Media-icmal 23.10.19

TANAP qaz kəmərinin əhəmiyyəti, meyvə bahalığı ətrafında müzakirələr, Bico kəndinin örüş sahəsi qayğıları və s. məsələlər bugünki (23 oktyabr 2019-cu il) medianın aparıcı mövzularındandır...

"Cənub qaz dəhlizi"nin "onurğa sütunu"

"Azərbaycan" qəzeti "TANAP indiyədək Türkiyəyə 2,7 milyard kubmetrdən çox Azərbaycan qazı nəql edib" sərlövhəli məqalədə TANAP qaz kəmərinin əhəmiyyətini dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, Cənubi Qafqaz Boru Kəməri (CQBK) Azərbaycan qazını 13 ildir ki, Türkiyə sərhədinə çatdırır, Gürcüstan-Türkiyə sərhədində Bakı-Tbilisi-Ərzurum (BTƏ) qaz kəməri də CQBK-yə qoşulur.

Müəllif əlavə edir ki, "Cənub qaz dəhlizi"nin mühüm hissəsi olan TANAP (Trans-Anadolu Qaz Boru Kəməri) 2018-ci il iyunun 12-də Əskişəhərdə istifadəyə verilib, beləliklə, Türkiyə Azərbaycandan həm BTƏ, həm də TANAP qaz kəməri vasitəsilə Azərbaycan qazını alır.

Yazıda vurğulanır ki, TANAP-ın fəaliyyətə başladığı 2018-ci il iyunun 30-dan bu yana bu kəmərlə Türkiyəyə 2,7 milyard kubmetr qaz nəql edilib.

Müəllif deyir ki, "Şahdəniz-2"dən çıxarılacaq illik 16 milyard kubmetr qazın 6 milyard kubmetrinin Türkiyəyə, 10 milyard kubmetrinin Avropa ölkələrinə ixracı nəzərdə tutulur.

Müəllifin sözlərinə görə, TANAP bu il iyulun 1-dən etibarən Azərbaycan təbii qazını Avropaya ötürmək üçün də hazır vəziyyətə gətirilib, kəmərin işlənilməsindən illik 1,45 milyard dollar həcmində gəlir əldə ediləcək, bu gəlirin 58 faizi Azərbaycanın payına düşəcək, layihəyə 6,5 milyard dollar sərmayə yatırılıb.

Müəllif deyir ki, TANAP "Cənub qaz dəhlizi"ni yaradan üç kəmərin ən böyüyüdür, Türkiyənin 20 vilayətindən keçir, Türkiyə-Yunanıstan sərhədindəki Kipoi məntəqəsində dəhlizin gələn il istifadəyə veriləcək son hissəsinə - TAP-a (Trans-Adriatik Qaz Boru Kəməri) qovuşur.

Məqalə müəllifi deyir ki, bu il Bakıda keçirilən 26-cı Beynəlxalq Xəzər Neft və Qaz Sərgisində Prezident İlham Əliyev də TANAP-ı "Cənub qaz dəhlizi"nin önəmli hissəsi adlandırıb.

Yazının sonunda isə müəllif dövlət başçısı İlham Əliyevdən sitat gətirir: "Bildiyiniz kimi, "Cənub qaz dəhlizi" dörd hissədən ibarətdir. Onlardan üçü artıq reallaşıb, dördüncü layihə də uğurla icra edilir. Keçən il TANAP-ın istifadəyə verilməsindən sonra Azərbaycan öz qaz resurslarını dünya bazarlarına daha böyük həcmdə ixrac etməyə başlamışdır".

Avropa ilə müqayisədə də baha

"Modern.az"da isə "Azərbaycanda portağal və digər meyvələr monopoliyadadır" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif ölkədə meyvənin baha olması səbəbləri barədə iqtisadçı-ekspert Vüqar Bayramovla söhbətləşir.

Müəllif deyir ki, idxal edilən məhulların bir qisminin qiyməti qonşu ölkələrlə müqayisədə xeyli bahadır və bu da son zamanlar müzakirə olunan məsələlərdən biridir.

Yazı müəllifi əlavə edir ki, istehlak bazarında uzun müddət qiyməti aşağı düşməyən məhsullardan biri də portağaldır.

V.Bayramov "modern.az"a bildirib ki, hazırda Bakı supermarketlərində portağalın qiyməti orta hesabla 4.5 manatdan başlayır: "Yay aylarından yüksələn qiymət payızda da dəyişmədi. Ola bilər ki, bu meyvənin istehlakımızda payı çox deyil, amma bir məhsulun qiymətinin aylarla dəyişməməsi və qonşu ölkələrlə müqayisədə dəfələrlə baha olması iqtisadi əsaslarla izah edilə bilməz".

Ekspert deyir ki, Gürcüstanda keyfiyyətindən və istehsal yerindən asılı olaraq portağalın qiyməti 0.4-1.35 avro arasında dəyişir: "Yəni, qonşu ölkədə sözügedən məhsulun qiyməti bizim ishtehlak bazarı ilə müqayisədə keyfiyyətindən asılı olaraq 2-5 dəfə ucuzdur. Orta aylıq əmək haqqı 3,300 avro olan Avropanın siyasi paytaxtı hesab edilən Brüsseldə də portağalın qiyməti Bakı ilə müqayisədə aşağıdır. Avropa pulu ilə ifadədə Bakıda portağalın kilolqramı 2.38 avroya, orta aylıq əmək haqqı bizdən 12 dəfə çox olan Brüsseldə isə 2.1 avroya satılır".

V.Bayramov deyib ki, məsələ sadəcə portağalın qiymətinin baha olması ilə bitmir, bu, təkcə bir meyvənin qiymətinin müzakirəsi deyil: "Əslində bu, ondan xəbər verir ki, hələ də xarici ticarətimiz tam liberallaşmayıb. Belə olmasaydı, sahibkarlar ən asan variantda Gürcüstandan həmin meyvəni gətirib daha ucuz qiymətə təklif edərdilər".

Ekspert bundan irəli gələrək belə qənaət ifadə edir ki, bəzən hətta statistikada say çox görünsə də, bu meyvənin idxalı ilə az sayda sahibkarlar məşğul ola bilirlər və təəssüf ki, bu, bir sıra digər ərzaq məhsulları üzrə də müşahidə olunur.

İqtisadçının sözlərinə görə, CESD istehlak bazarında qiyməti region bazarları ilə müqayisədə kəskin yüksək olan məhsullarla bağlı monitorinq aparılaraq mətbuatda işıqlandırılmasını və xüsusən də idxal prosesinin, yaşıl dəhlizin fəaliyyətinin monitorinqində ictimai nəzarətin gücləndirilməsini təklif edir.

"Bu isə gizli iqtisadiyyatın minimumlaşdırılması, monopoliyanın tam aradan qaldırılması iqtisadiyyatın tam libeallaşdırılması ilə mümkündür", - deyə V.Bayramov bildirir.

"Bəlkə də qaytardılar" gözləntisi

"Yeni Sabah.az"da isə "Kəndimizin örüş sahələri satılıb - Ağsudan şikayət" sərlövhəli məqalə diqqət çəkir.

Sayt Ağsu rayon Bico kəndinin örüş sahələrinin satılması barədə kənd sakinlərinin iddialarına yer verib.

Kənd sakinləri deyirlər ki, 2004-2006-cı illərdə kəndin 1000 hektara yaxın ərazisi bələdiyyələr tərəfindən müxtəlif şəxslərə 99 illik icarə müqavilələrilə verilib.

Müəllifin sözlərinə görə, sakinlər kəndlilərin heyvan otarmaq üçün örüş sahələri, demək olar ki, qalmadığını, 200 hektar dağətəyi zonada yerləşən örüş sahəsinin isə şumlanaraq əkin işi aparıldığını bildirirlər.

"Sözügedən ərazi kənd sakinlərinin xəbəri olmadan, 2004-cü ildə bələdiyyə tərəfindən "Batabat" MMC-yə icarəyə verilib. "Batabat" sözügedən ərazinin bir hissəsində həmin ildə üzüm bağı salmışdı. Amma nədənsə bir-iki ildən sonra bağa nəzarət dayandırıldı və bağ solub qurudu. "Batabat" nümayəndələri Bicodan o gedən oldular".

Müəllif sakinlərə istinadən deyir ki, sonradan həmin ərazini rayonun keçmiş icra başçılarından biri özü üçün taxıl sahəsinə çevirmişdi: "Bu il isə guya "Batabat" MMC həmin 200 hektar ərazini notarial qaydada Ağsuda yerləşən "Rauf inşaat" adlı MMC-yə verib, artıq sahədə əkin aparılır. Maraqlıdır ki, bu vaxtadək "Batabat" MMC harada idi və 13 ildə maraqlanmadığı torpaqları başqasına necə icarəyə verə bilir?".

Müəllif sakinlərə istinadən deyir ki, oktyabrın 8-də Bico kəndində keçirilən görüşdə yeni başçı Vahid Tağıyevə bu barədə məlumat verilib, icra başçısı da kənd rəhbərliyinə dərhal işin dayandırılması göstərişi verdi.

Amma sakinlər iddia edirlər ki, iki gündən sonra işlər davam etdirilməyə başlayıb, həm də icra hakimiyyətində bəzi şəxslər bunda maraqlıdırlar.

Sakinlərin sözlərinə görə, dövlət xəritəsində sözügedən ərazi örüş sahəsi kimi qeydiyyatdadır, amma marağı olan məmurlar bu faktla razılaşmırlar, örüş sahələrini kəndlilərə qaytarmırlar.

Kənd sakinlərinin dediyinə görə, istər dağlıq, istərsə də dağətəyi ərazilər hamısı zəbt olunub, eləcə də qonşu kəndlərə yaxın olan Bico əraziləri də bələdiyyə tərəfindən hər il qonşu kəndlərdən olan şəxslərə satılır.

Sakinlər iddia edirlər ki, Bico kəndi mühasirədə qalıb, bu barədə Prezidentə və Birinci Xanıma kənd sakinləri adından yazılı müraciət də edilib, amma hələ xəbər yoxdur.

Müəllifin sözlərinə görə, sakinlər ölkə rəhbərliyinin Bico kəndindəki məmur özbaşınalığına son qoyacağına, kəndin bütün örüş sahələrinin geri qaytarılacağına, kənd camaatının özünə bölüşdürüləcəyinə inanırlar.