Media-icmal 22.11.17

Azərbaycan ədliyyə sisteminin dəyərləndirilməsi, dizel yanacağının bahalaşması ehtimalı, deputat Əli Məsimlinin büdcə layihəsinə tənqidi baxışı bugünkü (22 noyabr, 2017-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır.

Ölkədə 5.200 KİV varmış...

"Azərbaycan" qəzetində "Azərbaycan ədliyyəsi yeni inkişaf mərhələsini yaşayır" (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=134298) sərlövhəli məqalə dərc edib və müəllif, ədliyyə naziri Fikrət Məmmədov ədliyyə sistemindəki durumu dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, 1993-cü ildə Heydər Əliyevin hakimiyyətə qayıdışı ilə ölkədə demokratik hüquqi dövlət qurulub, ictimai-siyasi həyatın bütün sahələrində, o cümlədən ədliyyə sahəsində islahatlar davamlı inkişafa səbəb olub.

Məqalədə vurğulanır ki, H.Əliyevin dövlət quruculuğu xəttini uğurla davam etdirən ölkə prezidenti cənab İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycan ədliyyəsi davamlı inkişaf etməkdədir.

Nazir deyir ki, nazirlik qanun yaradıcılığında fəal iştirak edərək ötən bir ildə ölkənin iqtisadi inkişafına, əhalinin maddi və sosial vəziyyətinin yaxşılaşdırılmasına yönələn 1.300-ə yaxın normativ hüquqi sənəd layihəsi hazırlayıb, 2.600-dən çox layihə hüquqi ekspertizadan keçirilib.

F.Məmmədov ölkədə 4.100-dən artıq kommersiya qurumu və 5.200-ə yaxın KİV-in qeydə alındığını söyləyir.

Nazir vurğulayır ki, mülki və iqtisadi münasibətlərin sürətlə inkişafı, məhkəmələrdə baxılan işlərin son illər dəfələrlə çoxalması icra xidmətində də iş həcmini artırıb: "Ötən bir ildə icra işlərinin sayı 30% artaraq 800 mini ötüb. İcra məmurlarının qanuni tələblərini yerinə yetirməyən və icradan yayınan 4.000 nəfər inzibati məsuliyyətə cəlb olunmuş, o cümlədən 2.700 nəfər məhkəmələr tərəfindən inzibati qaydada həbs edilmiş, 337 nəfər barəsində cinayət işi başlanmışdır".

F.Məmmədov bildirir ki, nazirliyin istintaq idarəsində ədalət mühakiməsi əleyhinə, o cümlədən məhkəmə qərarlarının icra olunmaması ilə bağlı 586 cinayət işinin istintaqı tamamlanıb, bir çox məhkəmə qərarlarının icrasına istintaq zamanı nail olunub.

Nazir oktyabr ayında iki təqsirləndirilən şəxsin müşayiət altından qaçmasının Penitensiar Xidmətdəki nöqsanları üzə çıxardığını, qaçanlardan birinin zərərsizləşdirildiyini, habelə nöqsana yol verən Penitensiar Xidmət əməkdaşlarının cəzalandırıldığını bildirir.

F.Məmmədov məqaləsində məhkəmə hakimləri ilə bağlı duruma da toxunur, 115 hakimin işinə baxıldığını, 20 hakimin, o cümlədən, 7 məhkəmə sədrinin hakimlik səlahiyyətlərinə xitam verildiyini, 6 məhkəmə sədri və 8 hakimin aşağı işə keçirildiyini bildirir.

Xatırladaq ki, 22 noyabr Azərbaycanda ədliyyə işçilərinin peşə bayramı günüdür.

Zəncirvari bahalaşma ola bilər

"Exo" qəzetində isə diqqəti "Benzindən dizelə: "Azərbaycanı dizel yanacağının bahalaşması gözləyir?" sərlövhəli (http://ru.echo.az/?p=64698) məqalə cəlb edir.

Müəllif bu günlərdə Aİ-95 və Aİ-98 markalı benzinlərin bahalaşdığını bidirir və belə hesab edir ki, bu bahalaşma həm də ölkədə kütləvi tələb olan Aİ-92 markalı, eləcə də dizel yanacağının bahalaşdırılmasına hazırlıqdır: "Baxmayaraq ki, bu benzin ölkəyə idxal edilir, məhdud dairə istifadəçisi var, bununla belə adı çəkilən yanacaq markaları istehsalçı ölkələrin özlərində də bahalaşıb".

Bu faktdan irəli gələrək müəllif iddia edir ki, bu, Azərbaycanda növbəti yanacaq bahalaşmasına hazırlıqdır və Tarif Şurası həmişə Yeni il öncəsi ölkəni belə sürprizlər ilə "sevindirməyi" bacarır.

Müəllif əlavə edir ki, ölkə ekspertləri də elə düşünürlər ki, yanacağın bahalaşacağı elə də uzaqda deyil.

"Azərbaycanda Aİ-92 markalı benzinlə dizel yanacağının qiyməti arasında indki kimi böyük fərq heç zaman olmayıb, hazırda bu fərq 30 qəpikdir. Səbəb də budur ki, neft emalı zavodları üçün Aİ-92 markalı benzin istehsal etmək daha sərfəlidir, odur ki, dizel yanacağı istehsalının həcmini azaldıblar. Son statistik məlumatlara görə, Azərbaycanda dizel yanacağının istehsal həcmi 7%-dir". Bu şərhi qəzetə ekspert Natiq Cəfərli verib.

Ekspert deyir ki, Azərbaycanda qiymətin bahalaşacağı ilə bağlı öncədən xəbər verilmir, qiymət qaldırılır və əhali fakt qarşısında qoyulur və indiki halda bu, məntiqi baxımdan dizel yanacağının bahalaşacağını diqtə edir.

N.Cəfərlinin fikrincə, bu baxımdan dizel yanacağı ya yaxın bir neçə həftə ərzində, ya da kənd təsərrüfatı sahəsində məhsul yığımı başa çatandan sonra bahalaşacaq.

Ekspert deyir ki, bütün yığım texnikası dizel yanacağı ilə işləyir, kənd təsərrüfatı məhsullarının dəyəri yanacağın qiymətindən çox asılıdır və bu 30% təkil edir.

N.Cəfərli vurğulayır ki, dizel yanacağının bahalaşması zəncirvari reaksiya kimi bir çox məhsul və xidmətlərin, bu məhsulların satış qiymətlərinin 15%-ə qədər bahalaşmasını qaçılmaz edəcək.

Ekspert xatırladır ki, digər bir sahə kimi qiymət artımı ictimai nəqliyyatda da baş verəcək, bu isə metro sistemində qiymətin azı 50% bahalaşmasına səbəb olacaq .

Ekspertə görə, qiymətin bahalaşacağına dəlalət edən daha bir amil SOCAR-ın daxili borclarının artması və bunu bağlamağa vəsaitin olmamasıdır, odur ki, SOCAR həm dizel yanacağının, həm Aİ-92 markalı benzinin, həm də təbii qazın qiymətinin artırılması üçün hökumətə müraciət edəcək.

Bunun harası sosialyönlü büdcədir?

"Yeni Müsavat" qəzetində isə "Deputatdan hökumətə həyəcan təbili" (http://musavat.com/news/deputatdan-hokumete-heyecan-tebili_484977.html) sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif parlamentdə 2018-ci il üçün dövlət büdcəsinin müzakirəsi zamanı deputat Əli Məsimlinin düşüncələrinə yer verir.

Deputat büdcə layihəsində müsbət məqamların olmasını vurğulayaraq diqqəti layihə təsdiq olunana qədər düzəldilməsi və gələcəkdə nəzərə alınması zəruri olan bəzi məqamlara cəmləyir.

Deputat deyir ki, gələn il ölkə iqtisadiyyatı dünya iqtisadiyyatı ilə müqayisədə 1,5% olmaqla, iki dəfə aşağı sürətlə inkişaf edəcək, qarşıdakı illərdə də inkişaf tempi dünya iqtisadiyyatının inkişafından geri qalacaq: "Hökumətin siyasətində orta perspektivdə iqtisadi artım templərinin orta dünya göstəricilərindən yüksək hədəfləndirməməsini mənfi qiymətləndiririk. Bu faktlar onu göstərir ki, iqtisadi və sosial göstəricilərin potensial səviyyəsinə çatması üçün Azərbaycanda ciddi islahatlara ehtiyac var".

Ə.Məsimli deyir ki, Azərbaycanda ucuz neft və qeyri-müəyyən manat siyasəti mövcuddur, odur ki, manatın 2018-ci il və sonrakı illər üçün proqnozları məlum olmayan şəraitdə ölkəyə ciddi investorların gəlməsi və sərmayə qoyması müşkül məsələdir.

Deputat hesab edir ki, 2013-c ildən sonra iqtisadiyyatın neftdən asılılığının azaldılması siyasətinə keçilsə də 2018-ci il büdcəsində iqtisadiyyatın neftdən asılılığı gücləndirilib, bu, mənfi meyldir və Neft Fondundan artırılan transfertlər də məqbul sayıla bilməz.

Ə.Məsimli vurğulayır ki, büdcə layihəsinin təqdimat sənədlərində 2018-ci il büdcəsi sosialyönlü göstərilir, amma mahiyyətdə bu meyl göstəricilərdə əksini tapmır.

Deputat müqayisə apararaq deyir ki, sosialyönlü xərclərə 148 milyon manat ayrılır, və ya cəmi 2,2 faiz artması nəzərdə tutulur, əsaslı xərclər isə gələn il 2481 milyarda manat və ya 46 faiz artırılır.

Ə.Məsimli bildirir ki, əsaslı xərclərin artım tempi əsas prioritet istiqamət olan sosialyönlü xərclərin artım tempini 16,6 dəfə üstələyir: " Əsaslı xərclərin artım tempi büdcə xərclərinin artım tempini 2,8 dəfə üstələyir, sosialyönlü xərclərin artım tempi isə bundan 7,5 dəfə geri qalır. Bunun harası dövlət büdcəsinin sosialyönlülüyünün davam etdirilməsi oldu?" deyə deputat sual ünvanlayır.

Deputat orta aylıq maaşın 526 manat, səhiyyə və təhsil, elm sistemində daha aşağı olduğunu deyərək təhsil və elmin inkişafının sual altına düşdüyünü bildirir.

Ə.Məsimliyə görə, hökimətin inflyasiya barədə dedikləri də yarımçıqdır və inflyasiya 18%-dən də çox artıb, daimi qiymət bahalaşmasına səbəb olub, üstəlik inhisar da qiymət bahalaşmasının amillərindən birinə dönüb.

Ə.Məsimli hesab edir ki, daha bir problem vaxtı keçmiş kreditlərin təhlükəli həddi keçərək 2 milyard manata doğrü getməsidir və hökumət bu problemin həllini dondurmaq siyasəti yeritməklə əslində hər gün, hər həftə, hər ay özünün də bu problemi həll etmək şansını itirməkdədir.