Media-icmal 27.01.20

Kənd təsərrüfatı sahəsindəki uğurlar, avtomobil bazarındakı vəziyyət, İmişli şəkər zavodunun fəaliyyətini dayandırması və s. məsələlər medianın aparıcı mövzuları sırasındadır. 

Artım mənbəyi-məhsuldarlıqdır

“Azərbaycan” qəzeti “Kənd təsərrüfatında istehsalın artması əsasən məhsuldarlıq hesabına mümkün olub” sərlövhəli məqalədə son illər ölkədə kənd təsərrüfatındakı uğurları dəyərləndirir.  

Müəllif deyir ki, son illər Azərbaycanda kənd təsərrüfatı sahəsində böyük uğurlar əldə edib, səbəb isə həyata keçirilən dərin aqrar islahatlar və sahəyə verilən dövlət dəstəyidir, nəticədə 2019-cu ildə kənd təsərrüfatında məhsul istehsalı 14 faizdən çox artıb.

Müəllif bununla bağlı prezident İlham Əliyevdən sitat gətirir: “İqtisadiyyatın real sektorunun inkişafında kənd təsərrüfatının xüsusi rolu var... Növbəti dövrdə kənd təsərrüfatı emalına böyük diqqət göstərməliyik. Çünki bizim kənd təsərrüfatı istehsalımız artır. Bizim ənənəvi sahələrimiz inkişaf edir və bərpa olunur və yeni kənd təsərrüfatı sahələri fəaliyyətə başlayır. Burada kənd təsərrüfatının birbaşa sənaye ilə uzlaşması var. Məsələn, keçən il meyvə-tərəvəz istehsalı böyük dərəcədə artıbdır”.

Müəllif deyir ki, dövlət başçısı bu sahədə hazır məhsul kimi ixracı daha böyük həcmdə yerinə yetirmək üçün emal müəssisələrini artırmağı qarşıya qoyub.

Müəllif əlavə edir ki, son bir neçə ildə kənd təsərrüfatında ənənəvi sahələrin yenidən dirçəldilməsinə başlanılıb: “Məsələn, keçən il dövlətin verdiyi dəstək sayəsində üzümçülükdə məhsuldarlıq 25 faiz artıb və 190 min tondan çox üzüm yığılıb”.

Müəllif yada salır ki, 2019-cu ildə 294 min ton barama istehsal olunub. Bu da böyük istehsal təcrübəsinə malik "Şəki İpək” kombinatının yenidən fəaliyyətə başlamasına imkan yaradıb.

Yazı müəllifi statistik göstəricilərə istinadən ötən il 3 milyon 538 min ton taxıl məhsul istehsal edildiyini, bunun 2018-ci ilə nisbətən 6,9 faiz çox olduğunu bildirir.

“2019-cu ildə pambıqçılıqda ümumi məhsul artımı 26,4, məhsuldarlıq 67,6 faiz çox olub. Eyni zamanda günəbaxan istehsalı 43,3, kartof istehsalı 11,7, tərəvəz istehsalı 12,7, bostan məhsullarının istehsalı 11,4, meyvə-tərəvəz istehsalı 8,8 faiz artıb. Heyvandarlıqda diri çəkidə ət istehsalı 3, süd 2,4, yumurta 9, yun 1,6 faiz çox olub”.

Müəllif deyir ki, cari ildə fermerlərin toxum, gübrə və texnikaya əlçatanlığını asanlaşdırmaq, bu sahədə olan bürokratik əngəlləri aradan qaldırmaq üçün səy göstəriləcək: “Fermerlərin kiçik həcmli kreditlərə çıxışını asanlaşdırmaq üçün müvafiq tədbirlər görülür. Məqsəd kənd təsərrüfatının inkişafını stimullaşdırmaqla məhsul istehsalını artırmaqdır”.

Bəzi maşınlar niyə bahalaşır ?

“Lent.az”da isə “Bazarda hansı maşınlar bahalaşır?-açıqlama” sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif  maşın bazarında avtomobillərin bəzilərinin qiymətlərinin bahalaşması barədə bazarı araşdıran Sərxan Qədirovla söhbətləşir.

Müəllif deyir ki, 2019-cu ilin sonundan etibarən 2020-ci ildə maşın bazarında qiymətlərin artacağı barədə məlumatlar dolaşırdı.

Müəllif əlavə edir ki, səbəb isə Dövlət Gömrük Komitəsinin rüsumları artıracağı haqda məlumatlar yayması və bununla bağlı hökumətə təkliflər göndərməsi oldu.

Yazı müəllifi əlavə edir ki, təkliflərdə 2013-cü ildən əvvəl olan nəqliyyat vasitələrinin dövlət qeydiyyat rüsumunun yeni avtomobillərə nisbətən artırılması yer alır.

Bundan əlavə müəllif deyir ki, Rusiyada əsas istehsalçı olan “AvtoVaz” zavodunun 2020-ci ildən istehsal olunan avtomobillərin qiymətini artıracağı barədə açıqlama Azərbaycanda sovet maşınlarının qiymətində artıma işarə oldu.

“Hazırda maşın bazarında durğunluq yaşanır. Bu durğunluq fevral və mart ayları da daxil olmaqla yaz aylarına qədər davam edəcək”.

Ekspert S.Qədirov deyir ki, son illər Dövlət Gömrük Komitəsinin rüsumları qaldırması ilə əlaqədar yeni il qabağı qiymətlər artıb:

“Hazırda maşın bazarında qiymətlərdə artım yoxdur. Deyilən bütün məlumatlar boş söhbətlərdir. Son illər hər yeni il qabağı qiymətlərdə artım müşahidə olunub. Səbəbi də Dövlət Gömrük Komitəsidir. Ona görə ki, son 2-3 ildə hər il gömrük rüsumları qalxıb. Camaat hər yeni ildən sonra qiymətlərin qalxacağını düşünür. Buna görə də bazara gedib ucuz maşın almaq istəyirlər. Ancaq əksinə, baha alırlar. Hazırda maşın bazarında durğunluq yaşanır”. Bu durğunluq fevral və mart ayları da daxil olmaqla yaz aylarına qədər davam edəcək. Ümumiyyətlə, hər bir bayramdan əvvəl qiymətlərdə artım qeydə alınır. Qış ayları alver zəif olur. Maşın satan insanlar havanın yağışlı və ya soyuq olmasından dolayı bazara çıxmağa tərəddüd edirlər. Bu vaxtları əsasən alverçilər maşın alırlar. Bu da alverçilərin dəyərindən ucuz avtomobil almasına şərait yaradır”.

S.Qədirov sovet maşınlarının bahalaşdığını deyərək mart ayından bazarda qiymətlərin artacağını bildirib:

Ekspertə görə, sovet maşınlarının qiymətlərində artım müşahidə olunur. Alman maşınlarının qiyməti isə stabil qalır, Səbəb də budur ki, ölkəyə bu maşınları əvəz edən dizel mühərrikli “KİA”, “Hyundai” avtomobilləri gətirilir. Bzarda durğunluqla bağlı hibrid avtomobillərinin də bazarı dayanıb: “Artıq mart ayından sonra maşın bazarında qiymətlərin qalxmasını görəcəyik. O vaxta qədər isə gömrük rüsumlarında artım olmasa, bazarda da qiymətlər artmayacaq. Ancaq hazırda dediyim kimi, sovet maşınlarının qiymətində artım müşahidə olunur”.

Şəkər zavodunun dayanmasının şəbəbləri

“Fed.az”da isə “Şəkər zavodu niyə bu vəziyyətə düşdü? –hökumət kömək etməlidirmi? sərlövhəli məqalə diqqəti çəkir.

Sayt İmişli Şəkər Zavodunda mövcud vəziyyətlə bağlı iqtisadçı-ekspert Pərviz Heydərovun düşüncələrinə yer verib.

Müəllif hesab edir ki, hökumət ölkədə qeyri-neft sektorunu inkişaf etdirmək və bu sahədən gəlirləri artırmaq, onun neft-qaz sektorundan irəli çıxmasına nail olmaq üçün çox işlər görüb.

Müəllifə görə, “Azərbaycan Şəkər İstehsalat Birliyi” MMC olan İmişli Şəkər Zavodu ilə bağlı real olaraq yaranmış vəziyyət çox təəssüf doğurur: “Belə ki, “Azərsun Holdinq”in təsisçisi olduğu İmişli rayonunda yerləşən şəkər emalı zavodu bağlanmaq təhlükəsindədir”.

Ekspert deyir ki, açıqlama yayan zavod fəaliyyətin dayandırılması ilə bağlı ölkə qanunvericiliyinin tələbinə uyğun işçilərə müvafiq ödənişlər edir və məlum olub ki, zavod 3 ildir ki, zərərlə işləyir. 

İqtisadşı deyir ki, zavod 2006-cı ilin martından fəaliyyət göstərir, zavodun açılış mərasimində müəssisənin təsisçiləri bəyan etmişidlər ki, gələcəkdə gündə 9000 ton çuğundur emal etməklə 1500 ton şəkər tozu istehsal olunacaq, işçilərin sayı 1400 nəfərə çatacaq: “Bəs nə baş verib? İmişli Şəkər Zavodu niyə bağlanmaq təhlükəsi ilə üz-üzə qalıb? Səbəb nədir?” deyə müəllif suallar ünvanlayır. 

Ekspertin deməsinə görə, zavodun bu hala düşməsinin səbəbi Ruisyadan Azərbaycana şəkər tozu idxalının artması olub, investisiya yatırılsa da nəticə ürəkaçan olmayıb.

P.Heydərov hesab edir ki, qeyri-neft sektoruna aid müəssisə nə qədər çətin olsa da məhsullarla dünya bazarına çıxmağı planlaşdırmalıdır, sırf daxili bazara hesablarsa bəri başdan iflasa rəvac vermək deməkdir.

Daha bir məsələ keyfiyyətlə birgə maya dəyəri də aşağı salınmalıdır, bu, malın rəqabət qabiliyyətliliyinin təmin olunmasında mühüm şərtdir, İmişli zavodunda isə istehsal edilən məhsul maya dəyərindən baha başa gəlir.

Ekspertə görə,  “Azərsun Holdinq” hökumətə müraciət edərək müvafiq kredit və ya maliyyə resursları cəlb etməklə, müəssisəni yeniləməli, bütün işlər hökumətlə birgə həyata keçirilməlidir. 

Müəllifə görə, zavoddakı hazır vəziyyət ölkədə qeyri-neft sektorunun inkişafına və genişlənməsinə yönələn tədbirlərə və müvafiq siyasətə daban-dabana ziddir, bu sahədə idxalçı dairələrə “boyun əyməyə” qətiyyən dəyməz.

Xatırladaq ki, zavodun inşaat işlərinə 2003-cü ildə başlanılmışdı. 70 hektar ərazidə inşa olunan müəssisəyə ilkin mərhələdə 83 milyon ABŞ dolları məbləğində investisiya qoyulmuşdu. Zavod 27 aya tikilib. Bu müddətdə gündəlik 1800-2500 nəfər çalışıb.