Media-icmal 26.04.18

İqtisadiyyatın inkişafı, onlayn-kreditləşməyə olan maneələr, M.Ə.Rəsulzadənin Türkiyədə anılmamasına baxış, vaxtı keçmiş kreditlər probleminin hələ də həllini tapmaması və s. bugünki (26 aprel, 2018-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır...

Rifaha xidmət edən iqtisadiyyat

"Azərbaycan" qəzeti "Azərbaycan iqtisadiyyatının bugünki inkişafı xalqın rifahının yüksəldilməsinə xidmət edir" sərlövhəli məqalədə iqtisadiyyatın uğurlarını dəyərləndirir.

Müəllif İlham Əliyevin 15 illik prezidentlik dövründə yürütdüyü siyasəti xalqa söykənərək "ölkədə sabitliyi, rifahı, əmin-amanlığı qoruyan, iqtisadi yüksəlişi təmin edən" siyasət kimi qiymətləndirir.

Müəllif deyir ki, 2018-ci ilin ilk rübündə əhalinin gəlirləri təxminən 10% artıb, inflyasiya isə cəmi 4% təşkil edib, bu isə ölkədə aparılan uğurlu islahatların nəticəsi, habelə Azərbaycanın hər hansı iqtisadi və maliyyə çətinliyinin olmaması deməkdir.

Müəllif ölkədə sahibkarlığın inkişaf etdiyini 2018-ci ildə iş adamlarına 170 milyon manat güzşətli kreditlər verildiyini deyir və bunu yürüdülən siyasətin uğuru adlandırır.

2017-ci ildə qeyri-neft sektorunun inkişafında uğurlar əldə edildiyini deyən müəllif 2018-ci ilin ilk rübündəki yekunların bu uğurları təsdiqlədiyini bildirir: "Belə ki, birinci rübdə Azərbaycan iqtisadiyyatı 2,3 faiz artıb. Bu, dünya miqyasında mövcud olan artımdan yüksək göstərici hesab edilir. Qeyri-neft sektorumuz isə təxminən üç faiz artıb. Bu isə Azərbaycanda iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi istiqamətində aparılan siyasətin nəticəsidir".

Yazı müəllifi vurğulayır ki, ölkədə aparılan sənayeləşmə siyasətinin nəticəsi olaraq qeyri-neft sənayesi 10 faiz, ölkə iqtisadiyyatının əsas sahələrindən olan kənd təsərrüfatı 4,2 faiz artıb.

Müəllif deyir ki, ölkə iqtisadiyyatına 3,5 milyard dollar sərmayə qoyulub və bunun böyük hissəsi xarici sərmayədir və bu ölkənin xarici investorlar üçün cəlbedici olmasının göstəricisidir.

Mqəalə müəllifi vurğulayır ki, qeyri-neft ixracı çoxalıb, yəni, ümumi ixrac 24 faiz, qeyri-neft ixracı isə 37 faiz artıb.

Müəllif deyir ki, təhsil, səhiyyə sahəsində böyük işlər həyata keçirilir, 2018-ci ildə bölgələrdə 137 modul tipli məktəb tikintisnin, yeni səhiyyə ocaqlarının yaradılması böyük uğurlardan xəbər verir.

Onlayn-kreditləşmə niyə inkişaf etmir?

"Exo" qəzetində isə "Azərbaycanda "onlayn-kreditləşdirmənin inkişafına mane olan nədir?" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif Azərbaycanda internet üzərindən kreditləşmə sahəsinin inkişaf edə bilməməsinin səbəblərini eskpert Əkrəm Həsənovla nüzakirə edir.

Məqalə müəllifi deyir ki, asan və əlverişli olması baxımından bu sahə Avropa və Qərb ölkələrində sürətlə inkişaf edir.

"Bizim ölkədə əhalinin psixoloji və maliyyə vəziyyəti, həm də qanunverici məhdudiyyətlər onlayn kreditləşmənin əngəllənməsinin ən başçıca səbəbləridir. Sonuncuya gəlincə, burada söhbət "çirkli pulların yuyulması"na qarşı əks fəaliyyətdən gedir. Bütün maliyyə müəssisələri fəaliyyətlərində hüquqi tələblərə əməl etməli və "Öz müştərini tanı" prinsipilə işləməlidirlər. Banklar müştərilərinin kim olduğunu, nə ilə məşğul olduğunu, krediti nə üçün almaq istədiyini və s.bilməyə məcburdurlar. İnanıram ki, bu, xaricdə də belədir. Mümkün deyil ki, müştəri banka gəlməyə və bununla belə, bir göz qırpımında ona internet üzərindən kredit verilə".

Ə.Həsənov deyir ki, ən azı onlayn rejimdə kredit götürən şəxs bankın müştərisi olmalı, kredit almaq, elektron imza tarixçəsi olmalıdır ki, kredit verənlə görüşmədən, krediti imzalarla rəsmiləşdirmədən ala bilsin.

Ekspert deyir ki, bir neçə il öncə şəxs bankın daimi müştərisi olduğu halda Azərbaycanda da bu sxem üzrə kredit ala bilirdi: "Bu təcrübə bizə ölkədə maliyyə böhranı başlamazdan az öncə ayaq açmışdı. İndi isə kreditləşmənin ənənəvi olan əyani forması mövcuddur, belə ki, əhalinin alıclılıq qabiliyyəti çox aşağı düşüb. Belə halda isə banklar qiyabi və ya onlayn kreditləşməyə getmirlər".

Ə.Həsənov deyir ki, Azərbaycan bank sistemilə eyni problemləri yaşayan Rusiya banklarında bu xidmət hələ də sürətlə inkişaf edir və bu, Rusiya bank sisteminin daha müasir, çevik, dayanıqlı olması, bank sahəsində güclü kadrların işləməsilə bağlıdır.

Ekspert deyir ki, bu mənada Azərbaycan çox geridə qalır və odur ki, yaxın gələcəkdə onlayn-kreditləşmənin artımını görə bilməyəcəyik.

Ə.Həsənov hesab edir ki, bank sisteminin xidmət baxımından gələcəyi onlayn rejim xidmətlərilə bağlıdır və bu mənada Azərbaycan da gec və ya tez bu mərhələyə gəlib çıxacaq.

Məhəmməd Əmin Rəsulzadəni anım "unutqanlığı"

"Azadlıq.info"da isə "Əliyevin Rəsulzadə qısqanclığı" sərlövhəli məqalə diqqət cəlb edir.

Məqalə müəllifi aprlein 24-25-də Türkiyədə səfərdə olan ölkə başçısı İlham Əliyevin bu il 100 illyi tamam olan Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti (AXC) qurucularından Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin qəbrini ziyarət etməməsini gündəmə gətirir və bunu "Cümhuriyyətə ögey münasibətin Ankarada da gizlədilə bilməməsi" kimi yanaşır: "Ölkə başçısı İlham Əliyev aprelin 25-də Türkiyə Respublikasının banisi Mustafa Kamal Atatürkün dəfn olunduğu məqbərəni ziyarət edib, məzarı önünə əklil qoyub. İlham Əliyev həmçinin Ankaradakı Heydər Əliyev Parkında olub atasının abidəsini ziyarət edib. Təəssüf doğuran isə budur ki, Əliyev Rəsulzadənin məzarını ziyarət etməyib".

Məqalə müəllifi xatırladır ki, İlham Əliyev 2018-ci ilə Azərbaycanda "Cümhuriyyət ili" adı verib və 100 illik münasibətilə silsilə tədbirlərin keçirilməsi üçün sərəncam imzalayıb.

Məqalə müəllifi hesab edir ki, M.Rəsulzadənin məzarını ziyarət etmək İlham Əliyevin borcu idi.

Müəllif bunu da vurğulayır ki, İ.Əliyevin Cümhuriyyətin 100 illiyi ilə bağlı imzaladığı sərəncamda bir dəfə də olsun Rəsulzadənin adı çəkilmir və dolayısıyla Heydər Əliyevin fəaliyyəti önə çəkilir.

Müəllif isə deyir ki, İ.Əliyev ən azı görüntü xatirinə, dövlət maraqları naminə, Cümhuriyyətin 100 illiyi münasibətilə Rəsulzadəni ziyarət etməliydi:

"İlham Əliyev növbəti dəfə etiraf etdi ki, Rəsulzadənin varlığını həzm edə bilmir. Çünki Rəsulzadə demokratiyanın, azadlıqların, xalqa xidmətin nümunəsi idi və sevginin yaşatdığı şəxsiyyətdir. İlham Əliyev hakimiyyəti isə bütün bəşəri dəyərlərə nifrət edir. Həm də Əliyev başa düşür ki, Azərbaycan xalqı üçün həqiqi öndər Rəsulzadədir".

Müəllif deyir ki, mövcud iqtidar 25 illik hakimiyyət dövründə onun izini itirmək istədisə də, buna nail olmadı, Azərbaycanın M.Ə.Rəsulzadəyə və Əbülfəz Elçibəyə göstərmədiyi ehtiramı Türkiyə göstərdi: "Azərbaycanda Rəsulzadənin heykəli yoxdur, Universitetdən adı götürülüb, yeganə büstünə çuval keçirilib və Rəsulzadə yolunun davamçılarına divan tutulur. Bəli, Türkiyədə Elçibəyin, Rəsulzadənin heykəlləri var, onların adı əbədiləşdirilib, amma Azərbaycanda yalnız bir adamın adının əbədiləşdirilməsinə imkan verilir".

Müəllifə görə, İlham Əliyevin Rəsulzadənin məzarını ziyarət etməməsi xalqın şərəfli tarixinə nifrətinin göstəricisidir və Cümhuriyyətlə bağlı sərəncamının

ictimaiyyəti aladtamağa hesablanmasının etirafıdır.

Müəllif deyir ki, bu davranış Rəsulzadəni yox, ona ögey münasibət bəsləyənləri uduzdurur, Rəsulzadə böyüklüyü qarşısında kiçilmək isə avtoritarların alın yazısıdır.

Hələ də davam edən "problemli kreditlər"

"Novoye Vremya" qəzetində isə "İşçi qrup kömək edə biləcəkmi?" sərlövhəli məqalə diqqət çəkir.

Müəllif vaxtı keçmiş bank kreditlərinin həllini tapması üçün Ədliyyə Nazriliyi və Azərbaycan banklar Assosisasiyasının birgə işçi qrupu yaratması ilə bağlı mövqeyini ifadə edir.

Yazı müəllifi deyir ki, ölkə məhkəmələri kreditlərin qaytarılmasına bağlı iddia ərizələri ilə dolub, iddiaçı kimi banklar özləri çıxış edərək kreditləri geri qaytarmağa cəhd edirlər, borc götürənlər isə bankların bu iddialarından olduqca narazıdırlar.

Müəllif deyir ki, bu məsələdə məhkəmələr bankların mənafelərindən çıxış edərək onların xeyrinə qərar çıxarslar da, bu qərarlar kreditləri qaytarmaq gücündə deyil, odur ki, bundan irəli gələrək, Ədliyyə Nazriliyi və Azərbaycan Banklar Assosiasiyası birgə işçi qrup yaradıb.

Yazı müəllifi deyir ki, ƏN və ABA bu yolla kreditlərin geri qaytarılmasını təmin etmək istəyirlər, hələlik hər iki qurum bu istiqaməti prioritet sayır və buna görə narahatdır: "Təkcə kreditlərin qaytarılmasını yox, bütünlükdə bank sistemindəki problemi həll etmək üçün qrup yaratmaq lazımdır və eləcə də bu çərçivədə maraqlanmaq lazım gələcək ki, vaxtı keçmiş kreditlərin həcminin bu qədər artmasının hansı səbəbləri var. Əgər əvvəl bu faizlər cüzi idisə, ikiqat devalvasiyadan sonra yağışdan sonra artan göbələk kimi artmağa başlayıb".

Müəllif deyir ki, o zaman daha çox dollarla kredit götürənlər ziyana düşdülər, ikiqat ödəmə etmək lazım gəlirdi, baxmayaraq ki, milli valyutanın bu qədər dəyər itirməsində vətəndaşın hər hansı günahı və ya məsuliyyəti yox idi.

Müəllif vurğulayır ki, kreditlərə qoyulan soyğunçu faiz dərəcəsi, manatla verilməli olan kreditlərin dollarla verilməsi vaxtı keçmiş kreditlərin artmasının əsas səbəblərindən biridir, artıq üç ildir ki, banklar təzyiq, hədə-qorxu yolu ilə kreditlərin geri qaytarılmasını tələb edirlər.

Yazı müəllifi hesab edir ki, kreditlərin qaytarılmamasının əsas səbəbi isə devalvasiyadan sonra əhalinin gəlirlərinin azalması, alıcılıq qabiliyyətinin kəskin aşağı düşməsi, iş yerlərinin kütləvi bağlanmasıdır və artıq üç ildən çoxdur ki, problem həllini tapmır.

Müəllif deyir ki, bu problemin həlli hansısa işçi qrupunun yaradılmasından yox, bank və müştərilərin qarşılıqlı güzəştlərindən keçir və Ədliyyə Nazirliyi də buna şərait yaratmalıdır.