Media-icmal 27.06.20

Ölkədə koronavirus pandemiyası ilə bağlı vəziyyət, sərt karantin rejiminin ləğv oluna bilməsi ehtimalı, aqrar sahənin sığorta problemi, dövriyyədə pul kütləsinin azalması və s. məsələlər medianın aparıcı mövzusu kimi qalmaqda davam edir.

Bir nəfərin məsuliyyətsizliyi...

“Yap.org.az” saytında “Vətəndaşın səhlənkarlığı və məsuliyyətsizliyi dövlətin bütün sosial və iqtisadi planlarına ciddi mənfi təsir göstərir” sərlövhəli məqalə yer alır.

Yeni Azərbaycan Partiyasından deputat  Aydın Hüseynov Azərbaycanda koronavirus pandemiyasının son vaxtlar yayılmasına görə vətəndaşları təqsirli bilir.

Yada salır ki, hələ 2020-ci ilin yanvar ayında Nazirlər Kabineti yanında Operativ Qərargah yaradılıb, dövlət qurumları əlaqələndirilib, bunlarsa vətəndaşların sağlamlığının qorunmasına xidmət edir. 

“Koronavirus xəstələrinin qəbulu və müalicəsi üçün hər cür şərait yaradılıb, 30-dan çox xəstəxana, o cümlədən regionun ən nəhəng səhiyyə müəssisəsi olan və maddi-texniki bazasına, tibb infrastrukturuna görə xüsusilə fərqlənən “575 çarpayılıq “Yeni klinika” koronavirus yoluxan xətələrin ixtiyarına verilib”  deputat vurğulayır.

Deputat deyir ki, dünyada  ən az yoluxma Azərbaycanda idi, amma  vətəndaşların karantin rejiminin yumşalmasından sui-istifadə etməsi, sərgilədiyi məsuliyyətsizlik sayəsində virusa yoluxma halları artmağa başlayıb. 

A.Hüseynov hesab edir ki, bəzi vətəndaşlar bu gün vəziyyətin hansı dərəcədə kritik olmasını anlamır, məsuliyyətsizlik edir, qaydalara riayət etmir, maska taxmır, sosial məsafəni gözləmir və s. “Bir nəfərin sosial məsuliyyətsizliyi ümumilikdə dövlətin səhiyyə sisteminin, iqtisadi-sosial siyasətinin xeyli zəifləməsinə gətirib çıxarır. Bir vətəndaşın məsuliyyətsizliyi dövlətin iqtisadi proqramlarını ləngidir”.

Ümid edək ki..

Ümid edək ki, iyulun 5-dən sonra sərt karantin rejimi tətbiq etməyə ehtiyac olmayacaq. Bunu  Azərbaycanın baş infeksionisti Cəlal İsayev iyunun 20-dən ölkənin bəzi bölgələrində ikihəftəlik karantin rejiminin tətbiq olunması ilə bağlı bildirib.

Müəllif isə deyir ki, Avropa ölkələrində yoluxmalar artsa da karantin sərtləşdirilmir, Azərbaycan isə bu mənada geriyə doğru irəliləyir.

Ona görə problem budur ki, tərəfdən sərt karantin rejimi tətbiq edilir, digər tərəfdən rejimin tələblərinə əməl olunmur, bu halda da karantin rejimi tətbiq etməyin mənası qalmır.

Cəlal İsayev hesab edir ki, bu mənada Avropa ilə Azərbaycanı eyniləşdirmək olmaz, çünki Azərbaycanda gedişat xoşagələn deyil və Avropa kimi addımlar atmaq hələ tezdir: “Ümid edirəm ki, iyulun 5-dən sonra sərt karantin rejimi tətbiq etməyə ehtiyac olmayacaq”. Baş infeksionist  bu iki həftədə hər şeyin yaxşı olacağı düşüncəsində deyil.

Səbəb kimi də insanların karantin rejiminə əməl etməmələrini göstərir: “Nə qədər söyləmək olar ki, lazımsız yerə küçəyə çıxmayın. Yoluxmanın artmasına səbəb olan amillər bunlardan ibarətdir. Əgər tövsiyələrə əməl edilsə, onda azalma olar”.

Aqrar sahənin sığorta problemi

“Sfera.az” saytında yer lan “Kənd təsərrüfatı istehsalçılarının sığorta dərdi sərlövhəli məqalədə sığorta problemi dəyərləndirilir. 

Müəllif deyir ki, hər dəfə havaların qeyri-sabit keçməsi nəticəsində kənd təsərrüfatına zərər dəydikdə sığorta məsələsi aktuallaşır.

Kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalçıları bildirirlər ki, onların çoxu sığortası olmadığı üçün ziyanı özləri qarşılamalı olurlar.

Azərbaycanda “Kənd təsərrüfatında sığortanın stimullaşdırılması haqqında” qanun qüvvədədir, amma qanunun tətbiq edildiyi müddətdə kənd təsərrüfatında sığorta problemi öz həllini tapmadığı üçün yeni qanuna ehtiyac yaranıb.

Müəllif vurğulayır ki, kənd təsərrüfatında sığorta olduqca vacibdir, belə ki, kənd təsərrüfatı digər sahələrlə müqayisədə daha riskli sahə olduğundan burada sığortasız gəlir əldə etmək çətindir.

Aqrar sektorda istehsalçıları normal sığorta təminatı əldə etsə, onların investisiya cəlbediciliyi artacaq və sektora böyük həcmdə kredit qoyuluşu baş verəcək. 

Müəllif deyir ki, sığorta sisteminin normal işləməsi ikitərəfli məsələdir,   mexanizm təkmil olmalı, kənd təsərrüfatı istehsalçıları üçün əlverişli şərait yaratmalıdır: “...fermerlər, istehsalçılar öz təsərrüfatlarının qorunmasında maraqlıdır. Lakin sığorta şirkətləri aqrar sahənin sığortalanmasına maraq göstərmirlər. Hesab edirlər ki, aqrar sektor çox riksli sahədir”.

Elə buna görə də yeni sığorta qanununun tətbiqi təmin edilməli və kənd təsərrüfatı istehsalçılarının riskləri sığortalanmalıdır.

Əlavə pul kütləsi buraxılsınmı?

“Müsavat.com” da isə “İqtisadçı “Mərkəzi Bank dövriyyəyə çixlu pul buraxsın təklifindən danışdı sərlövhəli məqalədə ölkədə pul kütləsinin azalması, bunun səbəblərini ekspert Əkrəm Həsənovla araşdırılır.

Müəllifin deməsinə görə bəzi iqtisadçılar iqtisadiyyatın inkişafı üçün daha pul vəsaitlərinin dövriyyəyə buraxılmasını təklif edirlər.

Müəllifin deməsinə görə, bu il mayın 1-nə Azərbaycanda geniş pul kütləsinin həcmi (M3) 26 milyard 291,8 milyon manat təşkil edib ki, bu da əvvəlki aya nisbətən 429,4 milyon  manat və ya 1,6 faiz azdır.

Banklardan kənarda nağd pul kütləsinin həcmi (M0) mayın 1-nə 8 530,8 mln. manat təşkil edib.

Göründüyü kimi, martın 1-i ilə müqayisədə ölkədə geniş pul kütləsinin həcmi 7,9 faiz azalıb.

Ə.Həsənov isə deyir ki, dövriyyəyə buraxılan pul kütləsinin arxasında real iqtisadiyyat dayanmalıdır, belə olmasa, buraxılan pul kütləsi qısa müddətdə kəskin bahalaşmaya səbəb olar.

Onun deməsinə görə, hökumətlər - Mərkəzi banklar dövriyyəyə pulu kreditləşmə yolu ilə buraxırlar, ya banklara ucuz kreditlər verilir, banklar da onu biznesə, ev təsərrüfatlarına verirlər, ya da  Mərkəzi Bank krediti hökumətə verir, hökumət vəsaitləri xərcləyir: “Hər iki halda ölkənin real iqtisadiyyatı inkişaf etməyibsə, dövriyyəyə buraxılan vəsaitlər inflyasiyaya səbəb olur”.

Ə.Həsənova görə Azərbaycan Mərkəzi Bankı dövriyyəyə çox manat kütləsi buraxa bilməz, hətta indiki şəraitdə iqtisadiyyata zəruri olan həcmdən daha az vəsait buraxılıb: “Bunun da səbəbi manatın məzənnəsinə olan təzyiqləri azaltmaqdır. Dövriyyəyə nə qədər çox pul buraxılsa, bir o qədər dollar alışı artacaq”.

Ekspert vurğulayır ki, bu isə neft gəlirlərinin kəskin azaldığı bir şəraitdə dollara olan tələbatın artması, valyuta ehtiyatlarının əriməsi deməkdir.