Media-icmal 19.03.20

Azərbaycanda qlobal şoklara qarşı tədbirlərin gücləndirilməsi, kreditlərin ödənişində güzəştlər barədə müzakirələr, turizm sahəsində ixtisarlar, manatın devalvasiyaya uğraya bilməsi ehtimalı və s. məsələlər medianın aparıcı mövzuları sırasındadır.

“Azərbaycan” qəzeti “Hökumət qlobal şoklara qarşı tədbirləri gücləndirir” sərlövhəli məqalədə Azərbaycanın dayanıqlığını dəyərləndirir.

Müəllifə görə, dünya ağlasığmaz təlatümlər içindədir, ictimai-siyasi və  iqtisadi proseslər gərginlik nöqtəsinə çatıb, münaqişələr, müharibələr bir sıra ölkələri ağuşuna alıb, yeni qlobal  şoklar yaranıb, bir çox ölkə siyasi və iqtisadi problemlərin, humanitar fəlakətlərın sınaqlarından keçmək məcburiyyətində qalıb.

Müəllif əlavə edir ki, dünya neft bazarında qiymətlərin “çökməsi” baş verib və dünya iqtisadiyyatı yeni böhran dalğasıyla üzləşib.

Yazı müəllifi deyir ki, yeni təhlükələrin Azərbaycana olan təzyiqlərini azaltmaq üçün prezident İlham Əliyev ciddi addımlar atır və Nazirlər Kabinetinin yenidən formalaşmasını bu istiqamətdə atılan addımlar adlandırır.

Məqalə müəllifi vurğulayır ki, əksər dünya ölkələri kimi Azərbaycan da koronavirusun yayılmasını önləmək üçün bir sıra tədbirlər həyata keçirir, elə virusa yoluxanların sayının az olması görülən tədbirlərin faydalılıq əmsalını göstərir.

Müəllif xüsusi olaraq vurğulayır ki, hər bir kəs virusun yayılmasının qarşısını almağa imkan verən gigiyenik qaydalara tam əməl etməsinin vacibliyini anlamasıdır.

Müəllifə görə, hökumətin diqqət verdiyi digər əsas məsələ dünya bazarında neftin kəskin ucuzlaşması və bunun Azərbaycana təsirlərini azaltmaqdır.

Yazıda deyilir ki, valyuta bazarında tələb-təklifin tənzimlənməsi, manatın sabitliyinin qorunması, inflyasiyanın nəzarətdə saxlanılması və bazarlarda spekulyasiyalara yol verilməməsi əsas məsələdir və hökumət bu tələblərin öhdəsindən uğurla gəlir.

Müəllif  vurğulayır ki İqtisadi İslahatların Təhlili və Kommunikasiya Mərkəzinin icraçı direktoru Vüsal Qasımlıya istinadən deyir ki,  qlobal şokların Azərbaycana olan təsirlərinin azaldılması üçün hökumətin fəaliyyəti barədə açıqlamasında belə deyir: “Xüsusilə sosial proqramların tam icrası nəzarətə götürülüb. Ünvanlı sosial yardım, ictimai işlər, özünüməşğulluq, kirayə mənzil, icbari tibbi sığorta, sosial ipoteka kimi sosial layihələr tam icra ediləcək”.

“Modern.az”da isə “Deputatdan hökumətə təklif: “Kredit ödənişlərində güzəşt edilsin” sərlövhəli məqalədə müəllif koronavirusun iqtisadiyyata təsirlərilə bağlı kredit ödənişlərində güzəşt tətbiqi barədə deputat Vüqar Bayramovla söhbətləşir. 

Müəllif deyir ki, Nazirlər Kabineti koronavirusun iqtisadiyyata təsirlərinin minimuma endirilməsi məqsədilə sahibkarlara dəstək üçün təkliflər hazırladığını bəyan edib.

V.Bayramov da hesab edir ki, sahibkarlara, eləcə də vətəndaşlara iqtisadi təsirləri minimuma endirmək üçün bu tədbirlərin də paketə daxil edilməsi məqsədəuyğun olar:

“Həm sahibkarlar, həm də vətəndaşlar üçün kredit ödənişlərdə güzəştin verilməsi məqsədəuyğundur. Doğrudur 2 bank istisna olmaqla digər banklar özəl qurumlardır. Amma Mərkəzi Bank tərəfindən banklara belə tövsiyə xarakterli müraciət edilə bilər. Bizə olan müraciətlərdə də bəzi vətəndaşlarımız koronavirus səbəbindən gəlirinin azaldığını və kredit ödəməkdə çətinlik çəkdiyini bildirirlər”.

Deputat hesab edir ki, bu baxımdan kommersiya bankları növbəti 3 ay müddətində kredit ödənişlərində zaman güzəştinin verilməsi və yubanmalara görə cərimə və penyaların hesablanmasının dayandırılması məqsədəuyğun olar.

İqtisadçı bildirib ki, koronavirus onlayn ticarətin inkişafını daha da aktuallaşdırıb:

V.Bayramov bunu da vurğulayır ki, sosial təcrid tədbirlərinin həyata keçirildiyini nəzərə alsaq, onlayn ticarətin təşviq edilməsi üçün güzəştlərin tətbiqi məqsədəuyğun olar: “ABŞ daxil olmaqla bir sıra inkişaf etmiş ölkələrdə onlayn ticarət satış vergisindən azaddır. Oxşar praktikanın bizdə də tətbiq olunması məqsədəuyğundür”. 

Deputat hesab edir ki, rayonlarda çalışan iş adamlarının güzəştli kreditlərə çıxış imkanlarının artırılmasına ehtiyac var və onlar girov təklif edərək güzəştli kreditdən yararlanmaqda çətinlik çəkirlər: “Bu baxımdan girov mexanizminin təkmilləşdirilməsinə və xüsusən də rayonlarda yaşayan sahibkarlarımız üçün daha güzəştli sistemin formalaşdırılmasına ehtyac var”.

“Oxu.az” da isə Azərbaycanda kütləvi ixtisarlar: Xüsusi rejim hotelçiliyi də “vurdu” sərlövhəli məqalədə müəllif  koronavirus təhlükəsinin turizm sahəsinə vurduğu ziyan barədə Hotellər və Restoranlar Assosiasiyasının İdarə Heyətinin sədri Samir Dübəndi ilə söhbətləşir.

S.Dübəndi deyir ki, Bakıda fəaliyyət göstərən hotellərdə çalışan işçilər kütləvi şəkildə ixtisara salınıb və koronavirusla bağlı yaranmış vəziyyət hotelçiliyə kifayət qədər ziyan vurub.

Onun deməsinə görə, iri hotel şəbəkələrində çalışan əcnəbi menecerlərdən fərqli olaraq yerli işçilərin böyük əksəriyyəti ixtisara düşüb:

“İşçilərin kütləvi şəkildə ixtisara salınması, evə buraxılması prosesləri müşahidə edilir. Bu, heç də ürəkaçan məqam deyil. Turizm sisteminə kifayət qədər ziyan dəyir. İri hotel şəbəkələrində xaricdən dəvət olunan menecerlər çalışırlar. Onların aldığı məvacib kifayət qədər çoxdur. Çətin vəziyyətdə yerli işçiləri işdən çıxarmaqdansa, əcnəbi menecerlərin ixtisara salınması daha münasib olardı.

Çünki 3-5 xarici menecerin aldığı aylıq məvacib təxminən 100 nəfərə yaxın yerli işçinin aylıq əməkhaqqısı deməkdir. İş olmadığı üçün işçilərin məvaciblərinin ödənilməsində ciddi problem yaranıb. Bu da ixtisarlara gətirib çıxarır. Təəssüf ki, bu məqama lazımi səviyyədə diqqət yetirilmir”.

S.Dübəndi onu da əlavə edib ki, bu durumla bağlı ir neçə gün əvvəl Hotellər və Restoranlar Assosiasiyasını təmsil edən qurumlar toplanaraq danışıqlar aparıb:

“Turizm sahəsini təmsil edən qurumların, assosiasiyaların iştirakı ilə danışıqlar aparılıb. Çalışırıq ki, dəyən zərərə dair rəqəmlər dəqiqləşdirilsin. Rəqəmlər dəqiqləşdirilib dövlətə təqdim edilməlidir ki, buna uyğun şəkildə kompensasiya ödənilməsi məsələsinə baxılsın.

Onun fikrincə, dövlət bu məsələdə ortaya qoyulan iqtisadi rəqəmlər əsasında bir qərar qəbul edə bilər, zərər çəkən isə əsasən kiçik və orta biznes sahəsidir.

 Onun sözlərinə görə, ən azı işçilərə ölkə üzrə minimum əməkhaqqının (250 AZN) ödənilməsi, aylıq məvacibdən tutulan verginin azaldılması və ya vəziyyətlə əlaqədar müvəqqəti ləğv edilməsi, hotel sahəsini qaçılmaz vergilərdən azad etmək kimi təkliflər var.

“Bizimyolinfo” da “Qubad İbadoğlu: Manatın devalvasiyası qaçılmazdır” sərlövhəli barədə məqalədə müəllif dünya bazrında neftin dəyər itirməsinin Azərbaycan üçün nəticələri nəticələri barədə iqtisadçı alim Qubad İbadoğlu ilə söhbətləşir.

Müəlllifin deməsinə görə, neftin qiyməti 28 dollaradək ucuzlaşıb və bunun nəticəsi kimi devalvasiya qaçılmaz olacaq.

Q.İbadoğlu hesab edir ki, son günlər neftin ucuzlaşması fonunda Azərbaycanda  insanların banklarda pul vəsaitlərini dollara çevirməsi onlara müəyyən qazanc gətirsə də banklardan manat ehtiyatlarını geri çəkənlər ziyana uğrayacaqlar.

Onun fikrincə, hazırda valyuta və depozit bazarlarında baş verənlər pul-kredit siyasətinə bütün parametlər üzrə mənfi təsir göstərir.

Alim hesab edir ki, hələ ki, baş verənlərdən qazanan yoxdur, yeganə uduş odur ki, manatını dollara çevirənlər yığımlarını dəyərdən düşmək riskindən sığortalana biliblər.

Alim deyir ki, banklardakı manatla əmanətlərini geri çəkib bu əməliyyatı aparanların isə əksinə ziyanları yaranır, çünki, belələri bundan sonra əvvəlki kimi əmanətlərə görə sabit və yüksək faiz gəlirlərinə malik olmayacaqlar.

Onun deməsinə görə, manatın məzənnəsini sabit saxlamaq üçün Dövlət Neft Fondunun bu il üçün satışını proqnozlaşdırdığı 6,8 milyard dollar bazarın tələbini ödəməyəcək: “Hələ bundan sonra da ay ərzində Mərkəzi Bankın valyuta ehtiyatları hesabına bazara əlavə valyuta çıxarılmalıdır ki, manat ABŞ dollarına nəzərən hazırkı məzənnəsində sabit qalsın” deyə Q.İbadoğlu bildirib.

Onun düşüncəsinə görə, eyni zamanda bu dəyişikliklər bəzi bankların bağlanmasına da gətirib çıxaracaq.

Q.İbadoğlu hesab edir ki, 30 il ərzində Azərbaycan bazar iqtisadiyyatına keçidi başa çatdıra bilməyib, özünütənzimləyən iqtisadi sistem qura bilməyib və bu səbəbdən xarici şoklara zəif qalıb, ona görə də manatın devalvasiyası qaçılmazdır və bu proses, sadəcə, bir neçə ay uzana bilər.