Media-icmal 20.02.20

Əhalinin sosial rifahının yaxşılaşdırılması, sənədsiz evlər problemi,  inflyasiyanın artması, devalvasiya ehtimalı və s. məsələlər medianın aparıcı mövzuları sırasındadır.

“Azərbaycan” qəzeti  “Prezident İlham Əliyev: “Azərbaycan xalqı ildən-ilə daha yaxşı yaşamalıdır” adlı məqalədə vətəndaşların sosial rifahının yaxşılaşdığını dəyərləndirir.

Müəllif  XX əsrin 90-cı illərinin ikinci yarısından Azərbaycanda başlayan davamlı iqtisadi inkişaf ınövzüsunü ilk növbədə əhalinin rifahının yaxşılaşmasında göstərib: “Belə ki, 1996-2002-ci illərdə ümumi daxili məhsul 1,7, iqtisadiyyata kapital qoyuluşu 7,8, əhalinin nominal pul gəlirləri 3, orta aylıq əməkhaqqı və pensiya 5 dəfə artdı”, - müəllif vurğulayır.

Müəllif əlavə edir ki, bununla belə, ölkədə iqtisadiyyatın yüksək inkişaf səviyyəsini və əhalinin beynəlxalq standartlara uyğun həyat tərzini təmin etmək mümkün olmayıb.

Məqalədə deyilir ki, 2003-cü ildə  “2003-2005-ci illər üçün Azərbaycan Respublikasında yoxsulluğun azaldılması və iqtisadi inkişaf üzrə Dövlət Proqramı”  haqda fərmanı imzalanıb.

Məqalə müəllifi deyir ki, əhalinin rifah halının yaxşılaşdırılması üçün  “2008-2015-ci illərdə Azərbaycan Respublikasında yoxsulluğun azaldılması və davamlı inkişaf Dövlət Proqramı” hazırlanıb.

2003-2005-ci illərdə və 2008-2015-ci illərdə yoxsulluğun azaldılmasına yönəldilən hər iki proqram uğurla icra olunub.

Müəllif bu sənədlərin icrasının nəticələrini prezident İlham Əliyevin bu il fevralın 3-də "Azərbaycan Respublikası regionlarının 2019-2023-cü illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı”nın birinci ilinin yekunlarına həsr olunan konfransdakı nitqindən sitat gətriməklə təqdim edir: “2003-cü ildən bu günə qədər bütövlükdə Azərbaycan iqtisadiyyatı 3,4 dəfə artmışdır. ...Bu 16 il ərzində sənaye istehsalı 2,7 dəfə, kənd təsərrüfatı 2 dəfə, xarici ticarət dövriyyəsi 16,4 dəfə, ixrac 7,6 dəfə, o cümlədən qeyri-neft ixracı 5,2 dəfə artmışdır. Bizim valyuta ehtiyatlarımız 27 dəfə artmışdır, 2003-cü ildə valyuta ehtiyatlarımız 1,8 milyard dollar idi, Keçən ilin yekunlarına görə 51, indi isə 52 milyard dollara çatmışdır. Yəni bu, özlüyündə böyük bir göstəricidir. Yoxsulluq təxminən 50 faizdən 4,8 faizə düşmüşdür” .

Müəllif vurğulayır ki, hədəf isə bundan da yüksək göstəriciyə nail olmaq, xalqın ildən-ilə daha yaxşı yaşamalı olmasını təmin etməkdir.

“Azadlıqinfo.az”da isə “Növbəti devalvasiyanın ayaq səsləri eşidilməkdədir ...” sərlövhəli yazıda ölkədə devalvasiya ehtimalından danışılır.

Azərbayycan Xalq Cəbhəsi Partiyası (AXCP) iqtisadiyyat komissiyasının sədri Nemət Əliyev iddia edir ki, ölkə təkcə 9 fevral növbədənkənar parlament seçkilərindən yox, həm də hökumətin iqtisadi siyasətindən zərbələr alır.

N.Əliyevin iddiasına görə, dövlət büdcəsinin gəlirləri yanvar ayında 13,7% azalıb və Dövlət Statistika Komitəsi bunu Maliyyə Nazirliyinə istinadən yayıb.

“Ötən ilin yanvar ayında dövlət büdcəsinə 2,1 milyard manat yığılmışdısa, bu ilin yanvarında 1,8 milyard manat yığılıb. Bu il yığım 300 milyon manat azalıb...”         İqtisadşı hesab edir ki, hazırkı vəziyyət heç ürəkaçan deyil və nikbin perspektiv də vəd eləmir.

İqtisadçı vurğulayır ki, 2020-ci ilin dövlət büdcəsi ötən ilin büdcəsindən 1 milyard manat çox həcmdə təsdiq edilib və büdcəyə ilin sonunadək 24,1 milyard manat pul toplanmalıdır.

Onun sözlərinə görə, plan üzrə hər ay büdcəyə orta hesabla 2 milyard manat daxil olmalıdır, yanvar yığımı isə bu göstəricidən təxminən 200 milyon manat azdır və yığım planı 9% kəsirlə icra olunub.

Müəllif  hesab edir ki, xam neftin hasilat həcminin və birjalarda neft qiymətlərinin aşağı düşməkdə olduğu bir dövrdə büdcə gəlirlərinin yerinə yetirilməsindəki çətinliklərin daha da böyüyəcəyini indidən proqnozlaşdırmaq mümkündür: “Vəziyyət bir az da tündləşsə və davamlı xarakter alsa, növbəti devalvasiya məsələsi qaçılmaz addım kimi gündəliyə daşınacaq” deyə iqtisadçı bildirir.

“Modern.az” “Qeydiyyatsız evlərin sənədləşməsi həyata keçiriləcək” sərlövhəli  məqalədə uzun müddət davam edən məlum problemin mövcud durumunu dəyərləndirir.

Müəllif bu problem barədə iqtisadçı-ekspert Vüqar Bayramov ilə söhbətləşir.

Müəllif deyir ki, ölkədə sənədsiz torpaq sahələri və evlərin dövlət reyestrinə daxil edilməsi uzun illərdir ki, müzakirə obyektidir, həm də xatırladır ki, beş ildən çoxdur ki, dövlət başçısı bununla bağlı tövsiyə və tapşırıqlar verib, amma irəliləyiş yoxdur.

Ekspert əlavə edir ki, problemin həlli üçün xüsusi komitə yaradlıb, bu kateqoriya evlərlə bağlı sənədlər burada toplanır və konsepsiya artıq hazırdır.

“İlkin qiymətləndirilməyə görə, Azərbaycanda 600 mindən artıq sənədsiz ev var. Onlardan 450 mini Bakı və Bakıətrafı ərazilərdədir. Bütövlükdə, sənədsiz evlərin 70 mini təhlükəli hesab olunan ərazilərdə yerləşir.

V.Bayramov neft buruqları, yüksək gərginlikli elektrik xətlərinin altında, mavi qaza yaxın olan ərazilərin tərkibində yerləşən, kənd təsərrüfatına yararlı torpaq sahələrində inşa edilən evlərin təhlükəli kateqoriyaya aid edildiyini bildirir.

Ekspet deyir ki, həmin ərazilər kifayət qədər riskli ərazilər sayılır, həmin ərazilərdə yaşayan vətəndaşların necə köçürülməsi müzakirə məsələsidir.

V.Bayramovun deməsinə görə, kənd təsərrüfatı üçün yararlı olan torpaqlarda inşa edilən evlərin sənədləşməsi ilə bağlı kütləvi şəkildə həmin evlər inşa edilirsə, o zaman həmin torpaqların təyinatının dəyişilməsi mümkündür.

İqtisadçı vurğulayır ki, 2020-ci il yanvar ayınadək hündürmərtəbəli evlərin sənədləşməsi prosesi başa çatıb və gözlənilir ki, növbəti mərhələdə qeydiyyatsız evlərin sənədləşməsi həyata keçiriləcək

Ekspert təklif edir ki, əmlak amnistiyası verilsin və nisbətən aşağı ödənişlə dövlət rüsumu ilə qeydiyyatsız evlərin qeydiyyatı həyata keçirilsin.

 “Sfera.az”da isə “İnflyasiyanın artımına səbəb nədir?” sərlövhəli məqalədə verilən suala cavab axtarılır.

Müəllif problem barədə Liberal İqtisadçılar İctimai Birliyinin sədri Akif Nəsirli ilə söhbətləşir.

Onun fikrincə, 2020-ci ilin yanvarında inflyasiyanın artaraq 2,7 faizə qədər yüksəlməsinə səbəb əhalinin gəlirlərinin artması və bu  fon daha böyük həcmdə pul kütləsinin dövriyyəyə daxil olmasıdır.

A.Nəsirlinin deməsinə görə, cari ilin ilk ayında inflyasiya 2,7 faizə yüksəlib: "Keçən il ərzində Azərbaycanda əhalinin gəlirlərinin artması istiqamətində xeyli işlər görüldü. Orta aylıq əmək haqqı yüksəldilərək 250 manata, minimum əmək pensiyası isə 200 manata çatdırıldı, bu artımlar hesabına böyük həcmdə pul kütləsi dövriyyəyə daxil oldu. Məhz bunun əsasında da xərc inflyasiyasının yaranması müşahidə edildi”.

A.Nəsirli iddia edir ki, belə vəziyyətdə ölkədə mövcud olan inhisarçılıq da inflyasiyanın artmasına təsir edib: "Azərbaycanda inhisarçılıq geniş arealı əhatə edib. Ondan azad olan sahələr çox cüzidir. Ona görə də yaranmış vəziyyətdə əhalinin gəlirlərinin artması birbaşa qiymətlərin bahalaşmasına, o da öz növbəsində inflyasiya səviyyəsinin yüksəlməsinə gətirib çıxarır”, A.Nəsirli belə deyir.

Ekspert əlavə edir ki, inhisarçılığın hökm sürdüyü ölkədə gəlirlərin artımı inhisarçı üçün qiymətləri qaldırmaq baxımından fürsətdir və mənfəət əldə etmək üçün mütləq qiymətləri qaldırırlar.

A.Nəsirliyə görə, inflyasiyanın artımına təsir edən digər amil sahibkarların xərcinin artmasından qaynaqlanır, idxal qiymətləri də yüksəlib.