Media-icmal 16.04.19

Azərbaycanda ölkə əhalisinin siyahıya alınmasına hazırlıq, Rəqabət Məcəlləsi ilə bağlı müzakirələr, bank kreditləri faizlərinin endirilməsinə baxış və s. məsələlər bugünkü (16 aprel, 2019-cu il) medianın aparıcı mövzularındandır.

Bir siyahıya almadan doğan nəticələr

"Azərbaycan" qəzeti "Bu il Azərbaycanda əhalinin növbəti siyahıya alınması keçiriləcək" sərlövhəli məqalədə əhalinin siyahıya alınmasının mahiyyətini dəyərləndirir.

Müəllif vurğulayır ki, ölkədə əhalinin növbəti siyahıya alınmasının 2019-cu il oktyabrın 1-dən 10-na kimi keçirilməsi nəzərdə tutulub.

Müəllif bununla bağlı prezidentin 2016-cı il sentyabrın 7-də fərman imzaladığını, fərmana uyğun siyahıyaalmanın keçirilməsinin Dövlət Statistika Komitəsinə həvalə edildiyini bildirir.

"Əhalinin siyahıya alınması müəyyən bir zaman kəsiyində ölkədə əhalinin faktiki vəziyyətini görməyə, dəyişiklikləri təhlil etməyə və proqnoz verməyə imkan yaradır. Əhalinin siyahıya alınmasının əhəmiyyəti əhalinin hətta kiçik bir məskunlaşma yerində olsa belə həyat fəaliyyətini hərtərəfli xarakterizə edən kompleks göstəriciləri əldə etməyə imkan verir. Məsələn, yalnız siyahıyaalma məlumatlarına əsasən əhalinin təhsil səviyyəsinə, yaşayış üçün əsas gəlir mənbəyinə dair məlumatları əldə etmək olar. Əhalinin siyahıya alınmasının dəyəri siyahıyaalmanın yekunları əsasında əldə olunacaq dolğun və müfəssəl məlumatlarla müəyyən edilir", komitənin əhali statistikası şöbəsinin müdiri Rza Allahverdiyev nəzərdə tutulan tədbiri belə dəyərləndirir.

Müəllifə görə, əhalinin siyahıya alınmasının nəticələri əhali sayının cari hesablanmasında əldə edilə bilməyən demoqrafik hadisələri əks etdirir və qeydə alınmayan nikahlar, qeyri-rəsmi nikahds olanlar barədə məlumatlar da bura daxildir.

Müəllifi deyir ki, əhalinin siyahıya alınması, demoqrafik hadisələrin cari qeydiyyatı və əhalinin mexaniki hərəkəti proqnoz məlumatların hesablanması üçün əsas məlumat mənbələridir.

Yazıda deyilir ki, 2019-cu ildə əhalinin siyahıya alınması milli səviyyədə demoqrafik və sosial-iqtisadi inkişafa dair proqnozların hazırlanması ilə yanaşı, beynəlxalq tövsiyələr və milli prioritetlər əsasında ölkədə əhalinin son siyahıya alınmasından ötən dövrdə əhali haqqında dəqiq və müfəssəl məlumatların əldə edilməsinə imkan yaradacaq.

Müəllif xatırladır ki, Azərbaycan əhalisinin demoqrafik vəziyyəti haqqında məlumatların əldə edilməsi ilk dəfə çar Rusiyası dövründə - 1897-ci il Birinci Ümumrusiya siyahıyaalmasının keçirilməsi nəticəsində mümkün olub. SSRİ dövründə isə Azərbaycan əhalisinin siyahıya alınmaları 1926, 1939, 1959, 1970, 1979 və 1989-cu illərdə aparılıb. Müstəqillik dövründə isə bu, sayca üçüncü olacaq (1999-cu il, 2009-cu il).

Rəqabət Məcəlləsinin 13 illik intizarı

"Modern.az"da isə Rəqabət Məcəlləsinin qəbul edilməsi "Strateji yol xəritəsi"ndə 2019-2020-ci illərdə üçün nəzərdə tutulub" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif bu məcəllə ilə bağlı hazırkı vəziyyət barədə Milli Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsinin üzvü Vahid Əhmədovla söhbətləşir.

Müəllifin deməsinə görə, Rəqabət Məcəlləsinin qəbul edilməsi "Strateji yol xəritəsi"ndə 2019-2020-ci illərdə üçün nəzərdə tutulub.

V.Əhmədov isə "modern.az" bildirir ki, aldığı məlumata görə, hazırda bunun üzərində iş gedir, Milli Məclis tərəfindən keçən iki oxunuşa bəzi dəyişikliklər edilir və həmçinin, beynəlxalq maliyyə qurumları ilə razılaşmalar aparılır.

Müəllifin deməsinə görə, deputat Rəqabət Məcəlləsinin mütləq qəbul edilməli olduğunu xüsusi vurğulayır: "Çünki bu, "Strateji yol xəritəsi"ndə prezident tərəfindən təsdiq edilib. Amma hələlik Milli Məclisə daxil olmayıb. İslahatların ciddi və kompleks şəkildə aparıldığı indiki halda Məcəllənin qəbul olunması mütləqdir".

V.Əhmədov Rəqabət Məcəlləsinin qəbul olunmasını bazarda vəziyyəti normallaşdırmaq baxımından çox vacib sayır və bu məcəllənin 2019-cu ildə qəbul olunmasına çalışacaqlarına bildirir.

Deputat bu məcəllənin qəbul olnması vacibliyinə əsas kimi son vaxtlar bazarlarda yaranan problemləri göstərir: "Fikir verirsinizsə, son vaxtlar bazarda ciddi problemlər, bəzi məhsulların qiymətləri ilə bağlı narazılıqlar yaranıb. Rəqabət Məcəlləsi qəbul olunacağı təqdirdə, bu kimi problemlərin həlli mümkün olacaq", - Milli Məclis üzvü sənədin qəbul edilməsi gərəkliyini belə əsaslandırır.

V.Əhmədov "bəziləri bu Məcəllənin qəbul edilməsinə mane olur" fikrini isə sayta şərh edərək deyir: "Bəziləri" dedikdə, əsas monopolistlər nəzərdə tutulur, Əgər Rəqabət Məcəlləsi "Strateji yol xəritəsi"nə dövlət başçısı tərəfindən salınıbsa, artıq buna heç kim mane ola bilməz və qəbul olunacaq".

Xatırladaq ki, Rəqabət Məcəlləsi 2006-cı ildə Prezident tərəfindən Milli Məclisə təqdim edilib. Həmin zamandan bu yana məcəllə ilə bağlı qanun layihəsi iki oxunuşdan keçsə də, ötən 13 il ərzində üçüncü oxunuşa çıxarılmayıb.

Kredit faizləri endirilsin: amma necə?

"Müsavat.com" saytında isə "Bankların kredit faizləri gündəmdə -yeni qərar gözlənilir" sərlövhəli məqalə diqqət cəlb edir.

Müəllif hazırda ölkənin iqtisadi gündəmində müzakirə edilən əsas problemlərdən biri də kredit faizlərinin həddindən artıq yüksək olması və bunun həlli yolları barədə iqtisadçı-eskpertlər Vüqar Bayramov və Natiq Cəfərli ilə müzakirə aparır.

Müəllif deyir ki, Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasının (MBNP) bu istiqamətdə orta faiz dərəcəsini azaltmaq kimi təkliflər hazırlaması kimi məlumatlar var.

Müəllifin deməsinə görə, Azərbaycanda kredit faizləri həddindən artıq yüksək, depozit faizləri isə çox azdır, belə ki, banklar vətəndaşlardan depozitləri manat üzrə 7, dollar üzrə 1 faiz ətrafında qəbul edir, sonra elə bu depozitləri kredit olaraq digər vətəndaşlara manatla 30 faizlə, xarici valyuta ilə 12-16 faizlə təklif edirlər, bu prosesdə ancaq banklar qazanclı çıxırlar.

İqtisadçı ekspert Vüqar Bayramov sayta bildirir ki, Azərbaycanda kredit portfelinin həcmi 12 milyard manatdan bir az çox, depozit portfeli isə 8 milyard manatdır: "Bu, o deməkdir ki, depozit portfeli kredit portfelinin 65 faizini təşkil edir, yəni hər 100 manatın 65 manatı məhz depozit hesabına verilir. Yəni, banklar bir vətəndaşdan vəsaiti cəlb edib, bəzi hallarda digər vətəndaşa 5-6 dəfə baha qiymətə təklif edir. Bu baxımdan faizlərin tənzimlənməsi çox vacibdir".

Amma ekspertlər kredit faizlərinin inzibati yolla tənzimlənməsi cəhdlərinin əks effekt verə biləcəyi xəbərdarlığı edərək, daha çox rəqabətin gücləndirilməsi amilini önə çəkirlər.

V.Bayramovun fikrincə, bank sektorunda rəqabətin gücləndirilməsi, bankların likvidliyinin artırılması və sağlamlaşdırılması, idarəetməsinin formalaşdırılması və s. kimi tədbirlər praktik olaraq kredit faizlərinə təsir göstərə bilər.

İqtisadçı ekspert Natiq Cəfərli də "Yeni Müsavat"a açıqlamasında məsələnin inzibati yolla həllini mümkün saymır: "Hökumət belə bir qərar versə, bir müddət sonra fəsadlarla qarşılaşa bilərik. Bu fəsadları biz bankların kredit vermə həvəsinin azalmasında görə bilərik ki, son nəticədə, iqtisadiyyatda kredit resurslarının kütləvi şəkildə azalmasına səbəb olacaq".

Ekspert iddia edir ki, belə halda banklar maliyyə aləti kimi Mərkəzi Bankın qısamüddətli notlarını alaraq, qazanc əldə etməyə çalışacaqlar, çünki bu dayanıqlı gəlir mənbəyidir.

İqtisadçının deməsinə görə, banklara aşağı kredit faizləri diktəsi kredit portfelinin də kəskin azalmasına səbəb ola bilər: "Əgər kredit faizlərinin hansı koridorda olması banklara diktə olunsa, o zaman banklar bu diktəyə baş əysələr belə, bir müddət sonra maliyyə dayanıqlıqları azala bilər. Məcburən depozit faizlərini daha aşağı sala bilərlər ki, bu da insanlarda Azərbaycan banklarına olan inamı bir qədər də zəiflədəcək".

N.Cəfərliyə görə, rəqabətli mühit yaradılmasa, dayanıqlı bank sektorunun inkişafı mümkün deyil, bunun üçün yerli bankların likvidliyi artırılmalı, xarici banklar ölkənin bank bazarında rəqabətli şkildə fəaliyyət göstərməldirir

N. Cəfərli də hesab edir ki, Azərbaycanda kredit faizləri çox yüksəkdir, ancaq bu səbəb deyil, nəticədir, səbəb isə Mərkəzi Bankın düzgün siyasət aparmamasının, uçot dərəcəsi ilə bank kreditləri arasında bağlılığın olmamasının nəticəsidir.

N.Cəfərlini iddiasına görə, bank sektoru çox dar çərçivədə bir neçə qrupun əlindədir və rəqabət olmadığı üçün faiz dərəcələri yüksək olaraq qalır.