Media-icmal 19.01.2017

Xarici siyasətin uğurları, Qarabağ problemindəki təhlükəli nüanslar, ölkədə korrupsiyanın səviyyəsi, ölkənin maliyyə sisteminin durumu bugünki medianın aparıcı mövzusudur... 

Bölgənin diplomatiya paytaxtı - Bakı

“Azərbaycan” qəzetində “Azərbaycan beynəlxalq aləmdə etibarlı və ləyaqətli tərəfdaş kimi tanınır” (www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=114161) sərlövhəli məqalədə ölkənin xarici siyasəti dəyərləndirilir.

Müəllif hesab edir ki, Ermənistanın dünya miqyasında təcavüzkar dövlət kimi tanınmasına nail olmaq, Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü təmin etmək, böyük dövlətlərlə qarşılıqlı faydalı əməkdaşlığı genişləndirmək xarici siyasətin prioritet istiqaməti olub.     

Məqalədə deyilir ki, milli inkişafın dəyişməz formulu kimi iqtisadi inkişaf və demokratikləşmə xəttinin önə çəkilməsi, klip beynəlxalq aləmdə ölkənin müsbət imiclə tanınması sahəsində önəmli addımlar atılıb.

Müəllif vurğulayır ki, dövlət başçısı İlham Əliyev xarici siyasətdə “güclü dövlət-müstəqil siyasət” devizini praktik olaraq gerçəkləşdirib, başqa sözlə iqtisadi və hüquqi islahatların uğuru xarici siyasət üçün də etibarlı zəminə çevrilib: “Ötən müddət ərzində xarici siyasətdə öhdəliklərə sadiqlik, şəffaflıq, başqa dövlətlərin daxili işlərinə qarışmamaq kimi aparıcı istiqamətlər önə çəkilib, region dövlətləri ilə hərtərəfli əlaqələr genişləndirilib”.

Yazı müəllifi bildirir ki, ölkənin təhlükəsizliyinin təmin olunması, Yaxın Şərq ölkələrində baş verən hadisələrin ölkəyə nüfuz etməsinə imkan verilməməsi də xarici siyasətdə aparıcı istiqamətlərdən biri olub.

Müəllif ölkənin Avrointeqrasiya istiqamətində də önəmli addımlar atdığını deyir, Qoşulmama Hərəkatında iştirakı barədə danışır və 120 dövlətin iştirakçı olduğu bu hərəkatda Qarabağ münaqişəsinin Azərbaycanın ərazi bütövlüyü çərçivəsində həll olunması ilə bağlı yekun sənəd qəbul olunmasını xüsusi vurğulayır.

Məqalə müəllifi deyir ki, bütün xarici münasibətlər sistemində ölkənin maraq və mənafelərinin təmin olunması daim aparıcı mövqe tutub.

Müəllifə görə, çevik və çoxtərəfli diplomatik fəaliyyətin, Bakıda keçirilən çoxsaylı mötəbər beynəlxalq tədbirlərin nəticəsidir ki, Bakı artıq regionun “diplomatik paytaxtı”na çevrilib.

Ərazi bütövlüyünə təhlükə 

“Azadlıqinfo” saytı “Bu hakimiyyətlə müstəqilliyimizi də itirərik” sərlövhəli məqalədə  (https://www.azadliq.info/174694.html) keçmiş səfir Arif Məmmədovun düşüncələrinə yer verib.

Belə ki, diplomat Arif Məmmədov Rusiya xarici işlər naziri Kiril Lavrovun Qarabağla bağlı bu günlərdəki “Qarabağ probleminin həlli təkcə Azərbaycanın daxili işi deyil”  açıqlamasına rəsmi Bakının kəsərsiz mövqeyini ciddi tənqidə məruz qoyur.

A.Məmmədov deyir ki, K.Lavrov Rusiyanın xarici işlər naziri olaraq öz ölkəsinin geosiyasi maraqlarından çıxış edir və onun fikrincə, Minsk qrupunun digər iki həmsədri də buna oxşar açıqlamalar verəcəkdi. Keçmiş səfirə görə, bu məsələdə rəsmi Bakının ümumi fonda səssizliyini anlamaq olmur.

Diplomata görə, Qarabağ məsələsində təhlükəli olan daha ciddi məqamlar var və ona diqqət yetrimək lazımdır. Bundan irəli gələrək diplomat fikirlərini belə şərh edir ki, Avropa Birliyinin Gürcüstan, Moldova və Ukrayna ilə bağlı sənədlərində aydın və dəqiq şəkildə göstərilir ki, AB bu ölkələrin ərazi bütövlüyünü onların beynəlxalq səviyyədə tanınmış sərhədləri çərçivəsində tanıyır. “Amma Azərbaycanla bağlı sənəddə isə ərazi bütövlüyünün tanındığı bu vacib məqam qeyd olunmadan yazılıb, yəni bizimlə bağlı sənəddə “beynəlxalq səviyyədə tanınmış sərhədləri çərçivəsində” ifadəsi yoxdur”.

A.Məmmədov xatırladır ki, Avropa Birliyi ilə danışıqlar zamanı qurumun Finlandiyadan olan prezidenti vaxtilə eyni yanaşmanı Azərbaycan üçün də təklif edib: “Amma Fransanın xahişi ilə Azərbaycan rəhbərliyi “Ermənistanla danışıqlara xələl gəlməsin deyə” bu ən vacib müddəanın sənəddən çıxarılmasına razılaşıb…”

Diplomata görə, daha bir faciə Azərbaycan hakimiyyətinin xarici siyasətinin bütün istiqamətlərdə tam iflasa uğramasındadır. A.Məmmədovun fikrincə, artıq mövcud hakimiyyət özü Azərbaycanın geosiyasi və təhlükəsizlik maraqlarına ciddi təhdidə çevrilib: “Bu hakimiyyətlə nəinki Qarabağı, dövlət müstəqilliyimizi də itirə bilərik”, deyə A.Məmmədov bildirir.

Ölkəni içindən yeyən bəla

“Exo” qəzetində “Korrupsiya çürümə kimi Azərbaycanı yeyir” sərlövhəli məqalədə  (http://ru.echo.az/?p=55279) ölkədə korrupsiyanın səviyyəsi ekspert Oqtay Haqverdiyevlə araşdırılır.

“2016-cı ildə Azərbaycanda korrupsiyanın səviyyəsi azalmayıb. Bundan əlavə, 2017-ci ilə nikbin proqnozlar verməyə də əsas yoxdur. Vətəndaşlar bu problemlə mübarizədə ümidsizliyə qapılıblar. Azərbaycanda məmurların və dövlət qulluqçularının ölkə vətəndaşlarının maliyyə durumuna anlaşıqlı və mərhəmətli yanaşmalarını, “şirinlik” istəməkdən əl çəkdiklərini düşünmək axmaqlıqdır. Hələ ki, korrupsiyanın miqyası ölçüyəgəlməzdir. ASAN xidmət istisna olmaqla, cinayətin bu növü bütün dövlət sahələrində aparıcıdır”. Ekspert korrupsiyanın səviyyəsilə bağlı durumu qəzetə belə şərh edir.

O.Haqverdiyev deyir ki, dövlət səviyyəsində korrupsiyaya qarşı ciddi mübarizə aparıldığını görmək olmur. Ekspert vurğulayır ki, korrupsiya cinayətlərinə görə saxlanılanlar olur, amma bunlar kiçik fiqurlardır və ümumi situasiyada böyük rola malik deyildirlər: “100 manat rüşvət alanı həbs etməklə korrupsiya problemi həll olunmaz. Diqqəti dövlət müəssisələrində yüksək vəzifələr tutan “iri” cinayətkarlara yönəltmək lazımdır”.

Ekspert qeyd edir ki, əhali hökumətdən ümidini üzüb, odur ki, problemini özü həll etməyə çalışır və elə bu səbəbə də korrupsiyaya qarşı mübarizə qurumlarına müraciətlərin sayı azalıb.

O.Haqverdiyev deyir ki, hökumət korrupsiyaya bulaşan yüksək vəzifəli şəxsləri cəzalandıranda əsas problem həllini tapacaq. Ekspertə görə, korrupsiya ilə illərlə mübarizə aparmaq olmaz, onu qısa müddət ərzində, amma birdəfəlik kökündən qoparmaq lazımdır.

2017-ci ilə gəlincə, ekspert bu ildə hər hansı müsbət dəyişikliyin olmayacağını söyləyir: “Təəssüf ki, bu gün nikbin proqnozlar verməyə əsas olan meyllər müşahidə olunmr. Anlamaq lazımdır ki, korrupsiya çürümə kimi ölkəni yeyir və ölkənin iqtisadi təhlükəsizliyinə ciddi zərbələr vurur”. Ekspert O.Haqverdiyev durumu belə dəyərləndirir. 

Bankların çökə bilməsi xəbərdarlığı

“Novoe Vremya” qəzetində isə diqqəti “Banklar insanların ciblərini boşaldır” (http://www.novoye-vremya.com/w79100/.../#.WH-U9BuLTIU) sərlövhəli məqalə cəlb edir.

Müəllif valyuta alqı-satqısında marja götürüldükdən sonra alışla satış arasında kəskin fərq yarandığını, bu fərqin satışın xeyrinə 10 qəpiyə qədər artdığını nəzərə çatdırır, çox az banklarda bu fərqin 3-5 qəpik arasında olduğunu bildirir.

Məqalədə xatırladılır ki, “qara bazar”da alışla satış arasında fərq 3 qəpikdir və banklara münasibətdə bu, daha ədalətlidir: “Valyuta alqı-satqısında böyük fərqin yaranması bankirlərin sövdələşməsindən başqa bir şey deyil. Ölkədə bankların real sahibləri bir neçə oliqarxdır və bu sövdələşmə nəticəsində məhz oliqarxlar bu və ya digər məzənnəni müəyyən edirlər. Bu məqam isə “qara bazar”ı canlandırır. Bəzi hallarda “qara bazar”la banklar arasında sərhədlər itir, üstəlik bu bazarı da onlar stimullaşdırırlar”.

Müəllif hesab edir ki, istənilən halda maliyyə sektorunda sabitlik olmayıb, heç hazırda da yoxdur və illik hesablamalara görə, dolların məzənnəsi 2,20-2,50 manata bərabər ola bilər: “Belə bir durumda hökumət vaxtı keçmiş kreditlər məsələsinə ciddi yanaşmazsa Azərbaycanın bank sistemi çökə bilər, belə ki, kredit resursları olmadan banklar fəaliyyət göstərə bilməz”.

Məqalədə deyilir ki, Azərbaycan iqtisadiyyatı özündə su olmayan, kənardan su tökülən quyu şəklində qurulub, hər hansı mənfəət gətirmir, hökumət isə bu situasiyadan çıxa bilmək üçün konkret təkliflərə malik deyil. 

Müəllifin fikrincə, bu yaxınlarda Mərkəzi Banka neft dollarlarından 7,5 milyon manat verilməsi yenə də quyuya su tökmək siyasətinin davam etməsinin göstəricisidir: “Ərzaq mallarının bahalaşması, milli valyutanın  devalvasiyası, neftin dəyərdən düşməsi, inflyasiyanın cilovlayanmayan sürəti - Azərbaycan 2017-ci ilə bu problemlərlə daxil olub”.

Yazı müəllifi deyir ki, mütəxəssislər, elə hökumət özü də 2017-ci ili olduqca mürəkkəb və müəyyən mənada dönüş ili adlandırırlar, belə ki, Azərbaycan yenə də “neft hər şeyin başı deyil” hesabına arxalanmalıdır.