Media-icmal 23.11.17

Ölkədə kənd təsərrüfatı məhsulları ixracının artması imkanları, manata təzyiq gözləntiləri, bayram günlərinin "maliyyə itkiləri" bugünkü medianın (23 noyabr, 2017-ci il) aparıcı mövzularındandır.

Emal sənayesi-ixracı artırmaq imkanları

"Azərbaycan" qəzeti "Kənd təsərrüfatının ixrac imkanları artır" sərlövhəli (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=134395) məqalədə aqrar sahədə ixracın durumunu dəyərləndirir.

Emal sənayesinin yeri, rolu barədə düşüncələrindən sonra müəllif 2016-cı ilin dekabrında prezident İlham Əliyevin imzaladığı "Milli iqtisadiyyat və iqtisadiyyatın əsas sektorları üzrə Strateji Yol Xəritəsi"ndə kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalı və emalının təmini üçün 9 strateji hədəf və 36 prioritet istiqamətin müəyyən olunduğunu bildirir.

Müəllif deyir ki, bunda məqsəd islahatlar sayəsində istehsal edilən məhsulun keyfiyyət və həcmini artırmaqdır.

Məqalədə vurğulanır ki, ölkədə kənd təsərrüfatı məhsullarının emalı sahəsində istehsalçıların əksəriyyəti kiçik müəssisələr kateqoriyasına aiddir, amma son dövrlərdə iri müəssisələrin məhsul emalında gücü getdikcə artır: "Onlar ölkənin müvafiq sahələr üzrə istehsal və ixrac potensialını gücləndirməyi təmin etsələr də bazarda rəqabətlə tam ayaqlaşa bilmirlər. Elə "Strateji Yol Xəritəsi"ndə məhz kiçik və orta emal müəssisələri şəbəkəsinin yaradılması ilə bağlı müvafiq stimullaşdırılma tədbirlərinin nəzərdə tutulması da bununla bağlıdır".

Müəllif deyir ki, ölkədə pambıqçılıq, baramaçılıq, tütünçülük, üzümçülük, çayçılıq və s. sahələrin yeni inkişaf mərhələsinə qədəm qoyması həm də bu sahələrdə emal sənayesinin inkişafına yeni təkan olacaq.

Məqalədə deyilir ki, baramaçılığın perspektiv istehsal həcmi "Şəki İpək" Açıq Səhmdar Cəmiyyətinin indiki imkanlarından yüksəkdir və bu kombinat 3 min ton barama emalına hazır deyil, odur ki, yeni ipək kombinatının tikilməsi gündəmə gəlib.

Yazıda vurğulanır ki, pambıqçılığın inkişafı da bu sahədə məhsul istehsal edən müəssisələrin yaradılmasını tələb edir.

Müəllifə görə, bu mənada Mingəçevir Texnologiyalar Parkında fəaliyyət göstərəcək müəssisələrin əsas işi kənd təsərrüfatı məhsullarını son məhsula çevirmək olacaq.

Müəlluf dünya bazarında xammalın aşağı qiymətə satıldığını deyərək hazır məhsul kimi bazara çıxdıqda daha çox gəlir əldə etməyin mümkünlüyünü bildirir.

Müəllif deyir ki, emal sənayesinin inkişafı həm də yeni iş yerlərinin açılmasına və əhalinin məşğulluğunun təmin edilməsinə imkan yaradır.

Müəllif vurğulayır ki, emal sənayesi xammalı hazır məhsula çevirərək bütünlükdə qeyri-neft sektorunun inkişafına təkan verən amilə dönür.

Qonşuya dəyən zərbə...

"Bizim Yol" qəzetində isə "Manatla bağlı bədbin proqnoz" sərlövhəli məqalə (http://www.bizimyol.info/az/news/33649.html) oxumaq olar.

Qəzet ekspert Vüqar Bayramovun qonşu dövlətlərdə dolların məzənnəsinin bahalaşması və bunun manata iqtisadi-psixoloji təsirlərilə bağlı düşüncələrinə yer verib.

V.Bayramov deyir ki, qonşu ölkələrdə yenidən dolların milli valyutalara təzyiqinin artması müşahidə edilir.

Ekspert deyir ki, Türkiyədə artıq 1 dollar almaq üçün 4 lirəyə yaxın pul ödəmək lazımdır və təkcə son 1 ay ərzində lirə dollara nisbətən 8 faizdən çox dəyər itirib.

V.Bayramov bu prosesin Rusiyada da getdiyini, son 1 ayda rus pulunun dollara nisbətdə 4 faizə yaxın gerilədiyini, Gürcüstanda isə larinin 3 faizə yaxın dəyər itirdiyini bildirir.

Iqtisadçı deyir ki, Türkiyə və Rusiyada milli valyutaların məzənnəsinin dəyişməsi manata birbaşa olmasa da dolayı təsir edir: "Söhbət həm iqtisadi, həm də psixoloji təsirlərdən gedir: "Belə ki, bu ilin 9 ayında 1.07 milyard dollarlıq qeyri-neft ixracatımızın 223 milyon dolları Türkiyənin payına düşür, Türkiyə qeyri-neft ixracatımızda 336 milyon dollar paya malik olan Rusiyadan sonra ikincidir".

İqtisadçı vurğulayır ki, Azərbaycan və Türkiyə arasında illik ticarət dövriyyəsi 2 milyard 315 milyon, Rusiya ilə isə 2.05 milyard dollar olmaqla üst-üstə Azərbaycan xarici ticarətinin 25%-i deməkdir və olduqca ciddi rəqəmdir.

V.Bayarmov hesab edir ki, adları çəkilən qonşu dövlətlərdə milli valyutaların dəyərsizləşməsi davam edirsə Azərbaycanın bu ölkələrlə qeyri-neft ixracatına təsirsiz ötüşməyəcək.

Ekspert deyir ki, həmin ölkələrdə idxal məhsullarının bahalaşması müşahidə ediləcək ki, bu da Azərbaycan qeyri-neft məhsullarının sözügedən dövlətlərin bazarlarında rəqabət imkanlarını məhdudlaşdıra bilər: "Bütün bunların fonunda öncədən də proqnozlaşdırdığımız kimi dekabrda dollara tələbin artacağı gözlənilir".

V.Bayramov vurğulayr ki, bu dövlət və yerli müəssisələrin, eləcə də bankların xarici borc öhdəlikləri üçün cari maliyyə ilində son ayın olması, idxalın artması, bayramlar ilə bağlı olaraq xarici səfərlərin çoxalması o cümlədən, FED-in qərarı kimi xarici faktorla da əlaqəlidir.

Ekspertin fikrincə, buna görə də qonşu ölkələrdə milli valyutalara olan təzyiq və dekabrda gözlənilən tələb artımı kontekstində Azərbaycan Mərkəzi Bank növbəti aya indidən hazırlaşmalıdır.

2,4 milyard manat bayramın hesabına...

"Exo" qəzetində isə diqqəti "2018-ci ildə bayramlara görə Azərbaycan 2,4 milyard manat itirəcək" (http://ru.echo.az/?p=64771) sərlövhəli məqalə cəlb edir.

Müəllif bayram günlərində əmək fəaliyyətinin dayanması ilə yaranan maddi itkiləri ekspert Nəriman Ağayevlə hesablayır.

"Əlbəttə, təqvimdə "qırmızı günlər" vətəndaşları sevindirir, amma bu bayram günlərində müxtəlif istehsal sahələrinin fəaliyyətini dayandırması dövlət büdcəsinə gəlirlərə mənfi təsir göstərir. Özü də söhbət kifayət qədər təsirli itkilərdən gedir".

N.Ağayev xatırladır ki, Yeni il bayramlarında istehsal 20%-ə qədər azalır, bütün büdcə qurumları və bank sektoru istirahət edir, demək olar ki, maliyyə sektoru müəyyən müddətə "iflic" halına düşür.

Ekspert deyir ki, 2017-ci ilin hesablamalarına görə, ÜDM 60 milyard manat təşkil edir, bu rəqəmdən çıxış etsək 2018-ci ildə bayramlarla əlaqədar ölkə ÜDM-in 4%-ni itirəcək ki, bu isə 2,4 milyard manat deməkdir.

"Amma burada bayram günlərini azaltmağa da dəyməz, çünki bir bayram gününü azaltmaqla ölkənin iqtisadi problemlərini həll etmək mümkün deyil. Odur ki, son illərdə müşahidə edilən dərin iqtisadi çalxalanmalar fonunda vətəndaşların bu gərginlikdən diqqətinin yayınması zəruridir".

N.Ağayev deyir ki, hətta bayram günlərində də iqtisadiyyat tam dayanmır və istehlakçılar kifayət qədər irihəcmli ticarət alış-verişi edirlər.

Ekspert vurğulayır ki, qeyri-formal bazarın yüksək səviyyədə olması səbəbindən bayram günləri dövlətin nə qədər maliyyə itkilərinə məruz qalmasını hesablamaq o qədər də asan deyil: "Bu da sirr deyil ki, qeyri-formal əmək bazarında qeyri-leqal işçi sayı kifayət qədər çoxdur və bu bazarın əməkçiləri "bayram günü"nün nə olduğunu bilmirlər. Ən yaxşı halda onlara bir gün istirahət verilir, əks halda iş yerini itirə bilərlər",

Müəllif nəzərə çatdırır ki, qarşıdakı Yeni il bayramı ilə əlaqədar Azərbaycanda 5 gün istirahət günüdür.

Müəllif ölkədə 12 bayramən qeyd olunduğunu deyərək, bu 12 bayramın 3-ü istisna olmaqla ( Dövlət Müstəqilliyi günü (18 oktyabr), Milli Dirçəliş günü (17 noyabr) və Konstitusiya günü (12 dekabr) qalanlarının qeyri-iş günü olduğunu bildirir.