Media-icmal 24.09.18

Azərbaycanda kiçik və orta biznesin inkişafına dövlət başçısı İlham Əliyevin dəstəyi, Konstitusiya Məhkəməsinin devalvasiya öncəsi dollarla götürülmüş kreditlərlə bağlı qərarına şərh, əhalinin gəlirlərinin artması fonunda qənaət etməsinin səbəbləri və s. məsələlər bugünkü (24 sentyabr, 2018-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır.

Kiçik və orta biznesin böyük hamisi

"Azərbaycan" qəzeti "İlham Əliyevdən sahibkarlara növbəti mühüm dəstək" sərlövhəli məqalədə dövlət başçısı İlham Əliyevin iş adamlarını dəstəkləməsi sahəsində fəaliyyətini dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, Azərbaycanda sahibkarlığın inkişafı iqtisadi strategiyanın prioritetlərindən biridir: "Bu gün dövlət başçısının "ölkəmizin gələcək inkişafı sahibkarlığın inkişafından asılıdır" strateji xəttinə uyğun olaraq sahibkarlığın inkişafına xüsusi diqqət göstərilir, sistemli və kompleks tədbirlər həyata keçirilir.

Bunun nəticəsidir ki, son 15 ildə ölkəmizdə fəaliyyət göstərən sahibkarların sayı 4,2 dəfə artıb. İndiyədək 35 mindən çox sahibkara 2,2 milyard manatadək güzəştli kreditlər verilib".

Məqalə müəllifi deyir ki, sahibkarlığın inkişafı və biznes mühitinin yaxşılaşdırılması ilə bağlı tədbirlər 2018-ci ildə də uğurlu nəticələr verir, iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi təmin edilir və 2017-ci ildə kiçik və orta sahibkarlığın inkişafı ilə bağlı fərman bu sahəyə göstərilən diqqətin təsdiqidir.

Müəllif dövlət başçısının iş adamlarına daha bir dəstəyi kimi bu ilin iyun ayında İqtisadiyyat Nazriliyi yanında Kiçik və Orta Biznesin İnkişafı Agentliyinin (KOBİA) yaradılmasını göstərir.

Müəllif Kiçik və Orta Biznesin İnkişafı Agentliyinin İdarə Heyətinin sədri Orxan Məmmədova istinadən bildirir ki, agentliyin yaradılması dövlət başçısı tərəfindən sahibkarlığın inkişafına göstərilən diqqət və qayğının daha bir göstəricisidir: "Agentliyin əsas məqsədi kiçik və orta sahibkarların dostuna çevrilməsi və eyni zamanda sahibkarlığın hüquqi təminatının gücləndirilməsi, regionlarda sahibkarlığın inkişafına əlverişli şərait yaradılması əsasında dayanıqlı inkişafın təmin edilməsidir.

Yazida bildirilir ki, agentliyin ilk regional bölməsi cənub bölgəsində yaradılıb və dövlət başçısı İlham Əliyev sentyabrın 18-də cənub bölgəsinə səfəri çərçivəsində Agentiyin "Kiçik və Orta Biznesin Dostu" (KOB) Mərkəzi ilə tanış olub və gələcəkdə də belə mərkəzlərin yaradılması nəzərdə tutulur.

Müəllifin deməsinə görə, bu günlərdə Masallı Sənaye Məhəlləsində ilk "KOB Dostu"nun təqdimatı olub və sahibkarlara dəstək məqsədilə 10 iqtisadi rayonda 60 "KOB Dostu" şəbəkəsi yaradılması gözlənilir.

Agentlik rəhbəri deyir ki, Kiçik və orta sahibkarlığın inkişafı, onlara dəstəyin və müvafiq xidmətlərin göstərilməsi üçün "KOB Dostu" ilə yanaşı "KOB Evi", "KOB könüllüləri" və s. kimi yeni mexanizmlər tətbiq olunacaq və həm də "KOB Evi" yeni innovativ brend kimi formalaşacaq.

O.Məmmədovun deməsinə görə, bir sözlə, agentliyin ən ümdə vəzifəsi sahibkarların problemlərini aradan qaldırmaq, onlara şəffaf, obyektiv və nəzakətlə xidmət göstərməkdir.

Əgər Mərkəz Bank bizi aldatmasa idi...

"Marja.az" da isə "Niyə də borc alanlar dəyən ziyanı Elman Rüstəmovdan tələb etməsinlər?" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Məqalədə 2015-ci ildəki iki devalvasiyadan öncə xarici valyutada götürülmüş kreditlərlə bağlı Konstitusiya Məhkəməsinin (KM) bu il sentyabrın 21-də açıqlanan qərarına dair bank sahəsində tanınmış hüquqşünas-ekspert Əkrəm Həsənovun düşüncələrinə yer verilib.

Ə.Həsənova görə, KM-in qərarı bu məsələ ilə bağlı əvvəlki yanaşmanı təsdiqləyib, yəni məhkəmə manatin dollara nisbətdə devalvasiyasını əhəmiyyətli dəyişmə saymayaraq kreditlərin yeni məzənnə ilə ödənilməsini vacib saymasını KM ilə Mərkəzi (MB) arasında qarşıdurmanın göstəricisi sayır.

Ekspert deyir ki, KM-i xarici valyutada olan kreditlərə dair Mülki Məcəllənin 422-ci maddəsinin şərhini verdi, "möcüzə" olmadı: "Məhkəmə dedi ki, manatın xarici valyutalara nisbətdə məzənnəsinin dəyişməsi borc alan üçün gözlənilməz deyil, çünki o, krediti xarici valyutada götürməklə maliyyə riskini öz üzərinə götürmüş hesab edilir və buna görə də devalvasiya şəraitin əhəmiyyətli dərəcədə dəyişməsi kimi qiymətləndirilə bilməz. Başqa sözlə, borc alan devalvasiya faktına istinad edərək kredit müqaviləsinin şərtlərinin dəyişdirilməsini və ya müqavilənin ləğv edilməsini tələb edə bilməz. Buna görə də borc alanlar xarici valyutada olan borclarını cari məzənnə ilə ödəməlidir".

Ə.Həsənov xatırladır ki, 2015-ci ilin may ayında da KM dollar kreditləri məsələsini bir qədər fərqli prizmadan şərh etmişdi, yenə də mahiyyət etibarı ilə yenə eyni qərarı verdi.

Ekspertə görə, fərq ancaq budur ki, 2015-ci ildə məsələnin KM-ə çıxmasında banklar özləri maraqlı idi ki, problemi birdəfəlik həll etsinlər. İndi isə məsələ Konstitusiya Məhkəməsinə sırf məhkəmə sisteminin təşəbbüsü ilə çıxdı və faktiki olaraq qərarında bankların mövqeyini təsbit etdi.

Ə.Həsənova görə, daha bir fərq budur ki, əgər 2015-ci ildə qərar yalnız dövlət məmurlarının deyil, həmçinin digər hüquqşünasların da rəyi nəzərə alınmaqla qəbul edilmişdisə, yeni qərarın preambula hissəsindən isə görünür ki, bu dəfə ekspertlərin dairəsi sırf məmurlarla məhdudlaşıb.

Ekspert hesab edir ki, 2015-ci ildə məhkəmə qərarı daha çox əsaslandırmağa cəhd etmişdi, yeni qərar isə çox səthi əsaslandırılıb: "Bizim Konstitusiya Məhkəməmiz isə çox bəsit şəkildə dedi ki, devalvasiyanı "tərəflər üçün gözlənilməz olan və ya qabaqcadan görmək mümkün olmayan hal kimi qiymətləndirmək olmaz".

Ə.Hsənov hesab edir ki, bu məntiqə qalsa heç bir halı şəraitin əhəmiyyətli dərəcədə dəyişməsi hesab etmək olmaz.

Ekspert deyir ki, ən maraqlısı isə odur ki, bu yanaşma ilə KM-si dolayısı ilə borc alanlara imkan yaratdı ki, MB-ya qarşı iddia qaldırsınlar: "Əgər devalvasiya sırf Mərkəzi Bankın "əməyinin" nəticəsidirsə, onda niyə də borc alanlar onlara dəyən zərəri Elman Rüstəmovdan tələb etməsinlər? Məsələn, desinlər ki, yaxşı, tutaq ki, biz devalvasiyanı qabaqcadan görməli idik, amma Elman müəllim ondan bir neçə gün əvvəl televiziyada çıxış edib bizi aldatdı ki, devalvasiya olmayacaq, buna görə də yalanına görə cavab versin! Belə olsa, yəqin ki, Konstitusiya Məhkəməsi məsələyə üçüncü dəfə də baxmalı olacaq. Bu dəfə Mərkəzi Banka qarşı olan iddialar çərçivəsində..."

Ə.Həsənov qeyd edir ki, son zamanlar banklar bu məsələdə sərtləşib və kollektorlar açıq-aşkar borclulara birbaşa müraciət edir, bəzi banklar isə məhkəmə çəkişmələrindən yayınmaq üçün hüquq-mühafizə orqanlarına üz tutur ki, borc alanlara təzyiq olunsun.

Çox qazandığımız halda qənaət rejimi

"Novoye Vremya" qəzetində dərc olunan "Biz niyə varlandığımız halda, qənaətə davam edirik" sərlövhəli məqalədə verilən suala cavab axtarılır.

Müəllif deyir ki, bu ilin rəsmi statistikası ÜDM-in, əhalinin gəlirlərinin artdığını, büdcənin yaxşı tamamlandıını bildirir: "Dövlət Statistika Komiətsinin göstəricilərinə görə, 2018-ci ilin yanvar-avqust aylarında Azərbaycan əhalisinin nominal gəliri keçən ilin analoji dövrülə müqayisədə 9,5 faiz artaraq 34,8 milyard manat olub, bu dövrdə adambaşına düşən gəlir 3548,1 manat olaraq 8,5% artıb".

Müəllif deyir ki, 2018-ci ilin 7 ayı ərzində Azərbaycanda muzdla işləyənlərin mominal əməkhaqqı 3,7 faiz artaraq 2017-ci ilin eyni dövrülə müqayisədə 542 manat olub.

Məqalə müəlifi deyir ki, bu zaman əhalinin gəlir və maaşlarının inflyasiyadan əhəmiyyətli dərəcədə geridə qaldığı iki ili yada salmamağa çalışırlar və hələ ki gəlir və maaşların indiki artımı əvvəlki illərin itkilərinin yerini doldura bilmir: "Odur ki, əhalinin həyat səviyyəsinin yaxşılaşmasından danışmaq yerinə düşmür, bu, elə-belə, sözçülükdür".

Müəllif aylıq maaşın fəaliyyət göstərilən sahədən asılı olduğunu deyərək məşğulluğun 30%-ni təşkil edən tibb və təhsil sahəsində maaşların hasilat sənayesi, maliyyə, bank, sığorta və s. sahələrdən geri qaldığını vurğulayır.

Yazı müəllifinin deməsinə görə, paytaxt Bakı ilə regionlarda verilən maaşlar arasında ciddi fərq var və statistikaya görə, bu ilin 5 ayı ərzində Bakıda orta aylıq maaş 790,6 manat həddinə çatıb: "Nəzərə alsaq ki, hasilat sənayesi sahəsində 3 min manata qədər olan yüksək maaş verilir, demək olar ki, yüksək maaşlar Bakıdadır. O zaman bunu da cəsarətlə söyləmək olar ki, əməkçilərin əksər hissəsi orta statistik göstəricidən iki dəfə aşağı maaş alır.

Müəllif hesab edir ki, statistikaya görə, gəlirlər artır və əhali də məhsul alınması və xidmətə görə daha çox xərcləməlidir: "Bu ilin yanvar-avqust aylarında pərakəndə əmtəə dövriyyəsi 22,966 milyard manat olub ki, bu da keçən ilin analoji dövrülə müqayisədə 2,7% çoxdur, ərzaq, tütün və içki dövriyyəsi 2,2%, qeyri-ərzaq məhsullarının dövriyyəsi isə 3,2% artıb".

Müəllif xatırladır ki, 2018-ci ilin yanvar-avqust aylarında istehlak malları və xidmət tarifləri 2,7%, ərzaq məhsulları 2,7%, qeyri ərzaq məhsulları 3.2%, xidmət tarifləri 2,4% artıb.

Məqalə müəllifi deyir ki, müqayisədə əmtəə dövriyyəsilə qiymət artımı müqayisə edildikdə məlum olur ki, əmtəə dövriyyəsi qiymət artımı eyni dərəcədə artıb və reallıqda görünən budur ki, əhali daha çox mal almayıb, sadəcə, qiymətlər artıb. Buna görə də əmtəə dövriyyəsi göstəriciləri artıb.

Müəllifə görə, belə bir fonda əhalinin gəlirləri barədə danışmaq belə yerinə düşmür, əhali əvvəlki kimi yenə də manatın məzənnə, qiymət sabitliyinə, bütünlükdə isə sabahkı günə inam olmadan yaşayır.