Media-icmal 16.08.19

Kənd təsərrüfatı sahəsində iqtisadi nəticələr, kirayə mənzil bazarındakı vəziyyət, buğda idxalının artması, Azərbaycan və dünyada ipoteka kreditləri faizləri və s. məsələlər bugünki (16 avqust 2019-cu il) medianın aparıcı mövzularındandır...

Kənd təsərrüfatının rekord göstəriciləri

"Azərbaycan" qəzeti "Kənd təsərrüfatında rekord göstəricilərə nail olunur" sərlövhəli məqalədə aqrar sahədə əldə edilən iqtisadi uğurları dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, aparılan islahatlar ölkənin ümumi inkişafını təmin edir, artıq ölkə iqtisadiyyatı neftdən asılı deyil, qeyri-neft sektorunda məhsul istehsalı ildən-ilə artdığı üçün ixracatda da payı çoxalır, bu isə ölkənin tarazlı inkişafının təmin edilməsində mühüm faktora çevrilib.

Yazıda vurğulanır ki, qeyri-neft sektorunda kənd təsərrüfatının çəkisi böyükdür, bu sahədə istehsal həm əhalinin ərzağa olan tələbatını ödəyir, həm ixrac edilərək ölkəyə valyuta gətirir, həm də əhalinin məşğulluğuna böyük töhfə verir.

İslahatların uğurları barədə müəllif Prezident İlham Əliyevin iyulun 31-də sosial-iqtisadi sahə ilə bağlı keçirilən müşavirədəki çıxışından sitat gətirir: "Kənd təsərrüfatında bu il rekord göstərici əldə edilib. Qeyd etdiyim kimi, bu, aparılan islahatların nəticəsində mümkün olub. Müxtəlif istiqamətli addımlar kənd təsərrüfatında canlanmaya gətirib çıxarıb. Əlbəttə ki, dövlət dəstəyi hər zaman olduğu kimi, bu il də göstərilir, bundan sonra da göstəriləcək".

Daha sonra müəllif taxılçılıq sahəsində əldə edilən iqtisadi uğurlar barədə deyir ki, bu il 1 milyon 12 min hektarda taxıl əkilib, bunun 670 min hektarını buğda, 342 min hektarını isə arpa əkini təşkil edib, taxıl istehsalı 40 faiz artıb.

Müəllifin sözlərinə görə, bu il məhsuldarlıq da yüksəlib, 30 sentnerdən çox olub, əvvəlki illərdə isə bu rəqəm 20 sentnerə bərabər idi.

Məqalədə vurğulanır ki, bir çox təsərrüfatlarda, xüsusilə müasir texnika və texnologiyalardan istifadə edən iri fermer təsərrüfatlarında məhsuldarlıq 60 sentner, bəzilərində daha yüksək olub.

Müəllif aqrar sahənin inkişafına dövlət dəstəyindən bəhs edərək deyir ki, aqrar sektorun inkişafına daim dəstək verilir, bazarda texnikanın qiymətində təxminən 30 faiz ucuzlaşma qeydə alınıb, bu il 700-dən çox texnikanın satılması bunun sayəsində mümkün olub.

Yazı müəllifi digər bitkiçilik sahələrində artım barədə deyir ki, bu ilin 6 ayında bostan məhsulları təxminən 40, meyvə 20 faizdən çox, barama 25, tərəvəz isə 14 faiz artıb.

Müəllifə görə, heyvandarlıqda da uğurlu nəticələr əldə edilib, keçən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə bu ilin 6 ayında diri çəkidə ət istehsalı 3, süd istehsalı 2, yumurta istehsalı 4,5, yun istehsalı 0,8 faiz artıb.

Yazının sonunda isə oxuyuruq: "Beləliklə, cari ilin yanvar-iyun aylarında ötən ilin eyni dövrünə nisbətən kənd təsərrüfatında ümumi məhsul istehsalı 13 faiz, o cümlədən bitkiçilik məhsullarının istehsalı 25,6, heyvandarlıq məhsullarının istehsalı isə 2,9 faiz artıb".

Kirayə mənzil bazarının bahalaşması gözləntiləri

"Yenisabah.az"da isə "Bir ucdan sökülən Bakıda kirayə qiymətləri kəllə-çarxa qalxacaq?" sərlövhəli məqalədə verilən suala cavab axtarılır.

Müəllif Bakıda aparılan söküntü işlərinin daşınmaz əmlak bazarına təsirini Əmlak Ekspert Mərkəzinin direktoru, əmlak sahəsi üzrə ekspert Ramil Osmanlı ilə dəyərləndirir.

Müəllif bildirir ki, paytaxt Bakının altı rayonunda kəskin qəzalı vəziyyətdə olan binalar söküləcək, bu halın daşınmaz əmlak bazarına necə təsir edəcəyi, kirayə bazarında qiymət artımına səbəb ola biləcəyi suallarına aydınlıq gətirilir.

Bu barədə "Yeni Sabah"a danışan Əmlak Ekspert Mərkəzinin direktoru Ramil Osmanlı kompensasiya ödənildiyi halda, qiymət artımının qaçılmaz olacağını bildirib: "Əvvəllər bu cür layihələr həyata keçirilərkən sakinlərə kompensasiya ödənilirdi və həmin kompensasiya yenidən bazara qayıdırdı. Bazara pul axınları artırdı və bu kütləvi söküntülər adətən qiymət artımına gətirib çıxarırdı".

R.Osmanlının sözlərinə görə, belə halların baş verməsi müxtəlif tədbirlərin həyata keçirilməsi və şəhərsalma planlarının icrası zamanı müşahidə edilib.

Bununla yanaşı, ekspert vurğulayır ki, təqribən dörd il olar ki, Nazirlər Kabineti Maliyyə Nazirliyi qarşısında belə bir məsələ qaldırıb ki, söküntü baş verən zaman kompensasiya ödənişləri olunmasın, bu proses əvəzləşmə qaydasında həyata keçirilsin.

"Yəni, mənzil əvəzinə mənzil verilsin. Biz bunu daha çox pilot layihələr zamanı tətbiq edirik. Hətta sakinlərə tikinti zamanı bir müddət kirayədə qalmaları üçün onların kirayə haqları da ödənilirdi", deyə ekspert bildirir.

R.Osmanlı vurğulayır ki, bu əvəzləşmə yanaşması tətbiq olunandan bu yana, demək olar ki, qiymət artımı baş verməyib, bu, yalnız kirayə qiymətlərinə cüzi təsir edib.

Ekspertə görə, əgər bu proqramın icrası nəticəsində yenidən eyni qayda tətbiq olunacaqsa, yəni əvəzləşmə olarsa, bunun qiymət artımına gətirib çıxaracağını hesab etmir.

Bununla belə, R.Osmanlı kirayə mənzil bazarında bahalaşma ola biləcəyi, kirayə qiymətlərinin artacağı etimalını da gözardı etmir.

"Amma düşünürəm ki, bu, kirayə qiymətlərini artıra bilər. Əgər kompensasiya ödənişləri həyat keçirilsə, bu, qiymət artımına təsir göstərəcək", deyə ekspert bildirir.

Buğda idxalı artır, qiyməti bahalaşır

"Marja.az"da isə "Azərbaycanın buğdada idxaldan asılılığı artır, idxal bahalaşır" sərlövəhli məqalə diqqət çəkir.

Müəllif rəsmi statistik göstəricilərə istinadən Azərbaycanın buğda idxalından asılılığını dəyərləndirir.

Yazı müəllifinin dediyinə görə, həm də buğda idxalından asılılıq daha da dərinləşir.

Müəllifə görə, məsələ bununla da bitmir, eyni zamanda, xaricdən alınan buğdanın qiyməti də bahalaşıb.

"2019-cu ilin 7 ayı ərzində xaricdən Azərbaycana 145 milyon 789 min dollar dəyərində 653 min 228 ton buğda idxal olunub. Buğda idxalı ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə dəyər ifadəsində 37,4%, miqdar ifadəsində isə 9,1% artıb".

Müəllif bu rəqəmi Dövlət Gömrük Komitəsinin aylıq statistikasına istinadən bildirir.

Müqayisə apara bilmək üçün müəllif deyir ki, 2018-ci ilin 7 ayı ərzində xaricdən Azərbaycana 106 milyon 45 min dollar dəyərində 598 min 424 min ton buğda idxal edilmişdi.

Müəllifin sözlərinə görə, buğda idxalının dəyər ifadəsində miqdar ifadəsindən daha sürətli artması bu məhsulun bahalaşdığına işarədir.

Məqalədə vurğulanır ki, ötən ilin 7 ayında orta hesabla 1 ton buğdanın idxalına 177 dollar xərlənmişdisə, bu ilin 7 ayında 223 dollar xərclənib (buğda idxalı 26% bahalaşıb).

Faiz yüksək, şərtlər ağır - ipoteka kredtiləri

"Yeni Müsavat" qəzetində isə "Evsizlər üçün əlçatmaz olan ipoteka kreditləri: dünyada və bizdə faizlər" sərlövhəli məqalə diqqət çəkir.

Müəllif Azərbaycanda və dünyada ipoteka kreditlərinin faizləri barədə ekspert Vüsalə Əhmədova ilə söhbətləşir.

"Azərbaycanda ipoteka kreditləri ilə bağlı vəziyyət, hələ ki, ürəkaçan deyil, belə ki, Azərbaycanda kredit faizləri yüksək olduğu kimi, ipoteka kreditlərinin faizi də dünyanın əksər ölkələri ilə müqayisədə yüksəkdir. Bir sıra Danimarka bankları 0-0,5 faizlə ipoteka krediti verməyə başlayıb, Azərbaycanda isə ipoteka kreditləri 14 faiz civarındadır. Digər kredit növləri ilə müqayisədə bu, ölkə üzrə ən ucuz kredit növü sayılsa da, ipoteka müddətinin sonunda bəzən müştəri evin qiymətinin 120 faizi qədər də əlavə ödəmiş olur", deyə ekspert ipoteka krediti sahəsində müqayisəni diqqətə çatdırır.

V.Əhmədova deyir ki, Azərbaycanda bu kreditlər adətən rəsmi maaşı yüksək olan vətəndaşlara verilir və belə bir cəhətə diqqət çəkərək deyir ki, illik faiz dərəcələrinin yüksək olması kreditin aylıq məbləğinin haradasa orta aylıq əmək haqqına bərabər və hətta ondan da yüksək olmasına gətirir.

V.Əhmədova hesab edir ki, kredit faizlərinin yüksək olmasından əlavə, şərtlər də kifayət qədər ağırdır, orta və aşağı gəlir qrupundan olan insanların da ipoteka kreditlərindən yararlanması üçün loyal ipoteka siyasətinin həyata keçirilməsi şərtdir.

Müqayisəli nümunə aparan ekspert deyir ki, Almaniyada illik ipoteka kredit faizləri 0,90 faiz ilə 1,99 faiz arasında dəyişir, Almaniyada ipoteka ilə 200 min avro dəyərində bir mənzilə görə banklar illik 0,90 faiz, ən çox halda isə 1,48 faiz ilə kredit verəcək, bu kreditin aylıq ödənişləri 150 avro, ən yüksək halda 246 avro təşkil edəcək.

V.Əhmədova deyir ki, kreditin 25 illik olduğu nəzərə alınsa, müddətin sonunda alman vətəndaşı evin dəyərindən əlavə olaraq banka 45 min avro ödəmiş olur: "Düşünək ki, həmin məbləğə Azərbaycanda ipoteka ilə ev alınıb. Vətəndaş ən yaxşı halda illik 8 faizlə banka hər ay 2.542 manat ödəməlidir. Müddətin sonunda isə evin dəyərindən əlavə olaraq banka 762.920 manat ödəmiş olacaq".

İqtisadçı hesab edir ki, Azərbaycan vətəndaşı banklara aldıqları evin dəyəri ilə eyni məbləğdə və əksər hallarda dəyərindən dəfələrlə yüksək faiz ödəmək məcburiyyətində qalırlar.

Ekspert deyir ki, Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinin (Central Intelligence Agency) "The World Factbook" ölkə sıralamasında illik 14 faizlik ipoteka faiz dərəcəsi ilə Azərbaycan 184 ölkə arasında 136-cı sırada yer alır, hətta Slovakiya (3,9%), Malta (4,18%), Latviya (4,5%), Çexiya (4,5%) və Estoniya (5,1%) kimi ölkələrdə illik ipoteka faiz dərəcələri Azərbaycanda olduğundan dəfələrlə aşağıdır.