Media-icmal 15.05.2017

Ölkə iqtisadiyyatının inkişaf perspektivi, Beynəlxalq Bankın çökməsinin səbəbləri, Nyu-York məhkəməsinə müraciət bugünkü medianın aparıcı mövzusudur.

Ölkə iqtisadiyyatının perspektivinə baxış

"Azərbaycan" qəzeti "Ekspert: İqtisadiyyatın yeni mənbələr hesabına stimullaşdırılması xarici iqtisadi fəaliyyətin canlanmasında da öz əksini tapacaq"

http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=121822) sərlövhəli məqalədə ölkə iqtisadiyyatının prespektivini ekspert Ümidvar Əliyevlə müzakirə edir.

"Milli iqtisadiyyat perspektivlərinin yol xəritələri vaxtında təqdim olunan dövlət sənədidir və Azərbaycan iqtisadiyyatının bütün sektorlarının inkişafının stimullaşdırılmasına əlverişli şərait yaradacaq. Milli iqtisadiyyatın inkişafının yeni mənbələr hesabına stimullaşdırılması xarici iqtisadi fəaliyyətin canlanmasında da əksini tapacaq". Ekspert Ü.Əliyev iqtisadi durumu qəzetə belə dəyərləndirir.

Ekspert deyir ki, hökumət neft sektorundan asılılığı aradan qaldırmaq üçün qeyri-neft sektorunun inkişafını diqqət mərkəzində saxlayır, 2016-cı ildə qeyri-neft sektorunda 5%, kənd təsərrüfatında 2,5% artım bunun göstəricisidir.

Ü.Əliyev bildirir ki, ölkə iqtisadiyyatının gələcəkdə də dayanıqlılığını təmin etmək məqsədilə hazırlanmış "Azərbaycan Respublikasının milli iqtisadiyyat perspektivlərinin Strateji Yol Xəritəsi" rəqabətqabiliyyətli milli iqtisadiyyat formalaşdıra biləcək iqtisadiyyatın bütün sektorlarının inkişafını nəzərdə tutur:

"Milli iqtisadiyyat perspektivi çərçivəsində dörd strateji hədəf seçilib, bu hədəflərin və 11 sektor üzrə strateji yol xəritələrinin həyata keçirilməsi nəticəsində real və maliyyə sektorları arasında tarazlığın təmin edilməsi yolu ilə davamlı iqtisadi inkişaf mümkün olacaq".

Ekspert deyir ki, ilk hədəf kimi ölkədə ilk fiskal dayanıqlılıq təmin ediləcək və monetar siyasət üzən məzənnə rejimi üzərində qurulacaq, bu fiskal və monetar siyasətlərin uzlaşdırılması makroiqtisadi sabitliyi təmin edəcək.

Ü.Əliyevə görə, ikinci hədəf paylarının (səhmlərinin) nəzarət zərfi dövlətə məxsus olan hüquqi şəxslərin fəaliyyətində səmərəliliyin artırılması və özəlləşdirilmənin həyata keçirilməsi yolu ilə iqtisadi dinamikliyi təmin etməkdən ibarətdir.

Üçüncü hədəf insan kapitalının inkişafı ilə bağlıdır ki, bununla əmək bazarının inkişafı milli iqtisadiyyat perspektivinə uyğunlaşdırılacaq.

Nəhayət, dördüncü hədəf biznes mühitinin daha da yaxşılaşdırılmasını nəzərdə tutur.

Ekspert bildirir ki, milli iqtisadiyyat perspektivində müəyyən edilən 11 sektorun dayanıqlı inkişafını təmin edəcək ümumi məsələlər əhatə olunub və milli iqtisadiyyatlar dünya iqtisadiyyatına inteqrasiya etməklə onun üstünlüklərindən faydalanma imkanı əldə edirlər, gerçəklikdə isə hər bir ölkə fərqli səviyyədə bu üstünlükdən faydalanır.

İtirilən kim, ödəyən kim...

"Novoye Vremya" qəzetində isə "Beynəlxalq Bank oliqarxların günahından çöküb, amma əvəzi biz ödəməliyik" (http://www.novoye-vremya.com/w91759/.../#.WRhSqmiLTIU) sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif deyir ki, bank bu günlərdə yaydığı açıqlamada restrukturizasiya ilə bağlı xarici valyutada olan öhdəliklərinin dövlətə ötürüldüyünü və bu proses başa çatana qədər xarici kreditlərin ödənişlərinin dayandırıldığını bəyan edir.

Müəllif banka istinadən bildirir ki, hökumət artıq bankdan 9,93 milyard manat "qeyri-sağlam" aktiv alıb, banka isə 1,3 milyard dollar dan çox likvid vəsaitləri verib və bundan əlavə, dövlət bu qurumun əsas səhmdarı kimi bankın kapitalının artması üçün 600 milyon manat depozit yönləndirib: "Bu tədbirlər bankın kapital və likvidlik mövqeyini gücləndirib, amma manatın devalvasiyası və "qeyri-sağlam" aktivlərin hökumətə təhvil verilməsi prosesinin başa çatmaması əlavə itkilərə səbəb olub. 2016-cı ildə bankın törəmə qurumları ilə birlikdə itkilərinin 1,9 milyard həcmində olması gözlənilir, bankın öz itkisi isə 1,74 milyard manat həcmindədir".

Müəllif bunu da xüsusi vurğulayır ki, bankın İdarə Heyətinin sədri Xalid Əhədov xarici valyutada kredit verənlərin dəstəyilə hesabına bank dayanıqlığını saxlayacaq və restrukturizasiya planının onlara mənfi effekti olmayacağını söyləyib.

Daha sonra müəllif bankın indiki acınacaqlı duruma düşməsinə toxunaraq buna səbəb kimi bir zamanlar verilən və hələ də qaytarılmayan kreditləri göstərir.

Müəllif iddia edir ki, bu kreditləri oliqarxlar və onlara yaxın şəxslər götürüblər və hələ də qaytarmaq barədə düşünmürlər, indi isə borcları hökumətə ötürürlər: "Görürük ki, dövlət pulları talan edilib, amma nə üçünsə bu biabırçılığın əvəzini biz ödəməliyik, bəs ədalət haradadır?".

Bank sisteminə zərbə

"Yeni Müsavat" qəzeti "Beynəlxalq Bankın bankrot elan olunması üçün Nyu-York məhkəməsində iki fərqli rəy" sərlövhəli məqalədə Azərbaycan Beynəlxalq Bankının (http://musavat.com/news/beynelxalq-bank-bankrot-olunmasi-ucun-nyu-york-mehkemesinde-iki-ferqli-rey_438207.html) Nyu-York məhkəməsinə müraciətini ekspertlərlə şərh edir.

Müəllif deyir ki, Azərbaycan Beynəlxalq Bankı (ABB) Nyu-Yorkda bankrot elan olunması üçün məhkəməyə müraciət edib və bank bu addımı özünün 3,3 milyard dollar həcmindəki borcunun restrukturizasiyasına yardım almaq üçün atıb.

Müəllifin bildirməsinə görə, bu müraciət geniş müzakirələrə səbəb olmaqla yanaşı, bir sıra müəmmalara da yol açıb və bankın Nyu-York məhkəməsinə müraciəti suallar yaradıb: "Beynəlxalq Bank məhkəmə tərəfindən müflis elan olunarsa, bunun ölkə iqtisadiyyatına və hər kəsi yaxından maraqlandıran problemli kreditlərə nə dərəcədə təsirinin olacağı çoxsaylı müzakirələr sırasındadır. Müraciətə əsasən, bunu ölkə iqtisadiyyatının ağır durumu ilə əlaqələndirənlər çoxluq təşkil edirlər".

İqtisadçı-ekspert Natiq Cəfərli müraciəti ciddi qalmaqal kimi dəyərləndirib: "Müraciət kreditorlar qarşısında olan borcların ertələnməsi ilə bağlıdır. Ən azından bundan sonra faizlər gəlməsin deyə, eyni zamanda bankın və dövlətin əmlakına kreditorlar məhkəmə qərarları ilə həbs qoyub əlindən almasın deyə, Nyu-York məhkəməsinə müraciət edilib".

N.Cəfərli hesab edir ki, bu əslində Azərbaycanın bank, maliyyə sistemi üçün böyük qalmaqal, ölkənin bank sektoru, investisiya durumunun aşağı səviyyədə olmasının beynəlxalq aləmdə özünü büruzə verməsidir: "Çünki çox nüfuzlu beynəlxalq media qurumları bunu geniş şəkildə işıqlandırdılar. Söhbət 3.3 milyard dollara yaxın xarici borcdan gedir, bunu da Beynəlxalq Bank ödəyə bilməyib və kreditlər üzrə ödənişlərin artıq zamanı da keçib".

Ekspert hesab edir ki, ən azından bu müraciət Azərbaycanın xaricdə daha böyük qalmaqallarla üzləşməsinin qarşısını alacaq və Nyu-York məhkəməsinə müraciət bu təhlükələri önləmək üçündür. N.Cəfərli deyir ki, ölkə daxilindəki bütün banklarda vəziyyət təqribən eynidir, bank sisteminin bütünlükdə fəaliyyəti dayanmış vəziyyətdədir.

Ekspert həm də düşünür ki, Beynəlxalq Bankın bu müraciəti digər bankların xaricdən kredit götürmələrinə ciddi əngəl yaradacaq: "Bu, Azərbaycanın nüfuzuna və bank sisteminə çox böyük zərbədir. Problemli kreditlər bütün banklarda var, amma Beynəlxalq Bank dövlət bankı olduğundan dövlət onu himayə edir. Amma digər banklarda problemli kreditlər o həddə çatıb ki, idarəolunmaz vəziyyətdədir".

N.Cəfərli vurğulayır ki, dövlət bu təhlükələrin qarşısını almaq üçün banklara əl uzatmalıdır, əks halda, bankların bir çoxu özlərini bankrot elan edib, borclarını bir müddət öz əmlakları hesabına ödəmək məcburiyyətində qalacaqlar və odur ki, bu müraciətin ciddi təsirləri olacaq".