Media-icmal 13.05.2017

IV İslam Həmrəyliyi Oyunlarının açılış mərasimi, ölkədə ərzaq bahalığı, kreditləşmənin azalması səbəbləri, devalvasiyanın aztəminatlı ailələrə ağır təsirləri bugünkü medianın aparıcı mövzusudur.

Gücümüz həmrəylikdədir- İslamiada oyunları

"Azərbaycan" qəzeti "İlham Əliyev 1 milyard 300 milyon insanı Azərbaycan bayrağı ətrafında topladı" sərlövhəli məqalədə IV İslam Həmrəyliyi (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=121880) Oyunlarının açılış mərasimi dəyərləndirilir.

Müəllif Bakı Olimpiya Stadionunda oyunların açılışı ilə bağlı keçirilən mərasimi bütünlükdə Azərbaycan və paytaxt Bakının açılışı həyəcanı və sevinci yaşaması adlandırır.

Müəllif deyir ki, "Bakı-2017" İslamiadanın tarixinə ən möhtəşəm idman bayramı kimi yazılacaq.

Məqalədə 2013-cü ilin iyulunda oyunların Bakıda keçirilməsi ilə bağlı qərar qəbul edilməsi, bununla bağlı 2015-ci ildə dövlət başçısı İlham Əliyevin sərəncamı ilə Təşkilat Komitəsinin yaradılması kimi tarixçə xatırladılır.

Müəllif bildirir ki, son illər Azərbaycan ilk Avropa Oyunları, Dünya Şahmat Olimpiadası, "Formula 1" kimi beynəlxalq yarışlara uğurla ev sahibliyi edib və "Bakı-2017" İslam Həmrəyliyi Oyunlarının uğurunu şərtləndirən bir amil məhz bu sahədə qazanılan zəngin təcrübə olacaq: "Azərbaycanın ev sahibi olduğu İslam Həmrəyliyi Oyunlarında 54 ölkədən 3 mindən çox idmançı, 1000-dən çox komanda rəsmiləri və bir o qədər də texniki nümayəndə iştirak edir. Bu rəqəmlər özlüyündə bir rekorddur. Çünki bu vaxtadək İslam Həmrəyliyi Oyunlarına bu qədər ölkənin qatılması heç vaxt müşahidə olunmayıb".

Məqalədə deyilir ki, idmanın 24 növü üzrə keçirilən yarışlarda atletlər 269 dəst medal uğrunda mübarizə aparacaqlar və Azərbaycanı bu Oyunlarda 425 atlet təmsil edir, bu oyunları 50-dən çox ölkədə 1 milyarddan çox tamaşaçının izləyəcəyi gözlənilir. Yarışları işıqlandırmaq üçün 1000-dən çox media nümayəndəsi akkreditasiyadan keçib.

Müəllif bu oyunların indi keçirilməsinin vacibliyini dövlət başçısı İlham Əliyevdən sitat gətriməklə daha qüvvətləndirir: "İslam Həmrəyliyi İli"nin əsas məqsədləri müsəlman aləmində birliyi möhkəmləndirmək, İslamın sülh və mədəniyyət dini olduğunu bütün dünyaya göstərməkdir. Hesab edirəm ki, bu ilin mayında Bakıda keçiriləcək İslam Həmrəylik Oyunları təkcə idman yarışları olmayacaq, eyni zamanda bütün İslam dünyasının birlik, həmrəylik günləri olacaqdır".

Müəllif "Birlik", "Sülh", "Hörmət", "Mükəmməllik" dəyəri üzərində qurulan Oyunların "Gücümüz həmrəylikdədir" devizi altında keçirildiyini bildirir.

Daha sonra müəllif açılış mərasiminin təfərrüatları üzərində dayanır, buradakı personajların mahiyyətini, kəsb etdikləri rəmzlərin mənalarını açıqlayır.

Müəllif deyir ki, yarışlara qatılan komandalar tribunaların önündən keçiblər.

IV İslam Həmrəyliyi Oyunları Təşkilat Komitəsinin sədri, birinci vitse-prezident Mehriban Əliyeva mərasimdə çıxış edərək bu oyunların mahiyyətini dəyərlndirib: "2017-ci il Azərbaycanda "İslam Həmrəyliyi İli elan edilib. "Bakı-2017" İslam Həmrəyliyi Oyunları və idmanın qüdrəti xalqımızı İslamın dostluq, sülh, tolerantlıq və mərhəmət ruhu altında bir araya gətirib. Gücümüz həmrəylikdədir! Bu ruhlandırıcı mesajı Oyunlarımız Azərbaycanın hüdudlarından çox uzaqlara göndərəcək".

Dövlət başçısı İlham Əliyev IV İslam Həmrəyliyi Oyunlarını açıq elan edib və mərasim bununla başa çatıb.

Ərzaq məhsulları bahalaşmaqda davam edir

"Exo" qəzetində "Azərbaycanda hansı ərzaq məhsulları daha çox bahalaşır" sərlövhəli məqalə (http://ru.echo.az/?p=59327) oxumaq olar.

Müəllif ölkədə ərzaq bahalaşmasını ekspertlərlə müzakirəyə çıxarır.

"Azərbaycanda ərzaq məhsullarının qiyməti bahalaşmaqda davam edir və iqtisadi böhran başladıqdan bu yana idxal xammalı hesabına istehsal edilən yerli ərzaq malları 25-100% arasında bahalaşıb". Ekspert Nəriman Ağayev bahalaşma ilə bağlı durumu qəzetə belə şərh edir.

Ekspert deyir ki, ölkə əhalisi gündəlik kartofun və soğanın qiymətini, yağ və yarmann nə qədər bahalaşmasının hesabını aparır.

N.Ağayev bildirir ki, alıcılar qiymətlərin bahalaşmasının əsassız olması haqda nə qədər dövlət qurumlarına şikayətlər etsələr də nəticəsi olmadı, qiymətlər necə artıb, eləcə də artmaqda davam edir.

Ekspert bu bahalaşma zəncirini isə belə təqdim edir: "Alıcılar satıcıları günahlandırır, öz növbəsində satıcılar da istehsalçıları və mal göndərənləri suçlu bilirlər ki, xidmətlər bahalaşıb və malları əvvəlki qiymətlə mağazaya satmaq onlara sərf etmir".

N.Ağayev deyir ki, yarmanın bəzi növləri, dəniz məhsulları, kolbasa məmulatları müntəzəm bahalaşır, meyvə yüksək qiymətlə satılır, bir kiloqram sarımsaq bir kiloqram ətin qiymətinə bərabər olub.

"Manatın ikinci devalvasiyasından bu günə kimi idxal məhsulları, şokolad məmulatları, konfetlər, pəhriz və diabet məhsulları, quru meyvə və qoz bahalaşıb və bu məhsullar bahalaşmaqda davam edir. Yalnız bazarda məhsul bolluğu bu bahalaşmanın qarşısını ala bilər".

Müəllif rəsmi statistik məlumatlara istinadən bildirir ki, keçən ilin eyni dövrülə müqayisədə 2017-ci ilin ilk rübündə kənd təsərrüfatı məhsulları 10% bahalaşıb. Bununla yanaşı müəllif heyvandarlıq məhsullarının 12%-ə qədər bahalaşdığını nəzərə çatdırır.

Ekspert Samir Əliyev isə deyir ki, yüksək inflyasiya şəraitində əhalinin əksər hissəsinin maliyyə imkanları əhəmiyyətli dərəcədə məhdudlaşır və bu sırada ərzaq məhsulları ailə büdcəsinin əsas müddəasına dönür: "İstehlak bazarının məlumatları göstərir ki, 500-600 manatlıq maaşın təqribən 80%-i ərzaq mallarının alınmasına xərclənir, qaln 20% isə nəqliyyat xə kommunal xərclərə nəzərdə tutulur".

Müəllif bildirir ki, əgər maaşlar orta aylıq göstəricidən aşağıdırsa bütünlüklə ailənin xərclərinə sərf olunur və "arxa"ya heç nə saxlamaq olmur.

Yazıda ekspertlərə istinadən deyilir ki, ölkənin aqrar sektoru stress halında, ərzaq təhlükəsizliyi isə minimum səviyyədədir.

Etimad olmadıqda

"Novoye Vremya" qəzeti isə "Kreditlərə niyə tələbat yoxdur?" sərlövhəli (http://www.novoye-vremya.com/w91751/.../#.WRXtkWiLTIU) məqalədə ölkədə kredit sahəsindəki durumu müzakirə edir.

Müəllif deyir ki, iqtisadiyyatın banklar vasitəsilə kreditləşməsi sahəsində Azərbaycanda həmişə problem yaşanıb və səbəbi də budur ki, borc fazləri yüksəkdir və ehtiyac olsa da hər ehtiyacı olan kəs bu yükün altına girmək istəmir.

Müəllif vurğulayır ki, ölkə iqtisadçıları bu haqda neçə illərdir danışırlar, amma müsbətə doğru dəyişən heç nə yoxdur.

Məqalədə deyilir ki, son illər ölkədə sahibkarlığın inkişafı üçün kifayət qədər qanun və normativ sənədlər qəbul edilib, amma biznesin nikişafı üçün təkcə qərarlar azdır, buna maliyyə vəsaitləri lazımdır və sahədə durum yaxşı deyil: "Əgər verilən kreditlərə dair statistikaya nəzər salsaq iqtisadiyyatın kreditləşməsinin azalmasının şahidi olarıq. Məsələn, 2017-ci il aprelin 1-nə ölkə bankları bu sahəyə 15 milyard 789 milyon manat kredit verib, halbuki, 2016-cı ilin sonuna bu rəqəm 15 milyard 971,2 milyon manat idi. Beləliklə, 2017-ci ilin yanvar-mart aylarında kredit qoyuluşu 5,6% azalıb".

Müəllif deyir ki, bu ilin mart ayında kreditləşmə 345,3 milyon manat və ya 2,3% azalıb. 2015-ci il ilə müqayisədə bankların kredit verməsində əhəmiyyətli dərəcədə -24,5% azalma qeydə alınıb.

Müəllif bu sahədə yaşayan təzadı da nəzərdən qaçırmır və deyir ki, bank kreditlərinin verilməsinin azalmasına baxmayaraq, faizlər artır, belə ki, 2016-cı ilin sonuna orta faiz dərəcəsi 12,05 olubsa, 2017-ci il aprelin 1-nə bu 12,3%1 olub.

Amma müəllif bu faiz dərəcələrinin belə gerçəyə uyğun olmadığını deyir: Mərkəzi Bankın məlumatlarına görə, kredit faizləri 10-16% arasındadır, amma bankların saytlarına baxsaq, orada 20%-dən aşağı dərəcə yoxdur və bəzi banklarda bu 30%-ə qədər artır".

Müəllif deyir ki, hətta sahibkarlara Sahibkarlığın İnkişafına Kömək Milli Fondunun keçən il verdiyi güzəştli kreditlər belə tam həcmdə götürülməyib və ayrılan 250 milyon manat kreditdən cəmi 190 milyon manat kredit istifadə edilib. Bu il isə ayrılan 150 milyondan cəmi 21 milyon manata yaxın kredit götürülüb.

Müəllif hesab edir ki, bu kreditlərin tam həcmdə götürülməməsi onu göstərir ki, sahibkarlar milli valyutanın və bütünlükdə iqtisadiyyatın sabitliyinə əmin deyillər və hətta güzəştli olsa da belə özlərini kredit riskinə atmaq istəmirlər.

Müəllif xatırladır ki, iş adamları bir yana, sadə əhali artıq pullarını ölkə banklarına etibar edə bilmir: "Məsələn, 2017-ci ilin ilk rübündə əhalinin bank əmanətləri 7,2% azalıb, keçən il isə bu rəqəm 21,4 % olub. Göründüyü kimi, etimad iqtisadi anlayış deyil, amma iqtisadiyyat belə onsuz keçinə bilmir"

Hökumət aztəminatlıları yetərincə təmin edirmi?

"Yeni Müsavat" qəzetində "Hökumət iqtisadi böhranın yoxsullaşdırdığı kasıbları..." sərlövhəli məqalədə devalvasiyanın nəticələri, o cümlədən aztəminatlı ailələrin təminatının səviyyəsi ekspertlərlə müzakirə edilir.

(http://musavat.com/news/hokumet-iqtisadi-bohranin-yoxsullasdirdigi-kasiblari_437924.html)

Müəllif deyir ki, Dünya Bankının Avropa və Mərkəzi Asiya üzrə baş iqtisadçısı Hans Timmer keçirdiyi videokonfransda Azərbaycan iqtisadiyyatının inkişafı üçün hərtərəfli strategiyanın lazım olduğunu deyib: "Neft gəlirlərinin azalması səbəbindən ölkə alıcılıq qabiliyyətini 25% itirib və bu, milli iqtisadiyyat üçün çox böyük şok yaradıb. Odur ki, Azərbaycan xüsusilə ixracyönlü mal və xidmətlər sahəsini inkişaf etdirməlidir. Ölkədə məzənnə çevikliyi təmin edilməli, yəni ölkədaxili qiymətlər xarici qiymətlərə uyğunlaşmalıdır. Bank sektorunun sağlamlaşdırılmasını təmin etmək vacibdir. Neftin qiymətinin düşdüyü bir şəraitdə bank sektorunun sağlamlığı vacibdir".

Müəllif deyir ki, DB təmsilçisinin vurğuladığı daha bir nöqtə yaranmış iqtisadi böhran və inflyasiya səbəbindən vəziyyəti pisləşən aztəminatlı ailələrə dəstək verilməsi olub.

Müəllif deyir ki, H.Timmerin Azərbaycan iqtisadiyyatı ilə bağlı fikirlərini yerli iqtisadçılar da bölüşürlər.

"Yoxsul təbəqənin müdafiəsi üçün bu istiqamətdə hər hansı konkret qərarlar olmayıb. Ancaq inflyasiyanın qarşısının alınması üçün müəyyən qədər addımlar atılıb. Doğrudur, hazırda qiymət artımları da böyükdür, elə məhsullar var ki, qiyməti 10-12 faiz yox, 50 faiz artıb. Ancaq hökumətin hər hansı ciddi bir addımını görməmişəm". Bu durumu qəzetə deputat Vahid Əhmədov şərh edib.

Deputat əmək haqlarında da ciddi artımın olmadığını və bütünlükdə götürüldükdə yoxsullaşmanın qarşısını almaq üçün əhaliyə yardım etməyin lazım gəldiyini vurğulayır.

Ekspert Natiq Cəfərli isə "Yeni Müsavat"a açıqlamasında deyir ki, ölkədə yoxsulluqla bağlı statistika reallığı əks etdirmir: "Azərbaycanda bu sahədə real durumla bağlı araşdırmalar aparılmayıb. Rəsmi rəqəmlərə görə, bizdə yoxsulluq səviyyəsi heç 5 faizə çatmır. Əslində indikatorlar düzgün qoyulub hesablamalar aparılsa kifayət qədər böyük bir rəqəm alınar".

N.Cəfərli hesab edir ki, düzgün diaqnostika aparılmadığına görə, bu sahədə real addımların atılması da görünmür, hətta son kommunal xərclərin artırılması, qiymət artımı, inflyasiyanın ikirəqəmli həddə olması ən çox aztəminatlı təbəqəyə təsir göstərir. Ekspert deyir ki, bu, onların gəlirlilik səviyyəsini aşağı salır, amma nə minimum əmək haqqı, nə də sosial təminatlarla bağlı artım və ya kompensasiya ödənilməsi görünmədi.