları ilə yanaşı, qeyri-neft sənayesi məhsullarının ixracı da ölkəyə xeyli valyuta gətirib.

Məqalə müəllifi deyir ki, keçən ilin noyabr ayında qeyri-neft sektoru üzrə ixrac 208 milyon dollar olub və bu dövrdə ən çox qeyri-neft məhsulları Rusiyaya, Türkiyəyə, Gürcüstana, İsveçrəyə və Ukraynaya ixrac edilib.

İcmala istinadən müəllif deyir ki, Azərbaycan kosmik məhsullar da ixrac edib və 2019-cu ilin yanvar-noyabr aylarında “Azərkosmos” ASC dünyanın 26 ölkəsinə 40,6 milyon dollar dəyərində xidmət (peyk, telekommunikasiya xidmətləri və optik peyk xidmətləri) ixrac edib.

Müəllif icmala istinadən deyir ki, 2019-cu ilin yanvar-noyabr ayları ərzində “Azexport.az” portalına 532,3 milyon dollar dəyərində ixrac sifarişləri daxil olub və 2019-cu ilin yanvar-noyabr aylarında portala daxil olan ixrac sifarişlərinin ilk beşliyində Rusiya, Türkiyə, İngiltərə, Hindistan və ABŞ yer alır.

“İxrac İcmalı”nda həmçinin bildirilir ki, keçən ilin dekabr ayında “Bir pəncərə” İxraca Dəstək Mərkəzi vasitəsilə həyata keçirilən qeyri-neft ixracının dəyəri 9,6 milyon dollar olub. Mərkəz tərəfindən ötən ilin yanvar-dekabr aylarında yüzlərlə sahibkara ixracla bağlı müvafiq sertifikatlar verilib və bunun nəticəsində 140 milyon dollarlıqdan artıq qeyri-neft məhsullarının ixracı həyata keçirilib”, deyə müəllif bildirir.

Poçt bahalaşır?

“Yeni Sabah.az”da isə “Qanuna dəyişiklik edilir: Qiymət artımına səbəb olacaq” sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif “Poçt haqqında" qanuna dəyişikliklərlə bağlı təkliflərin hazırlanaraq müvafiq dövlət qurumları ilə razılaşdırılması və bunun nəticələri barədə iqtisadçı-ekspert Akif Nəsrili ilə söhbətləşir. 

Müəllifin sözlərinə görə, ölkədə göstərilən universal poçt xidmətlərinin subsidiyalaşdırılmasının dayandırılması və tariflərin poçt operatorları tərəfindən sərbəst təyin olunması əsas təkliflər sırasındadır.

Müəllif isə eksprtə bu qərarın poçt xidməti qiymətlərinin bahalaşmasına səbəb ola bilməsilə bağlı sual ünvanlayıb.

A.Nəsirli qiymət bahalaşmasının gözlənilən olduğunu deyib: “Poçt tək Azərbaycanda deyil, bütün dünyada ənənəvi xidmət növlərindəndir. Bütün dünyada poçtun həm dövlət strukturları, həm də özəl strukturları var. Avropa ölkələrində əsasən poçt xidməti özəldir.

A.Nəsirli hesab edir ki, iqtisadiyyatın inkişafı, modernləşməsi baxımından bu addım mütərəqqidir: “Modern bazar iqtisadiyyatına doğru gediriksə, bütün xidmətlərin ən azı özəl alternativləri olmalıdır. Tamamilə özəlləşdirilsə, daha yaxşı olar. Bu, təqdirəlayiq addımdır, amma müəyyən qiymət artımına səbəb olacaq”, deyə müəllif bildirir.

A.Nəsirliyə görə, poçt xidmətləri arasında rəqabət mühiti formalaşsa, bu proses xidmətləri də ədalətli bazar qiymətinə çevirəcək və qiymətin ən ədalətli nizamlayıcısı azad rəqabət özüdür.

“Özəl operatorlar işə düşdükdən sonra bazarın rəqabət mühitini nizamlaya biləcəksə, o xidmətlərin qiyməti də normal məcraya düşəcək. Hesab edirəm ki, hökumətin hazırda göstərdiyi bütün xidmətlər özəlləşdirilməlidir”, deyə ekspert çıxış yolunu göstərir. 

Əmlak bazarında bahalıqdır

“Bizimyol.info”da isə “Ev almaq istəyənlərə pis xəbər - Qiymətlər bahalaşıb” sərlövhəli məqalə diqqət çəkir.

Müəllif Azərbaycanın əmlak bazarındakı durumla bağlı  “Əmlak” Ekspert Mərkəzinin direktoru Ramil Osmanlı ilə söhbətləşir.

R.Osmanlı deyir ki, 2019-cu ilin dekabr ayında ölkənin daşınmaz əmlak bazarında, demək olar ki, bütün göstəricilər üzrə nisbi artımlar qeydə alınıb.

Ekspert əlavə edir ki, son üç ay ərzində bazarda dinamiklik xüsusilə yüksəlib: “Oktyabr və noyabr aylarında yaranan aktivlik ilin sonunda qiymətlərə təsir göstərib. Dekabr ayı ərzində təkrar mənzil bazarında qiymət artımı 1,1%, ilkin mənzil bazarında 2,3%, torpaq bazarında 1%, kommersiya obyektlərində isə 0,7% təşkil edib. Dekabr ayında noyabrla müqayisədə bazara müraciət edənlərin də sayında 3%-ə yaxın artım olub”.

R.Osmanlı deyir ki, dekabr ayı kirayə mənzil bazarında qiymət dəyişməsi üçün xarakterik olmayan dövrdür: “Qış aylarında kirayə mənzil bazarında kəskin qiymət artımı yalnız şəhərsalma ilə əlaqədar bir sıra ərazilərdə söküntü işləri artanda baş verir. Hazırda isə belə bir proses getmədiyi üçün kirayə mənzil bazarında qiymətlər stabildir”, deyə ekspert bildirib.

Ekspertə görə, kommersiya obyektlərində və xüsusilə ucuz kommersiya obyektlərində likvidlik əmsalının artımı müşahidə olunur.

“2018-ci il ilə müqayisədə 2019-cu ildə ayrı-ayrı sahələr üzrə qiymətlərdə artım müşahidə olunub. İlkin mənzil bazarında 13,5%, təkrar mənzil bazarında 9%-dən bir qədər artıq, torpaq bazarında 11%-dən bir qədər çox, fərdi yaşayış evlərində 7,8%, qeyri-yaşayış sahələrində isə 7%-dən yuxarı qiymət artımı baş verib”, R.Osmanlı belə deyir.

Ekspertin sözlərinə görə, Nərimanov, Xətai, Binəqədi rayonları üzrə mənzil bazarında qiymətlər 2%-ə qədər bahalaşıb, bəzi rayonlar ürə qiymət sabit qalıb, bəzi rayonlarda isə qiymətlər enib: “Araşdırmalar göstərir ki, ilkin mənzil bazarında qiymətlər daha çox şəhər mərkəzinə yaxın olan ərazilərdə artır. Amma tikinti üçün “Həzi Aslanov”, “Əhmədli”, “Neftçilər”, “Qara Qarayev” metrostansiyalarına yaxın, eyni zamanda mikrorayonlar, Binəqədi və Biləcərinin bəzi ərazilərində, həmçinin Xırdalan, Masazır kimi ərazilərdə tələbat daha çoxdur”.

R.Osmanlıya görə, ilkin mənzil bazarında qiyməti konkret olaraq tələb-təklif müəyyən etmədiyinə görə, bu proses investorların nəzarətində olduğuna və qiymət siyasətini bilavasitə onlar həyata keçirdiyinə görə şəhər mərkəzində qiymətlərin daha çox artımı müşahidə olunub.