Media-icmal 24.04.20

Koronavirus pandemiyası ilə bağlı tətbiq edilən məhdudiyyətlərin, dünya neft bazarında indiki qiymət ucuzluğunun Azərbaycanın iqtisadi, sosial və maliyyə həyatına təsirinin dəyərləndirilməsi və s. ölkə mediasının əsas mövzularındandır.  

“Azərbaycan” qəzeti “Reytinq yüksəlir, nüfuz artır” sərlövhəli məqalədə ölkədə koronavirus pandemiyasna qarşı mübarizədə dövlət səviyyəsində həyata keçirilən tədbirlərin mahiyyətini dəyərləndirir. 

Müəllif deyir ki, Azərbaycan da hazırda qlobal pandemiya ilə mübarizə aparır, vaxtında görülmüş qabaqlayıcı tədbirlər nəticəsini göstərir, tətbiq olunan karantin rejimi, həm insan sağlamlığının, həm də makroiqtisadi sabitliyin qorunmasını təmin edir.

Müəllif əlavə edir ki, maliyyə həcmi 3-3,5 milyard manat olan sosial paket işləməyən vətəndaşlara, aztəminatlı ailələrə, sahibkarlara maddi yardım üçün icra olunur, proses davam etməkdədir və bu davamlı iqtisadi islahatların, dövlətin qüdrətinin göstəricisidir.

Onun fikrincə, Azərbaycan qlobal pandemiya dövründə də sosial-iqtisadi uğurlar əldə edir, bu ilin 3 aylıq sosial-iqtisadi göstəriciləri bunu təsdiq edir.

“Təkcə 3 ayda ümumi daxili məhsul 1,1 faiz, qeyri-neft sektoru 3 faiz, qeyri-neft sənaye sektoru 23 faiz...vergi və gömrük orqanlarından əlavə daxilolma 310 milyon manat təşkil edib. Bu dövrdə orta aylıq əməkhaqqı 28 faiz, orta pensiya 27 faiz artıb, orta pensiya 295 manat, yaşa görə pensiya isə 330 manata yaxındır”.

“Bizimyol.info”da  isə “Neft müharibəsi davam edir: Rusiya razılaşmanı pozur” sərlövhəli məqalədə müəllif Azərbaycan üçün də maraqlı olan dünya neft bazarındakı vəziyyəti gündəmin diqqətinə çatdırır.   

Müəllif öncə yada salır ki, OPEK+ üzvlərinin aprelin 12-də keçirdiyi  videokonfransda  sutkalıq neft hasilatının 9,7 milyon barel azaldılması barədə razılıq əldə edilmişdi.

Onun deməsinə görə, bundan sonra neftin qiymətinin artacağı gözlənilsə də, əks proses baş verdi, həm “Brent”, həm də “Azeri Light” neft markaları son 21 ildə ən kəskin şəkildə ucuzlaşdı, WTI markalı ABŞ nefti isə aprelin 20-də hətta mənfi saldo ilə satıldı.

Müəllif vurğulayır ki, Rusiya razılaşmaya əməl etməmək qərarına gəlib, qonşu ölkə hasilatı artırır və aprelin 17-də  hasilatı 0,8 faiz çoxaldaraq sutkada 1,557 milyon ton neft çıxarılır.

Müəllifə görə, aprel üçün orta sutkalıq hasilat 11,28 milyon barel təşkil edəcək, martla müqayisədə cəmi 0,1% faiz azalma var.

Məqələ müəllifinə görə, Rusiya OPEK+ razılaşmasını pozur, bu isə Rusiya ilə Səudiyyə Ərəbistanı arasında neft müharibəsinin davam etməsi deməkdir.

Müəllif əlavə edir ki, indi qiymət bir az yüksək olsa da, bazardakı ovqat nikbinliyə əsas vermir.

“Redaktor.az”da dərc edilən “Neftin ucuzlaşması dolları bahalaşdıra bilərmi” sərlövhəli məqalədə isə müəllif dünya bazarında neftin ucuzlaşmasının dollara və manata təsirini ekspert Fuad İbrahimovla nəzərdən keçirir.  

Müəllif deyir ki, Nyu-Yorkun “Nymex” əmtəə birjasında WTI markalı ABŞ nefti tarixdə ilk dəfə olaraq mənfiyə düşüb və neftin bu qədər ucuzlaşmasının səbəbi anbarların dolması və şirkətlərin artıq həcmləri saxlaya bilməməsidir.

Ekspert  Fuad İbrahimov isə deyir ki, koronavirus epidemiyası bütün dünya iqtisadiyyatına təsir etdi, neftin qiymətini iflic vəziyyətinə saldı: “...Pandemiya ilə bağlı şəffaf, çərçivəli informasiyalar olmadıqca, neftin qiymətində bazar fiaskosu yaşanmağa davam edəcək. Ona görə düzəlib-düzəlməyəcəyi ilə bağlı proqnoz vermək mümkün deyil”.

F.İbrahimova görə, neftin qiymətinin aşağı düşməsindən yalnız neft ixrac edən ölkələr ziyan çəkəcək, neft idxal edən ölkələrin iqtisadiyyatını stimullaşdırır və pozitiv rol oynayır.

Azərbaycan iqtisadiyyatının neftdən asılı olduğunu deyən ekspert neftin qiymətlərinin manata mənfi təsirini istisna etməyib: “Azərbaycan iqtisadiyyatının 90%-i neftdən asılıdır. Bu halda neftin qiymətinin aşağı düşməsi, eyni zamanda hasilatın azalması birbaşa Azərbaycan manatına təsir etmiş olur. Hazırda hökumət bunu nə qədər saxlaya biləcək deyə bilmərəm, ancaq manat birmənalı olaraq təzyiq altındadır. Bu, sadə bir düsturdur”.

“Yeniavaz.com” isə “ Daşınmaz əmlak bazarında qiymətlər aşağı düşə bilər” sərlövhəli məqalədə müəllif daşınmaz əmlak bazarındakı vəziyyət barədə əmlak sahəsi üzrə ekspert Ramil Qasımzadə ilə söhbətləşir.

Ekspert hesab edir ki, koronavirus pandemiyası ilə bağlı Azərbaycanda tətbiq olunan karantin rejimi digər sahələr kimi daşınmaz əmlak bazarına da təsir göstərib.

İqtisadçı əlavə edir ki, pandemiyadan başqa ölkənin əmlak bazarına təsir göstərən amil neftin ucuzlaşmasıdır: “Təbii ki, ölkəyə gələn vəsaitin azalması, həmçinin daşınmaz əmlaka olan marağı da azalda bilər.  Buna görə də qiymətlərin aşağı düşmə ehtimalı var”.

R.Qasımzadə deyir ki, neftin qiyməti aşağı səviyyədə qalsa daşınmaz əmlak bazarında da 20-25 faiz enmələr müşahidə olunacaq: “Bundan əlavə, əgər karantin müddəti may ayında başa çatsa və neftin qiymətində artım olsa, büdcədə nəzərdə tutulan qiymətə (55 dollar-red) yüksəlsə ilin sonuna kimi qiymətlərdə 5-10 faizə qədər artım ola bilər. Digər ehtimal isə neftin qiyməti aşağı olsa, tikintiyə dövlət dəstəyi olarsa, bazarda qiymətlər təxminən 10 faiz ətrafında aşağı düşə bilər”.

Ekspertin deməsinə görə, kirayə mənzil bazarında da qiymətlər 10-15 faizə qədər düşüb: “Əgər yay aylarında ali məktəblər fəaliyyət göstərsə, kirayə mənzillərin qiyməti nisbətən aşağı düşəcək”.