Media-icmal 22.02.2017

Deputat, dövlət başçısı İlham Əliyevin xanımı Mehriban Əliyevanın birinci vitse-prezident təyin olunması, bloger Orduxan Teymurxanlının yaxınlarının hüquqlarının müdafiəsi, ölkə əhalisinin kredit girdabına düşməsi, regionlarda iqtisadi durumun gerçəkləri bugünkü medianın aparıcı mövzusudur...    

Yeni missiya- birinci vitse-prezident

“Azərbaycan” qəzeti “Mehriban Əliyevanın vətənə, dövlətə və xalqa layiqli xidmət missiyası yeni mərhələyə qədəm qoyur” sərlövhəli məqalədə  müəllif (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=116499) dövlət başçısı İlham Əliyevin xanımı Mehriban Əliyevanı birinci vitse-prezident təyin etməsini dəyərləndirir.

Müəllif 2016-cı ilin sentyabrında Konstitusiyaya dəyişikliklərlə bağlı referendumda dövlət idarəetmə sistemində yeni strukturların nəzərdə tutulduğunu  xatırladır və vitse-prezidentlik institutunun bu mənada daha çox maraq doğurduğunu bildirir.

Məqalədə dövlət başçısı İlham Əliyevin fevralın 21-də imzaladığı sərəncamla M.Əliyevanın birinci vitse-prezident təyin olunduğu vurğulanır və müəllif bu təyinatı belə şərh edir: “Birmənalı şəkildə məmnunluq və rəğbətlə qarşılanan bu təyinat eyni zamanda sensasiya sayılmadı. Çünki son 22 il ərzində respublikanın ictimai-siyasi həyatında xüsusi fəallığı ilə fərqlənən, ötən 14 il ərzində uğurlu fəaliyyətilə ölkə hüdudlarından qlobal miqyasadək layiqincə genişləndirən Mehriban xanım yetərincə etimad qazanmış, xalqın inam ünvanına çevrilmişdir”.    

Müəllif M.Əliyevanın birinci vitse-prezident postuna təyin edilməsinə əsas kimi dövlətçilik kursunun ən fəal təmsilçilərindən, prezidentin ən yaxın silahdaşı və yardımçısı, yüksək təşkilatçı və idarəçilik bacarığı, görkəmli siyasi xadim, birləşdirici amil, xalqın inam və etimad ünvanı, humanizm və mərhəmət timsalı, ölkənin layiqli təmsilçisi, böyük vətənpərvər olması kimi keyfiyyətlərini göstərir.

Müəllif M.Əliyevanın amnistiya aktlarının qəbulunda, Qərb dünyası ilə əlaqələrin möhkəmlənməsində, ölkədə beynəlxalq miqyaslı tədbirlərin keçirilməsində mühüm rola malik olduğunu xüsusi olaraq vurğulayır.

Müəllif hesab edir ki, bütün bu keyfiyyətlərin məcmusu M.Əliyevanın birinci vitse-prezident postuna gətirilməsinə səbəb olub: “Mehriban Əliyeva bütün həyatı boyu Azərbaycan naminə çalışıb, fəaliyyət göstərdiyi bütün sahələrdə vətənə, dövlətə və xalqa layiq xidmət missiyası yürüdüb. Bu missiya indi yeni mərhələyə qədəm qoyur. Elə Azərbaycan da inkişafın yeni mərhələsinə qədəm qoyur”.

Yas məclisinə hücum və həbslər 

“Polislər Orduxan Teymurxanın qohumunun yas məclisində evə basqın edib”(https://www.azadliq.info/178321.html) sərlövhəli məqalədə Hollandiyada mühacirətdə olan blogerin Bakıda qohumlarına təzyiqlərdən danışılır.

Müəllif deyir ki, bloger O.Teymurxanın həbsdə olan yaxınları – qardaşı Xanlar Dadaşov (Teymurxan) və bacısı oğlu Səbuhi Zeynalovun hüquqlarının müdafiəsi üçün vəkil Aqil Layıcovla müqavilə bağlanılıb.

A.Layicov açıqlamasında məlumatı təsdiqləyərək deyib ki, blogerin yaxınlarının 30 sutka inzibati həbsi haqda məhkəmə qərarından fevralın 21-də apellyasiya şikayəti verib.

Vəkil deyir ki, blogerin qohumlarından biri vəfat edib, yas məclisinə hazırlıqla bağlı qohumlar Orduxanın bacısı Sədaqət xanımın evinə toplaşıblar. Həmin vaxt polislər evə basqın edib və blogerin qohumlarını polis idarəsinə aparıblar.

Blogerin Təcili Tibbi Yardım Stansiyasında həkim işləyən 64 yaşlı qardaşı Xanlar Dadaşov baş verənlərdən xəbərsiz olub. O, işə gedərkən yolda saxlanılıb.

“Məhkəmə qərarlarından birini hakim Elçin Ağayev, digərini isə Gülsarə İmanova çıxarıb. Hər iki qərarda iddia olunur ki, Səbuhi Zeynalov və Xanlar Dadaşov fevralın 19-da yaşadıqları evin qarşısında polis əməkdaşlarının qanuni əmrinə tabe olmadıqlarına görə cəzalandırılıblar.

Qərara görə, guya, polislər “pasport rejimi” keçirib, yoxlama aparırmış, bu zaman onlar polisə müqavimət göstəriblər: “Halbuki, fevralın 18-dən onlar polis idarəsində saxlanılıblar,  belə olan halda, fevralın 19-da onlar evlərinin yaxınlığında polisə necə müqavimət göstərə bilərdilər? Tamamilə absurddur”, – A. Layıcov bildirib.

Xatırladaq ki, fevralın 18-dən başlayaraq, O.Teymurxanın 12 nəfər yaxını polisdə dindirilməyə aparılıb. Onların arasında blogerin bacıları, hətta iki yaşlı uşağının da olduğu bildirilir.

O da məlum olub ki, Səbuhi Zeynalovun martın 12-nə toyu təyin edillib,  məhkəmə 30 sutkalıq qərarı dəyişməsə o, həmin gün həbsdə olacaq.

Çarəsizlikdən kredit köləliyinə

“Exo” qəzeti “Azərbaycan vətəndaşları borc “kölə”liyinə gedirlər” sərlövhəli məqalədə (http://ru.echo.az/?p=56895) ölkə əhalisinin kredit girdabına düşməsini ekspert Oqtay Haqverdiyevlə araşdırır. 

Müəllif deyir ki, maliyyə böhranı Azərbaycanda çoxlarını borc köləliyinə məcbur edib və çoxsaylı kreditlər, borclar və maliyyə yoxluğu insanları ən çıxılmaz yollara əl atmağa vadar edir.

Ekspert dəyərləndirmələrinə görə, bu gün Azərbaycanda 2,5 milyon nəfər borcludur və bu, az qala ölkədə hər üç şəxsdən biri deməkdir.

“Şübhəsiz ki, Azərbaycan əhalisinin maliyyə savadlılığının yaxşılaşmasına ehtiyac var, amma insan kredit üçün müraciət edəndə anlamalıdır ki, bunu qaytarmalıdır. Sonradan maliyyə köləliyinə düşməmək üçün elementar hesablamalar aparılmalı, faiz dərəcələri hesablanmalıdır”. Bunu isə qəzetə ekspert Oqtay Haqverdiyev bildirib.

Ekspert hesab edir ki, dövlət özü bu sahədə əhalinin maariflənməsinə maraqlı olmalıdır ki, sonradan yoxsul gündə qalmasın.

O.Haqverdiyev deyir ki, indi Azərbaycan vətəndaşlarının bir çoxu  yaxınlarından borc istəyə bilmir, çünki çoxları borc verməyə cəsarət etmir: “Banklardan kredit almaq isə mürəkkəbləşib, belə ki, vaxtı keçmiş kreditlərin həcmi artır, ancaq qeyri-bank kredit təşkilatları qalır ki, burada krediti daha asan almaq olar, amma faizlər yüksəkdir. Əgər insan çıxılmaz duruma düşübsə və ona təcili pul lazımsa bir qayda olaraq  bunu sonra necə qaytaracağını hesablamır”.  

Ekspert deyir ki, qeyri-bank təşkilatları adətən irihəcmli kreditlər vermirlər, çünki bu qurumların daimi müştəriləri möhtəkirlərdir, amma informasiyalar var ki, onlardan bəziləri bir neçə kollektorda çalışırlar.

O.Haqverdiyevin fikrincə, müvafiq dövlət qurumları məhz bu məqama diqqət yetirməlidir.

O belə hesab edir ki, dövlət müəyyən olunmuş faiz dərəcəsinə müdaxilə edə bilməz, amma iqtisadi metodlardan təzyiq kimi istifadə etməsi tamamilə mümkündür.

“Təəssüf ki, Azərbaycanda sosial müdafiə yetərli səviyyədə deyil. Bəzən insanlar tibbi sığorta olmaması səbəbindən  müalicələri üçün belə banklardan kredit götürürlər. Odur ki, dövlət bu sahədə rolunu gücləndirməlidir”.

Xatırladaq ki, Mərkəzi Bank 2016-cı ilin dekabrına Azərbaycanda vaxtı keçmiş kreditlərin həcminin 1 442,3 milyon manat olduğunu bildirib.

Regionlarda geriləmə “inkişafı”

“Novoye Vremya” qəzetində isə  “Lənkəran nümunəsində regionların inkişafı” (http://www.novoye-vremya.com/w82811/.../#.WKyOIzuLTIU) sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif ölkə regionlarında inkişaf adına baş verən proseslərə aydınlıq gətirir.

Müəllif hesab edir ki, inkişafdan danışa bilmək üçün göstəricilərin müqayisəsi olmalıdır. Odur ki, məqalədə regionun inkişafı ilə bağlı kənd təsərrüfatı və sənayeyə aid rayonun 2016-ci və 2012-ci ilə aid göstəriciləri arasında paralel aparılır: “Bu, həmin vaxtdır ki, regionların inkişafına dair ikinci Dövlət Proqramı başa çatıb, üçüncü proqrama start verilib və biz bir təhlil ilə Dövlət Proqramının səmərəli olub-olmadığını da aydınlaşdıra bilərik”.

Müəllif  2016-cı ildə əkin sahələrinin genişlənməsinə görə 2015-ci ilə nisbətdə 3 dəfə çox çay yarpağı yığıldığını bildirir. Amma bunun əvzəində əkin sahəsinin azalmasına görə yığılan buğda həcmi 6%, bostan məhsulları 5%, tərəvəz 16% azalıb.

Müəllif 2016-cı ili Lənkəranda “çay ili” adlandıraraq 230,1 ton çay istehsal edildiyini nəzərə çatdırır, halbuki, bu rəqəm 2015-ci ildə 248 t., 2012-ci ildə isə 238 t. olub.

Məqalədə deyilir ki, meyvə-tərəvəz konvsevləşdirilməsi istehsalı 2012-ci ildəki 860 tondan, 2016-cı ildə 1174 tona qalxıb və elə inkişaf da bununla sona yetir.

Yazıda vurğulanır ki, “Palmali” şirkətinin süd və süd məhsulları son 8 ildə regionun əsas sənaye istehsalı olub. 2012-ci ilin göstəricilərinə görə, şirkət regionda zərərlə işləyib, amma 38,8 t. kərə yağı, 632t xama və pendir, 3416 t. digər süd məhsulları istehsal edib. 

2016-cı ildə isə regionda 6,6 t. kərə yağı, 285 t. pendir və xama və 2416 t. digər məhsullar istehsal olunub: “Başqa sözlə, 4 il ərzində müxtəlif süd məhsulları müvafiq olaraq 83%, 55% və 30% azalıb. Kərə yağı istehsalı 3, digər süd məhsulları istehsalı isə 2 dəfə azalıb”.

Müəllif xatırladır ki, 2012-ci ildə regionda alkoqolsuz içki istehsal edilib, indi isə ümumiyyətlə bu istehsal yoxdur.

Məqalədə deyilir ki, 2016-cı ildə tikinti təmir işləri 2015-ci ilə müqayisədə 25% artaraq 112 milyon manat təşkil etsə də kərpic istehsalı 2012-ci il ilə müqayisədə 2 dəfə, 2015-ci il ilə müqayisədə isə 12% azalıb.

Müəllif regionların inkişafı ilə bağlı üçüncü Dövlət Proqramının olmasına baxmayaraq, istehsalın get-gedə azaldığını bildirir.