Media-icmal 21.10.17

Ölkəyə sərmayə yatırımı, varlı-kasıb meyarlarının qeyri-müəyyənliyi, istilik təchizatı sahəsindəki narahatlıqlar bugünkü (21 oktyabr, 2017-ci il) medianın aparıcı mövzularıdır.

İnvestisiya yatırımının səbəbləri: sabitlik və dayanıqlı inkişaf

"Azərbyacan" qəzeti "225 milyard dollar investisiya..." sərlövhəli məqalədə

(http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=132302) ölkəyə investisiya yatırımlarını dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, indi dünyada investisiya qoyuluşlarına ehtiyatla yanaşılsa da Azərbaycan daxili və strateji layihələrin icrasında nümunə göstərən dövlətə çevrilib. Səbəbini belə izah edir: "Dünya ölkələrinin üzləşdiyi sosial-iqtisadi problemlər fonunda Azərbaycandakı təhlükəsizlik, əlverişli biznes və investisiya mühiti istənilən layihənin gerçəkləşməsinə təminat verir. Bütün bunlar prezident İlham Əliyevin həyata keçirdiyi sosial-iqtisadi, həm də praqmatik müstəqil siyasətin nəticəsidir".

Müəllif Azərbaycanı dünya miqyasında sabit iqtisadiyyata malik dövlət adlandırır, uzunmüddətli dövr üçün dayanıqlı və tarazlı inkişafın təmin olunmasında investisiyaların cəlb edilməsinin xüsusi rolunu vurğulayır, bu

məqsədlə hökumətin "açıq qapı" siyasətini həyata keçirdiyini bildirir.

Ölkədə investisiya mühitinin daha da yaxşılaşdırılmasını əsas vəzifələrdən sayan müəllif bu sahədə qəbul edilmiş bir sıra qanun və sərəncamları xatırladır.

Yazı müəllifi daxili investisiya layihələri nəticəsində ölkədə sənaye və aqrar sahənin inkişafına səbəb olan zavod-fabriklərin, sənaye parkları və sənaye məhəllələrinin, texno və aqroparkların fəaliyyətini göstərir.

Müəllif deyir ki, dünyanın əksər ölkələrində sərmayə qoyuluşu azalıb, amma Azərbaycandakı mövcud investisiya imkanları yerli sahibkarlarla yanaşı, xarici investorları da ölkəyə cəlb edir.

Məqalədə deyilir ki, ölkədə sabitlikdir və buna görə də 2004-2017-ci illərdə 225 milyard dollar həcmində investisiya qoyulub, son 14 ildə ölkə iqtisadiyyatına yatırılan xarici investisiyanın həcmi isə 107,2 milyard dollardır. Davamlı sosial-iqtisadi inkişafın təmin edilməsi məqsədilə dövlət əsaslı vəsait qoyuluşu xərcləri son 14 ildə dinamik olaraq artıb, investisiya xərcləri dövlət büdcəsində əhəmiyyətli çəkiyə malik olub.

Müəllif bəhs etdiyi sahədə Nazirlər Kabinetinin 2017-ci ilin doqquz ayının sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına dair iclasda dövlət başçısı İlham Əliyevdən sitat gətirməklə firkini qüvvətləndirir: "Həm xarici investorlar, həm də yerli sahibkarlar tərəfindən ölkəmizin gələcəyinə çox böyük inam var və bu inam əsaslıdır. Təsadüfi deyil ki, bu ilin doqquz ayında ölkə iqtisadiyyatına 8,3 milyard dollar sərmayə qoyulmuşdur. Onun böyük hissəsi xarici sərmayədir".

Varlısı, kasıbı müəyyən olmayan ölkə

"Exo" qəzetində "Bizim varlı və yoxsul vətəndaşlar: Azərbaycan meyarları"

(http://ru.echo.az/?p=63710) sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif ölkədə varlı və kasıb insan kateqoriyalarının müəyyən olunması məsələsini ekspert Vüqar Bayramov ilə araşdırır.

"Azərbaycanda varlılığı və ya kasıblığı müəyyən edən meyarlar rəsmi olaraq hələ yoxdur. Odur ki, bir qayda olaraq hamını yoxsulluq səviyyəsilə müqayisədə müəyyən edirlər". V.Bayramov bu sahədə durumu qəzetə belə şərh edir.

Ekspert deyir ki, gəliri istehlak minimumundan aşağı olan, hökumətdən sosial yardım alanlar aztəminatlı vətəndaşlar sayılırlar.

Müəllif xatırladır ki, 2017-ci ildə yaşayış minimumu 155 manat müəyyən edilib, bu işləyən əhali üçün 164 manat, pensiyaçılar üçün 130 manat, uşaqlar üçün 136 manat təşkil edir, ünvanlı sosial yardım isə 116 manat həcmində müəyyən olunub.

V.Bayramov deyir ki, bu sahə üzrə dəfərlərlə sorğular keçiriblər: "Bir məqamı birmənalı deyə bilərəm ki, son üç ildə əhalinin gəlirləri əhəmiyyətli dərəcədə dəyişib. Bunun da əsas səbəbi manatın devalvasiyaya uğramasıdır. Əgər 2014-cü idə əhalinin aylıq gəliri iki min manatdan yuxarı olan hissəsi varlı sayılırdısa, indi bu göstərici 4 min manata yüksəlib. Səbəb də budur ki, 3 il öncə qiymətlər daha optimal, neftin dəyəri isə yüksək idi".

Aztəminatlı vətəndaş kateqoriyasından danışan ekspert deyir ki, gəliri 200 manatdan aşağı olan vətəndaşlar bura aiddir belə ki, bu təbəqə gəlir ilə xərclərini öhdələyə bilmir.

Müəllif ölkədə nominal aylıq maaşın 2017-ci il sentyabrın 1-nə 524 manat təkil etdiyini, mədən, maliyyə-sığorta, informasiya və rabitə, tikinti və s. sahələrdə əməkhaqlarının daha yüksək olduğunu bildirir.

Müəllif vurğulayır ki, 2017-ci ilin yanvar-sentyabr aylarinda Azərbaycan əhalisinin nominal gəliri 36 milyard 247 milyon manat olub.

Eyni zamanda bu artımın keçən ilin eyni dövrülə müqayisədə 8% artım olduğunu deyən müəllif bunu da vurğulayır ki, bu il illik inflyasiya həddi 14% təşkil edib.

Statistik məlumatlara istinadən əhalinin adambaşına düşən nominal pul gəlirinin 3,728 manat olduğunu və ya keçən il ilə müqayisədə 7%-ə yaxın artdığını deyən müəllif inflyasiyanın yüksəkliyinin bu gəliri "yediyini" bildirir.

Bu qış istilik olacaqmı?

"Novoye Vremya" qəzetində "Qapalı dairə" sərlövhəli məqalə diqqəti cəlb edir (http://www.novoye-vremya.com/w109009/.../#.WeoiuWi0PIU).

Müəllif hər il "Azəristilik təchizat"ın başqa müəssisələrə borcu üzündən istilk sahəsində problem yarandığı kimi bu il də belə olacağı narahatlığını bildirir. Bu narahatlığın əsaslı olması ilə bağlı deyir: "Keçən il istiləşdirmə mövsümünə yaxın qaz idarələri bu quruma borc hesabları təqdim etdilər, qaza görə borc ödənilməyincə istixanalara qaz verilməyəcəyini bildirdilər, yalnız mərkəzi orqanların müdaxiləsindən sonra Bakının bəzi rayonlarında yaranan problem həllini tapdı".

Müəllif xatırladır ki, həmin tipli bəyanatlar bu günlərdə yenidən səslənib və hətta Hesablama Palatası "Azəristilik təchizat"a maliyyə sanksiyası tətbiq etmək niyyətini açıqlayıb, odur ki, paytaxtın istilik məsələsi yenə də şübhə altındadır.

Yazı müəllifinə görə, problemin yaranmasına səbəb "Azəristilik təchizat"a maliyyə zərərlərini bağlamaq üçün subsidiya kimi verilən 23 milyon manata yaxın vəsaitin 19 milyon manatınını əlavə dəyər vergisi olmadan gəlirlərə əlavə etməməsidir, buna görə quruma 659 min manata yaxın sanksiya tətbiqi nəzərdə tutulur.

Müəllif deyir ki, idarələrin qarşılıqlı borc məsələsi uzanacaq, həllini tapmayacaq, "qapalı dairə" yaranacaq, nəticədə isə noyabrın 15-də "istilik mövsümü" başladıqda paytaxtda və regionlarda bundan vətəndaşlar əziyyət çəkəcəklər.

Müəllif bu sahədə daha bir problem kimi hələ soyuqlar düşməmiş qaz xətlərində qazın təzyiqinin kəskin aşağı düşdüyünü, bu halın bir aydır ki, davam etdiyini deyir, qaz sahəsi məsulları isə bunu hələ "qış rejmi"nə keçməmələrilə izah edirlər.

Müəllif belə bir durumda "Azərenerji"nin Avropa enerji bazarına inteqrasiya etmək barədə bəyanatını da yersiz sayır və deyir: "Bəlkə, əvvəlcə yerli istehlakçıları qaz, işıq, istiliklə təmin edək, daha sonra bu məsələ haqqında düşünək. Hələ ölkədə bütün kənd və ya qəsəbələr qazlaşdırılmayıb, heç də hər yerdə elektrik enerjisinin verilməsi 100% təmin edilmir, amma bu halda məmurlar Avropa bazarı barədə düşünürlər".

Problemləri açıqlayan müəllif deyir ki, maliyyə borcu üzündən xidmətlərin öz vəzifələrini yerinə yetirmək istəməməsinin heç bir əsası yoxdur. Belə ki, ödənişlər kart sistemilə icra edilir və buna görə borcun ödənilməməsilə bağlı danışmaq, sadəcə, yersizdir: "Bu qurumların hesablarına daxil olan vəsaitlər hara yoxa çıxırsa, bu, məlum deyil, onlar bir-birinə borclu olsa da əziyyəti sadə əhali çəkir. Milyonlara vəsait ayrılsa da səmərəli fəaliyyət yoxdur, məmurlar isə həmişə xaqlın cibinə girməyə hazırdırlar".