Media-icmal 20.06.19

Son günlər sosial siyasətlə bağlı sənədlərin şərhi, neft bazarındakı mövcud durum, indi satılan yemiş-qarpızın insan orqanizminə mümkün mənfi təsirləri və s. məsələlər bugünki (20 iyun 2019-cu il) medianın aparıcı mövzularındandır...

Sosial siyasətdə növbəti addımlar

"Azərbaycan" qəzeti "Əhalinin sosial rifahının gücləndirilməsi daim prioritetdir" sərlövhəli məqalədə 2019-cu ilin ötən dövrü ərzində dövlət başçısı İlham Əliyevin imzaladığı fərman və sərəncamları dəyərləndirir.

Müəllif minimum əməkhaqqının, ayrı-ayrı dövlət orqanlarının əməkdaşlarının, müəllimlərin aylıq maaşlarının artırılması ilə bağlı dövlət başçısının iyunun 18-də imzaladığı sərəncamları insan amilinin dövlət siyasətinin mərkəzində daim prioritet olmasının təsdiqi kimi qiymətləndirir.

Müəllifə görə, dövlət başçısının 2019-cu ilin ötən dövrü ərzində sosial məsələlərlə bağlı qəbul etdiyi qərarlarda bütün əhali qruplarının rifahının yüksəldilməsi həyata keçirilən sosial siyasətin əsas leytmotividir.

Yazı müəllfinin sözlərinə görə, prezident hələ bu ilin fevralında pensiya və əməkhaqlarına, sosial müavinətlərə tətbiq olunan artımlarla bağlı imzaladığı sənədlərlə vətəndaşların maddi rifahının yüksəldilməsinin dövlət başçısı üçün ümdə məsələlərdən biri olduğunu təsdiqləyib.

Yazıda vurğulanır ki, 2019-cu ilin ötən dövrü ərzində sosial sahədə şəhid ailələrinə ödənişlərin, minimum əmək halqarı, pensiyaların, müxtəlif kateqoriya tələbə təqaüdlərinin, fiziki məhdidiyyəti olan şəxslərə müavinətlərin, məcburi köçkünlərə müavinətlərin artırılması,10 min dollara qədər problemli kreditlərin, istismara qəbul edilməmiş çoxmərtəbəli binaların istismara verilməsinin, sənədsiz evlərin sənədləşdirilməsinin həllini tapması mütərəqqi sosial siyasətin bariz nümunəsi kimi tarixə düşdü: "Bütövlükdə Prezident İlham Əliyevin fevral ayında qəbul etdiyi sosial qərarlar təxminən 3 milyon vətəndaşı əhatə etmişdi. Maddi tərəfinə gəldikdə isə, bu, böyük məbləğdə büdcə vəsaiti deməkdir. Konkret desək, 2019-cu ilin fevralında Prezident İlham Əliyevin imzaladığı fərman və sərəncamlara əsasən, 3 milyona yaxın insanın sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi məqsədlərinə 1,5 milyard manat ayrıldı".

Müəllif deyir ki, dövlət başçısının iyunun 18-də imzaladığı sərəncamları bu istiqamətdə həyata keçirilən dövlət siyasətinin növbəti mərhələsidir və hazırkı mərhələdə minimum əmək haqlarının artırılması birbaşa 950 minədək vətəndaşı əhatə edəcək.

Müəllifə görə, bu addımlar həm də sosial siyasətin inqilabi xarakter daşıdığını göstərir, bütünlükdə son qərarlar 2 milyon insanı əhatə edir.

Yazının sonunda isə oxuyuruq: "Bununla həm dövlət orqanlarında, həm də özəl sektorda çalışan şəxslərin maddi vəziyyəti əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşacaq. Bir sözlə, artan maliyyə imkanları, Prezidentin bəyan etdiyi kimi, əhalinin sosial rifahının yüksəldilməsinə yönəldilib".

Neftdən ən çox asılı olan 3 ölkədən biri

"Yeni Müsavat" qəzetində isə "Azərbaycan neftin 30 dollar qiymətinə hazırlaşmalı - ekspert" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif dünya neft bazarında qiymətlərin sabitlikdən çıxmasnı, neft ölkəsi kimi bunun Azərbaycana mümkün təsirlərini ekspert Natiq Cəfərli ilə müzakirə edir.

Müəllif deyir ki, neftin qiyməti ilə bağlı dünya birjalarından gələn xəbərlər iqtisadiyyatı neftdən asılı olan dövlətləri yenidən narahat etməyə başlayıb, belə ki, dünya birjalarında neftin qiyməti yenidən ucuzlaşır.

Yazı müəllifinin sözlərinə görə, Azərbaycanın satdığı "Azeri LT CIF" markalı xam neftin qiyməti 0,86 ABŞ dolları və yaxud 1,34 faiz ucuzlaşıb, "Azeri Light" markalı neftin bir barelinin qiyməti 63,35 dollar təşkil edib.

Müəllif vurğulayır ki, cari ildə Azərbaycanın dövlət büdcəsində neftin qiyməti 60 dollar proqnozlaşdırılıb, ekspertlərsə hələ öncədən bu rəqəmi riskli sayırdılar və hazırda dünya bazarında neftin qiyməti bu kritik rəqəmə yaxınlaşmaqdadır.

Ekspert Natiq Cəfərli isə "Yeni Müsavat"a bildirib ki, son iki ildə neft bazarındakı qiymətlərin müəyyən olunmasına iqtisadi amillər yox, siyasi proseslər daha çox təsir edir.

Ekspert vurğulayır ki, dünya neft bazarında qiymətlərin qaldırılması üçün ilk öncə OPEK Rusiya ilə birgə hasilatın azaldılması qərarı verdi, qiymətlər 86 dollara qədər bahalaşdı, amma son vaxtlar baş verənlər onu deməyə əsas verir ki, OPEK və Rusiyanın hasilatın azaldılması yolu ilə qiyməti diktə etmək planı artıq getdikcə daha zəif təsir edir.

N.Cəfərli deyir ki, bu vəziyyətdən isə ən böyük neft hasilatçısı olan ABŞ və Kanada hasilatı artırmaqla faydalanmağa başladı.

Ekspertin iddiasına görə, artıq bəzi dövlətlər iqtisadiyyatlarını neftin 30 dollarlıq qiymətinə hazırlamaq üçün ssenari düşünürlər, Rusiya Mərkəzi Bankı və İqtisadiyyat Nazirliyi bu məsələ ilə bağlı birgə komissiya yaradıb.

N.Cəfərli neftin ucuzlaşacağı təqdirdə Azərbaycanın durumuna toxunaraq deyir ki, artıq qiymətlər kritik həddə yaxınlaşır: "Azərbaycanın da əsas gəlir mənbəyi neftdir və qara qızıldan asılılığımız çox yüksək səviyyədədir. Azərbaycan dünyada neftdən ən çox asılı olan ilk 3 ölkədən biridir. İxracatımızın 91,5 faizini neft, neft məhsulları və təbii qaz təşkil edir. Belə olan halda, dövlət büdcəmizdə neftin qiymətinin 60 dollar götürülməsi çox kritik rəqəmdir. Hələlik, neftin qiyməti 60 dollardan az da olsa yuxarıdır. 60 dollardan aşağı düşdükcə, uzun zaman qiymətlər bu həddə qaldıqca Azərbaycan iqtisadiyyatına təsirləri getdikcə artacaq, ixracatın pul ifadəsində azalması, tədiyyə balansında mənfi saldonun yaranması müşahidə oluna bilər. Nəticə etibarilə manata basqılar arta bilər".

İndiki halda neft bazarında qiymətin sabit olmaması üzündən eskpert Azərbaycanın itkiləri barədə deyir ki, neftin hər 1 dollarlıq ucuzlaşması 550 min dollar itki deməkdir, bu aylıq 16-17 milyon dollar, illik isə 200 milyon dollar azalma deməkdir.

N.Cəfərli hesab edir ki, neftin orta hesabla illik 10 dollarlıq ucuzlaşması gəlirlərin 2 milyard dollar azalması deməkdir ki, bu da kifayət qədər böyük rəqəmdir.

Yemiş-qarpız "təhlükəsi" - iyulun yarısına qədər

"Modern.az"da isə "Qarpız-yemiş almaq təhlükəlidir! - xəbərdarlıq" sərlövhəli məqalə diqqət çəkir.

Müəllif hazırda bazar və maketlərdə satılan yemiş-qarpızın insan orqanizminə nə dərəcədə faydalı olub-olmamasını mütəxəssislərlə müzakirə edir.

Müəllif iddia edir ki, bu məhsullar hazırki mövsümdə mineral gübrələrin köməyi ilə iki aya yetişdirilir, amma bu bostan bitkilərinin yetişməsi üçün lazım olan istilik məhz iyul-avqust aylarında olur, buna görə də mütəxəssislər iyun ayı ərzində qarpız yeməyi məsləhət görmürlər.

Azad İstehlakçılar Birliyinin (AİB) sədri Eyyub Hüseynov isə məsələ ilə bağlı modern.az-a danışaraq deyib ki, təmiz, gübrəsiz qarpızın çəkisi 5 kiloqramdan çox olmamalıdır: "Hər il bu sahədə monitorinqlər aparırırq. Qarpız, yemiş istehsal edən şəxslər məhsulun böyük olması üçün çoxsaylı gübrələrdən istifadə edir. Təəssüf olsun ki, hətta mövsüm vaxtı belə istifadə olunan gübrələrin normadan artıq olması ilə qarşılaşırıq. Əhali bilməlidir ki, indi qarpız və yemişin yetişdirilməsində külli miqdarda nitritlərdən istifadə olunur. Nitritlər insanı tədricən zəhərləyən kimyəvi maddələrdir. Xüsusilə, böyük ölçüdə rəngi çəhrayı olan qarpızlar gübrənin çox olduğunun göstəricisidir".

Müəllifin sözlərinə görə, pediatr Vaqif Qarayev də bildirir ki, iyul ayının 20-nə kimi uşaqlara qarpız-qovun yedirmək qətiyyən olmaz.

Pediatr Azərbaycanda qarpızın yetişmə dövrünün iyul ayının 20-dən sonra olduğunu deyərək, ondan əvvəl yetişdirilən qarpızların sağlamlıq üçün təhlükəli olduğunu iddia edir: "Təcrübəli adam qarpızı kəsəndən sonra rəngindən hiss edir ki, düzgün yetişdirilməyib. Tez qızarsın deyə qarpız tağlarına süni maddələr, nitratlar vurulur. Satış yerlərində qarpız, yemiş nəzarətdən keçirilməlidir. Əgər məhsul sanitar normanı keçirsə, nitrat çox vurulubsa, satışdan yığışdırılmalıdır.

Yemişə də süni qidalar vurulur, lakin qarpızda bu cür qidalardan, nitratlardan daha çox istifadə olunur. Buna görə də o, daha təhlükəlidir".

V.Qarayev deyir ki, vaxtından əvvəl yetişdirilmiş bu cür tərəvəzlər uşaqlarda allergiya, mədə-bağırsaq sisteminin pozulması ilə nəticələnir və xüsusən körpə uşaqlarda bu proses daha tez özünü göstərir, qana zəhərlənmə keçir.