Media-icmal 15.02.19

Bölgələrin qeyri-neft sənayesi inkişafı

"Azərbaycan" qəzeti "Sənayeləşmə regionların inkişafında önəmli faktora çevrilir" sərlövhəli məqalədə qeyri-neft sənayesinin regionların inkişafına təsirini dəyərləndirir.

Müəllif detyir ki, prezident İlham Əliyevin həyata keçirdiyi sənayeləşmə siyasətinin alternativi yoxdur və bu alternativsiz siyasətin əsas məqsədi ölkənin hərtərəfli və dayanıqlı inkişafını təmin etməklə neftdən asılılığı aradan qaldırmaqdır.

Müəlliin deməsinə görə, elə son 15 ildə qeyri-neft sektoruna verilən dəstək də həmin məqsədə xidmət edir, odur ki, bu müddətdə ölkədə minlərlə irili-xırdalı sənaye, emal, kənd təsərrüfatı müəssisələri fəaliyyətə başlayıb, müasir xidmət infrastrukturu yaradılıb, turizm inkişaf etdirilib.

Müəllif regionların sosial-iqtisadi inkişafının təmin edilməsində artıq icrası başa çatmış üç dövlət proqramının rolunu vurğulayaraq bölgələrdə yüzlərlə sənaye müəssisəsinin yaradıldığını nəzərə çatdırır.

Yazı müəllifi deyir ki, bölgələrdə qeyri-neft sənayesinin inkişafı yerli istehsal hesabına xaricdən idxalın azalması, ixracın həcminin artması, bununla da ölkədən xaricə valyuta axınının qarşısının alınması kimi üç uğurla müşayiət edilir.

Məqalədə vurğulanır ki, prezident İlham Əliyev də "Azərbaycan Respublikası regionlarının 2014-2018-ci illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı"nın icrasının yekunlarına həsr olunan konfransda sənayeləşmə siyasətinin qeyri-neft sektorunun inkişafındakı rolunu qeyd edib: "Sənaye sahəsində bizim diqqətimiz eyni zamanda qeyri-neft sektoruna yönəlib. Bu sahədə də yaxşı nəticələr var. Keçən il qeyri-neft sənayemiz 9,1 faiz artıb. Bu onu göstərir ki, həmin sahədə işlər yüksək səviyyədə aparılır. Sumqayıt Kimya Sənaye Parkı, Sumqayıt Texnologiya Parkı, Mingəçevir Yüngül Sənaye Parkı, Gəncə şəhərində sənaye müəssisələrinin, Neftçala, Hacıqabul, Masallı, Sabirabad sənaye məhəllələrinin yaradılması bu sahədə atılan çox ciddi addımlardır. Gələcəkdə digər şəhərlərdə də sənaye zonaları yaradılacaq".

Müəllif də vurğulayır ki, dövlət dəstəyi sayəsində 2014-2018-ci illərdə qeyri-neft sektoru 8, qeyri-neft sənayesi 32 faiz artıb, 2 milyondan çox iş yeri açılıb, 16 mindən çox sahibkar ümumi dəyəri 2,6 milyard manat olan layihələrinə 1 milyard manatdan çox güzəştli kredit alıb, bunun 70 faizi regionların payına düşüb.

Yazıda deyilir ki, elə buna görə də ötən il Sumqayıtda, Qubada, Şamaxıda, Masallıda, Ağdamda müxtəlif təyinatlı qeyri-neft sektoruna aid çoxsaylı müəssisələr istifadəyə verilib.

VDM-lərin fəaliyyətsizlik səbəbləri

"Yeni Müsavat" qəzetində isə "Exchange"lərin açılmasını ləngidən səbəblər" sərlövəhli məqalə oxumaq olar.

Müəllif ölkədə valyutadəyişmə məntəqələrinin (VDM) fəaliyyət göstərməməsi səbəblərinə iqtisadçı-ekspert Rəşad Həsənovla aydınılıq gətirməyə çalışır.

Yazı müəllifi vurğulayır ki, parlament "Valyuta tənzimi haqqında" qanuna dəyişiklik edilməsi barədə" qanun layihəsini qəbul edib, bu, valyuta mübadiləsi fəaliyyətinə lisenziyaların verilməsi prosedurunun sadələşdirilməsini nəzərdə tutur.

Bu məntəqələrə lisenziya verərkən maliyyə bazarlarına nəzarət orqanı bunu müvafiq icra hakimiyyəti orqanı ilə razılaşdırmalı idi, amma yeni layihə bunu aradan qaldırır və müəllif bunu Milli Məclisin valyutadəyişmə obyektlərinin fəaliyyətinə "yaşıl işıq" yandırmaq kimi dəyərləndirir.

Ekspert R.Həsənov isə hesab edir ki, məntəqələrin fəaliyyət göstərməməsi təkcə prosedurların mürəkkəbliyində deyil: "Düzdür, prosedurlar müəyyən qədər prosesə təsir göstərsə də, burada əsas məsələ faktiki olaraq sektorda mənfəət normasının çox aşağı olmasından qaynaqlanır. Hazırda banklar çox kiçik marjalarla valyutadəyişmə əməliyyatlarını həyata keçirirlər. Burada çox az gəlir norması var".

Ekspert vurğulayır ki, "Exchange" açmaq üçün 50 min manat vəsait tələbi sahibkarların bu işə marağını azaldan əsas amildir: "Yeni qaydalara görə, paytaxtda fəaliyyət göstərmək istəyən VDM-lər üçün 50 min manat həcmində depozitin yerləşdirilməsinə ehtiyac var. Bu kifayət qədər böyük vəsaitdir və indiki halda onu dövriyyədən kənarda saxlamaq hər hansı investorun, sahibkarın maraqlarına ziddir. Xüsusilə də marjanın bu qədər az olduğu şərtlər daxilində maraq azalıb. Həmçinin VDM-lərə qoyulan texniki tələblər çox yüksəkdir. Yeni qaydalarda xüsusi məkanların tələb olunması, mühafizə sisteminin daha etibarilə formada qorunması və sair əlavə xərc formalaşdırır".

İqtisadçı deyir ki, son bir ildə qanunvericilik bazası formalaşıb və yeni VDM-lərin fəaliyyətinə şərait yaradılıb, prosedurların sadələşdirilməsi müsbət olsa da, digər məqamlar da gözdən keçirilməlidir və istənilən halda ölkədə valyuta əlçatanlığı təmin olunmalıdır.

R.Həsənov bunu həm biznes mühiti, həm də turizm sektoru üçün xüsusilə əhəmiyyətli sayır, son 3 ildə ölkəyə valyuta axınının təmin edilməsində əsas sektorlardan biri kimi turizm sektorunu göstərir.

Ekspert deyir ki, bəzi hallarda xarici turistlər valyutanın dəyişdirilməsi ilə bağlı çətinliklərlə üzləşirlər, odur ki, sözügedən şərtlər yumşaldılmalı, uyğun investisiya mühiti formalaşdırılmalı, bu istiqamətdə yeni təşəbbüslər ortaya çıxmalıdır.

"Tədrici inflyasiya" çarəsizliyi

"Novoye Vremya" qəzetində isə "Real olmayan statistika" sərlövhəli məqalə diqqəti çəkir.

Müəllif diqqəti Mili Məclisin bu günlərdəki iclasında deputat Əli Məsiminin ölkədə qiymət bahalaşması fikrini səsləndirməsinə cəmləyir və deyir ki, hətta bu çağırışa baxmayaraq, süni qiymət bahalaşması baş verir: "Nə olursa olsun, fakt fakt olaraq qalır, hələllik bəzi qururmların antiinflyasiya siyasəti istənilən nəticəni vermir. Bu, hamıya aydın olsa da statistikaya aydın deyil" deyə müəllif bildirir.

Müəllif bəzi statistika idarələrinin istehlak malları və xidmətlərdə 06%-1,2% bahalama olması barədə gösətiriclərini şübhə altına alır və inamsız yanaşır: "Hansı 0,6% bahalaşmadan söhbət gedə bilər ki, bu bahalaşma bazarlarda 30-40% olub. Bu, ərzaq mallarında da belədir, qeyri-ərzaq mallarında da. Görünür, "səmadan enmək" real inflyasiya rəqəmlərini göstərmək lazımdır".

Məüllifə görə, manatın sabit olmasından çox danışılsa da burada da məsələ təqdim olunan kimi deyil.

Məqalədə deyilir ki, manat əsas dünya valyutalarına görə sabit dayansa da tədrici inflyasiya qarşısında dəyər itirir və ucuzlaşır.

Müəllif deyir ki, indi ölkədə "tədrici inflyasiya" baş verir və bunun qarşısı alınmadığı halda yüksək inflyasiya mərhəlsinə keçə bilər.

Müəllif hesab edir ki, inflyasiyanın qarşısının alınması üçün səmərəli metodlar qoyulmayıb, ona görə də yüksək inflyasiya təhlükəsi qalmaqda davam edir.

Müəllif hesab edir ki, iqtisadiyyatda da dəyişkiliklər baş verməyib və müsair çağırışar önündə "kövrək" olaraq qalmaqda davam edir.

Məqalə müəllifi hesab edir ki, dünya neft bazarındakı təlatümlər ölkə iqtisadyyatına da təsir göstərir və belə bir vəziyyətdə istehlak bazarını və inflyasiyanı nəzarətdə saxlamaq mürəkkəbləşir.