Media-icmal 20.07.19

Sənaye məhəllələrinin fəaliyyəti, arpa və buğdanın qiymətində bahalanma, manatla istiqraz emissiyasından gözləntilər və s. məsələlər bugünkü (20 iyul, 2019-cu il) medianın aparıcı mövzularındandır.

Sənaye məhəllələri nə iş görür?

"Azərbaycan" qəzeti "Sənaye məhəllələri regionlarda inkişafa töhfə verir" sərlövhəli məqalədə bu qurumların bölgələrdə iqtisadi inkişafa xidmətlərini qiymətləndirir.

Müəllif deyir ki, Azərbaycanda sənayenin inkişafı və şaxələndirilməsi nəticəsində, xüsusən son illər regionların sosial-iqtisadi inkişafına dair dövlət proqramları çərçivəsində müxtəlif təyinatlı yüzlərlə sənaye müəssisəsi istifadəyə verilib, minlərlə yeni iş yeri yaradılıb.

Müəllifə görə, hazırda bu işin davamı kimi ölkədə rəqabətədavamlı sənaye məhsulları istehsalını genişləndirmək üçün sənaye parklarının yaradılması ilə bağlı tədbirlər görülür, qabaqcıl beynəlxalq təcrübənin ölkədə tətbiqi imkanları öyrənilir: "Sənaye məhəllələrinin yaradılması prezidentin 2014-cü il 8 oktyabr tarixli fərmanı ilə müəyyən edilib. Bunda məqsəd sənaye və xidmət sahələrində fəaliyyət göstərən kiçik və orta sahibkarların inkişafı üçün əlverişli şəraitin təmin edilməsi, əhalinin məşğulluğunu artırmaqdır", - müəllif bu istiqamətdə əsas hədəfi göstərir.

Müəllifin deməsinə görə, sənaye məhəllələrinin fəaliyyətinin təşkili və tənzimlənməsi "Azərbaycan İnvestisiya Şirkəti" ASC-yə həvalə olunub, bu qurum sənaye istehsalının təşkili üçün zəruri infrastrukturu, biznes şəraitini yaratmalıdır.

Məqalədə keçən müddətdə fəaliyyətə başlamış Neftçala Sənaye Məhəlləsi barədə deyilir ki, bu sənaye məhəlləsi 2015-ci ildə 10 hektar ərazidə yaradılıb, 2017-ci ilin sentyabrında fəaliyyətə başlayıb. Burada avtomobil istehsalından balıq emalı və s. kimi 11 müəssisə fəaliyyət göstərir, istehsal sahələrinin yaradılmasına 50 milyon manata yaxın investisiya yatırılıb, 550-yə yaxın daimi iş yerinin yaradılması nəzərdə tutulan "Xəzər" Avtomobil Zavodunda istehsal olunan avtomobillər daxili bazarla yanaşı, bir sıra xarici ölkələrə də ixrac ediləcək.

Müəllif deyir ki, Masallı Sənaye Məhəlləsində isə tikinti işləri başa çatıb, sahibkarlaırn səmərəli fəaliyyəti üçün zəruri olan infrastruktur obyektləri inşa edilib,burada fəaliyyət göstərən sahibkarların hüquqlarının müdafiəsi üçün ilk regional "KOB Dostu" xidməti fəaliyyətə başlayıb. Ötən ilin sentyabrında açılımış Masallı Sənaye Məhəlləsində ilkin olaraq 205 iş yeri olan 5,33 milyon manat dəyərində 10 layihə reallaşdırılıb.

Müəllif deyir ki, Hacıqabul Sənaye Məhəlləsində tikinti işləri yekunlaşıb, ilkin olaraq ümumi dəyəri 61,43 milyon manat olan 7 layihənin icrası nəticəsində 900-dən çox yeni iş yerinin yaradılması nəzərdə tutulur.

Sabirabad Sənaye Məhəlləsinə gəlincə isə burada tikinti işləri gedir, 7 layihə üzrə 19.63 milyon manat investisiya qoyuluşu və 300-ə yaxın yeni iş yerinin yaradılması gözlənilir.

Çörək bahalaşa bilər-iddia

"Yeni Sabah.az"da isə "Buğdanın qiyməti kəskin qalxıb-çörək bahalaşacaqmı?" sərlövəhli yazı oxumaq olar.

Sayt bu il arpa və buğdanın qiymətinin bahalaşması, bunun mümkün ehtimalları barədə iqtisadçıeskpert Nemət Əliyevin düşüncələrinə yer verib.

"Çörək yenidən bahalaşa bilər, çünki buğdanın əhəmiyyətli dərəcədə bahalaşması çörəyin qiyməti üzərində təzyiqləri xeyli artırıb". "Yeni Sabah" bildirir ki, bunu iqtisadçı Nemət Əliyev deyib.

Ekspertin deməsinə görə, ötən il bu vaxtlar kiloqramı 23-25 qəpiyə satılan buğda hazırda 38-39 qəpiyə, kiloqramı 25-27 qəpiyə satılan arpa isə hazırda 35-38 qəpiyə satılır, bu da ötən ilə nəzərən buğdanın 55-65 faiz, arpa isə 40-41 faiz səviyyəsində bahalaşması deməkdir: "Lakin taxıl istehsalının qızğın çağında bahalaşma deyil, ucuzlaşma yaşanmalıydı. Ucuzlaşma olmasa da, bu dərəcədə bahalaşma olmamalıydı. Ona görə ki, daxili bazarlara mal təklifi çoxalıb".

N. Əliyev bildirir ki, əgər 2018-ci il 9 iyul tarixinə sahələrdən 2 milyon 319 min ton taxıl tədarük olunmuşdusa (Azərbaycan Taxıl İstehsalçıları və Emalçıları Assosiasiyasının açıqladığı məlumat), 2019-cu il 9 iyul tarixinə sahələrdən 2 milyon 885 min ton (Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin yaydığı operativ məlumat) taxıl tədarük olunub: "Bu iki göstəricinin müqayisəsindən məlum olur ki, ötən ilə nəzərən taxıl tədarükü bu il 566 min ton və ya 24 faizdən çox artıb. Deməli, yerli istehsal hesabına bazarlara yarım milyon tondan çox buğda və arpa çıxarılıb (təklif edilib). Bu hal qiymətlərin səviyyəsinə mütləq azaldıcı təsir göstərməliydi".

Ekspert deyir ki, Dövlət Gömrük Komitəsi yanvar-iyun dövrünə dair məlumat açıqlayaraq bildirib ki, xaricdən bu il 576,489 min ton, ötən il isə 538,781 min ton buğda alınıb, yəni, idxal hesabına da daxili bazarlara buğda təklifi bu il 7 faizə qədər artıb: "Təklif istehsal hesabına 24 faiz, idxal hesabına 7 faiz artıb. Deməli, normalda buğda və arpa ucuzlaşmalıydı. Lakin ucuzlaşmayıb. Nəinki ucuzlaşmayıb, hətta bazar iqtisadiyyatının əsas qanunu olan tələb-təklif qanununun ziddinə olaraq kəskin bahalaşıb".

N.Əliyev Azərbaycanda bazar iqtisadiyyatının yaradılmasından eninə-boyuna danışanlara tövsiyə edir ki, bu "sirri-xuda"nın səbəbləri haqqında yaxşı-yaxşı düşünsünlər: "Bununla belə, bilmək vacibdır ki, taxılın hazırkı bahalaşma səviyyəsi taxıl istehsalına dair açıqlanan rəsmi məlumatların həqiqiliyini böyük sual işarəsi altına almaqla yanaşı, həm də çörəyin qiyməti üzərində təzyiqləri xeyli artırıb və bu davamiyyət çörəyin növbəti bahalaşması ilə nəticələnəcək (quşçuluq və heyvandarlıq təsərrüfatlarına təsir də qaçılmazdır). Odur ki, əhalinin gəlirləri ilə bahalaşma səviyyəsi arasında düz-əməlli tənzimləmə həyata keçirilməzsə, ölkədə həyat səviyyəsi daha da düşəcək".

Ekspert: Bu, baş verməsə...

"Yeni Müsavat" qəzetində isə "Beynəlxalq maliyyə qurumlarından manata etimad - istiqrazlar nə vəd edir?" sərlövhəli məqalə diqqəti çəkir.

Müəllif bu il iyulun 16-da Qara Dəniz Ticarət və İnkişaf Bankının (QDTİB) 10 milyon manatlıq istiqraz emissiyasının dövlət qeydiyyatına alınmasını, ilin sonuna kimi isə bu rəqəmin 50 milyon manata çatdırılmasını, bunun Azərbaycana nələr vəd etməsini iqtisadçı-ekspert Rəşad Həsənovla müzakirəyə çıxarır.

Müəllif vurğulayır ki, Azərbaycanda ilk dəfə beynəlxalq maliyyə institutu milli valyutada istiqraz emissiya ediləcək.

Yazı müəllifinin deməsinə görə, 730 gün müddətində dövriyyədə olacaq və hər birinin nominal dəyəri 1 000 manat olan 10 min ədəd faizli, təminatsız, sənədsiz, adlı istiqrazların illik gəlirliliyi 9,25 faiz təşkil edəcək. Faiz ödənişləri 3 aydan bir həyata keçiriləcək, Qiymətli kağızlar kütləvi təklif üsulu ilə Bakı Fond Birjası QSC-də (BFB) yerləşdiriləcək.

Müəllif deyir ki, bankın istiqrazlarının qısa müddətə yerləşdirilməsi Qara Dəniz Ticarət və İnkişaf Bankı tərəfindən 2019-cu və 2020-ci illərdə cəlb olunan vəsaitləri sahibkarlığın inkişafına yönəltməyi nəzərdə tutması ilə bağlıdır.

R.Həsənov "Yeni Müsavat"a bildirib ki, müxtəlif beynəlxalq maliyyə qurumları tərəfindən bundan əvvəl də belə təşəbbüslər olub: "Amma faktiki olaraq bu istiqamətdə real addımın atılması Azərbaycan üçün ilk haldır. Proqram ikiillik dövrü əhatə edir. İlk emissiya kiçik bir məbləği -10 milyon manatı əhatə edir. Bu baxımdan onun maliyyə sektoru və iqtisadiyyatda hansısa ciddi təsirlərini gözləmək mümkün deyil".

Ekspertə görə, əsas müsbət təsirlərdən biri qiymətli kağızlar bazarının inkişafı ilə bağlı olacaq, bu addım qiymətli kağızlar bazarında aktivliyə gətirə bilər.

R.Həsənov deyir ki, manatla istiqrazların emissiyası manatın məzənnəsinə dair gözləntilərlə bağlıdır: "Bu gözləntilər daha çox manatın məzənnəsində dəyişikliklərin olacağı ehtimalından xəbər verir. Düzdür, hökumət və Mərkəzi Bank manatın məzənnəsinin üzən rejimə keçirdiklərini elan etsə də, hələ ki bu, baş verməyib. Məzənnə faktiki olaraq Mərkəzi Bank tərəfindən tənzimlənir. Çünki iqtisadiyyatı sabit məzənnə ilə idarə etmək daha rahatdır".

Ekspertin fikrincə, istiqrazlardan əldə olunan vəsaitlər yığım üçün yararlı deyil, çünki kifayət qədər bahalı vəsaitlərdir: "Belə ki, istiqrazlar 9,25 faizlə yerləşdirilib, halbuki, bu gün ölkədə manatla əmanət faizləri 6-7 faizdən çox deyil. Əmanətlərdən daha yüksək faizin tətbiq olunması əldə ediləcək vəsaitlərin yüksək gəlirli sahələrə yönəldilməsini tələb edir".

R.Həsənova görə, bankın gəlir əldə etməsi üçün həmin vəsaitlər azı 12-13 faizlə biznes kreditləşməsinə yönəldilməlidir: "Bu, baş verməsə, əldə olunan vəsaitlər yığıma yönəldiləcəksə, demək, istiqraz emissiya edən qurumun yaxın vaxtlarda manatın məzənnəsində kəskin ucuzlaşma gözləntiləri var. Yəni, bank istiqrazlardan əldə etdiyi manatı xarici valyutaya çevirib saxlayacaq, məzənnə dəyişikliyi zamanı daha çox manat əldə etməklə həm faizləri ödəyəcək, həm də gəlir əldə edəcək".