Media-icmal 19.04.21

Pensiya təminatının gerçəkliyə uyğun olub- olmaması, iznsiz dini məclisi idarə edən din xadimini gözləyən cəza, Rusiyanın miqrantları Rusiya ərazisindən qovmaq istəməsinin səbəbləri və s. məsələlər medianın aparıcı mövzuları sırasındadır.

“Yenisabah.az” saytı “Səlim Müslümovun başlatdığı və “təpik vurduğu” islahat: Əhalinin yarısı pensiyaçı olmadan ölür” sərlövhəli məqalədə ölkədə pensiya təminatı dəyərləndirilir.

Müəllif deyir ki, Azərbaycanda “Əmək pensiyaları haqqında” qanunun 7-ci maddəsinə sasən kişilərin yaş həddi 2017-ci il iyulun 1-dən 2021-ci il iyulun 1-dək, qadınların yaş həddi isə 2017-ci il iyulun 1-dən 2027-ci il iyulun 1-dək hər il 6 ay artırılır.

Yenə də həmin qanuna əsasən qadınların pensiya yaşı isə hələ ki 62 il 6 ay olsa da, hər il 6 ay uzadılmaqla 2027-ci ilə qədər bu həddə çatacaq. Məlum olan isə budur ki, son illər əhali arasında 65 yaşadək həyatını itirənlərin sayı çoxalıb.

2019-cu ildə bu rəqəm 41 faizə çatıb. İqtisadçı ekspert Rövşən Ağayev bildirib ki, ən son statistikaya görə, Avropa İttifaqı üzrə bütün ölümlərin 18 faizi 65 yaşa qədər, 82 faizi isə 65 yaşdan sonra baş verir. Azərbaycanda isə bu sahədə vəziyyət çox kritikdir: “Azərbaycan əhalisinin 7,2 faizi 65 və yuxarı yaşda olan insanlardır. Belə olan təqdirdə pensiya yaşının 65 olaraq təyin edilməsi, yəni vətəndaşların az qala yarı hissəsinin pensiyaçı olmadan dünyadan köçməsinə rəvac verilməsi ədalətli yanaşmadırmı?”

Qeyd edək ki, əmək haqlarının aşağı olması şəraitində ölkəmizdə təyin olunan pensiya kapitalının məbləği kifayət qədər böyükdür.

İqtisadçı Akif  Nəsirli bildirir ki, təkcə 2019-cu ilin statistikasına deyil, daha əvvəlki illərin statistikasına baxdıqda da pensiya yaşının orta ömür həddinə uyğunlaşması doğru deyil: “Əhalinin bəlkə də 90 faizi 70 yaşına çatmır. Amma bizdə pensiya bu cür hesablanır, guya 65 yaşında pensiyaya çıxan vətəndaşa 12 il pensiya veriləcək, bu, yalandır”.

“Moderator.az”  saytı “Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi yas mərasimləri keçirən din xadimlərini müvafiq şəkildə cəzalandırır” sərlövhəli məqalədə din xadimlərinin Qafqaz Müsəlmanları İdarəsinin icazəsi omadan yas mərasimlərində iştiraklarını dəyərləndirir.

Müəllif  iddia edir ki, COVİD-19-a yoluxma sayının artmasına səbəb olan məkanlardan biri də kütləvi yas mərasimləridir, son vaxtlar karantin qaydalarına zidd toylarla yanaşı yas mərasimlərinin keçirilməsi halları da artıb.

Bununla bağlı müəllif belə məclislərin keçirilməsi aşkar olunduqda din xadimlərinə hansı cəzaların verilib-verilməməsini diqqətə çatdırır

Mövzu ilə bağlı Qafqaz Müsəlmanları İdarəsinin səlahiyyətli nümayəndəsi Hacı Şahin Həsənli  bildirir ki, qapalı yerdə çoxsaylı insanın iştirakı ilə yas məsarsiminin qadağan edilməsini hər bir din xadimi bilir.

Onun deməsinə görə, belə mərasimlərdə din xadimlərinin iştirakı müəyyən olunanda təbii ki, Qafqaz Müsəlmanları İdarəsinin də onlara tənbeh və cəza tədbirləri görülür.

“Odur ki, bir daha hazırkı pandemiya vəziyyətini nəzərə alıb həm bütün vətəndaşlara, həm də din xadimlərinə kütləvi yas mərasimlərinin keçirilməsindən çəkinmələri tövsiyə olunur”,- Qafqaz Müsəlmanları İdarəsinin səlahiyyətli nümayəndəsi bildirib.            

“Sfera.az” saytı “Rusiya miqrantları ölkədən qovur: Ən çox hansı ölkə zərər görəcək?” sərlövhəli məqalədə bu qovulmanın səbəblərini izah edir.

Müəllif yada salır ki, Rusiya hökuməti  Müstəqil Dövlətlər Birliyi  ölkələrindən olan və Rusiyada qanunsuz  yaşayan 1 milyon nəfərdən çox miqrantı iyunun 15-nə kimi ölkədən çıxarmaq barədə açıqlama yayıb. Səbəb kimi isə onların Rusiya ərazisində qanunsuz yaşamaları göstərilir.

İqtisadçılar diqqəti ona çəkirlər ki, açıqlanan statistik rəqəmlərə inanılsa hazırda Rusiyadakı qanunsuz miqrantların sayında bölgü belədir: Özbəkistan (332 min), Tacikistan (247 min), Ukrayna (152 min), Azərbaycan (120min), Qırğızıstan(115 min) və sair.  

Ekspertlər hesab edirlər ki, Rusiya miqrantlardan təzyiq vasitəsi kimi isyifadə edir və bu, birinci dəfə deyil, dövrü olaraq Rusiya belə açıqlamalara yer verib.  Hər il milyardlarla dollar həcmində vəsait miqrantlar vasitəsilə Rusiyadan çıxarılır: “Bunda qanunsuz hesab edilənlərin də payı var. Məsələn, 2020-ci ildə Müstəqil Dövlətlər Birliyi ölkələrinə gedən pulun həcmi 11 muilyard dollardan çox olub. Bu vəsaitin əsas hissəsi Qırğızıstanın (2 milyard dollar), Tacikistanın (1,9 milyard dollar) və Özbəkistanın (3,9 milyard) payına düşüb.

Ekspertlər statistik rəqəmlərə istinadən deyirlər ki, bu qadağa daha çox Orta Asiya ölkələrində gərginlik yaradacaq.

“Bir neçə həftə əvvəl Rusiya prezidentinin mətbuat katibi Dmitri Peskov ölkə iqtisadiyyatı üçün miqrantların vacibliyini qeyd etmişdi, indi isə əks fikir açıqlanır”, - eskpert sitat gətirir.

Ekspertin deməsinə görə, miqrantların Rusiyadan çıxarılması, onların vətənlərində sosial gərginlik yaradacaq, həm də ucuz və hərtərəfli işçi qüvvəsi ölkə iqtisadiyyatında əhəmiyyətli paya malikdir.

Ekspertin təxmininə görə, Rusiyanın bu addımı bəzi ökələri cəzalandımağa bənzəyir, belə ki, Ukraynanı Donbas hadisələrinə, Ermənistanı Rusiyadan üz döndərməsinə, Azərbaycanı isə Avrasiya İqtisadi İttifaqına daxil olmaq istəməməsinə görə cəzalandırır.