Media-icmal 29.12.18

Məcburi köçkünlərin sosial problemlərinin həlli, pensiyaların artım meyarlarına baxış, Azərbaycanda ÜDM-in artımı MDB ölkələri ilə müqayisədə və s. məsələlər bugünkü (29 dekabr, 2018-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır.

Dövlət qayğısı

"Azərbaycan" qəzeti "2 şəhərcik, 2005 mənzil" sərlövhəli məqalədə məcburi köçkünlərin sosial problemlərinin həllini dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, Qarabağ münaqişəsi 30 ildən çoxdur ki, davam edir və Ermənistanın təcavüzü nəticəsində 1 milyondan çox azərbaycanlı doğma yurd-yuvasından didərgin düşüb, onların sosial problemlərinin həlli dövlətin daimi diqqət mərkəzindədir.

Məqalə müəllifi vurğulayır ki, 15-20 il əvvələ kimi bu insanların sosial vəziyyətləri olduqca ağır idi, şəraitsiz məkanlarda məskunlaşmışdılar.

Məqalə müəllifi İlham Əliyevin prezidentliyə başladığı 2003-cü ildən bu təbəqədən olan insanların həyat səviyyəsinin yaxşılaşdırılmasına başlandığını bildirir: "2007-ci ildə ölkədəki 12 çadır düşərgəsinin ləğvi ilə başlanan proses nəticəsində qaçqın və məcburi köçkünlər üçün indiyədək 3,5 milyon kvadratmetr yaşayış sahəsi olan müasir qəsəbələr və çoxmərtəbəli bina kompleksləri salındı".

Müəllif dekabrın 24-də Abşeron rayonu ərazisində 1000, dekabrın 27-də isə Sumqayıt şəhərində 1005 qaçqın və məcburi köçkün ailəsi üçün yeni yaşayış komplekslərinin salınmasını İlham Əliyev bu təbəqədən olan insanların ən böyük hamisi olması gösətricisi kimi dəyərləndirir: "Bununla da bu il ərzində mənzillə təmin edilən məcburi köçkün ailələrinin sayı 6805-ə, yaşayış komplekslərinin sayı isə 102-yə çatdı".

Müəllifin deməsinə görə, bütünlükdə bu kateqoriya insanların sosial problemlərinin həlli üçün indiyədək 7,1 milyard manat vəsait xərclənib. "Məcburi Köçkünlərin Sosial İnkişaf Fondu tərəfindən 24 min məcburi köçkünə 14,8 milyon manat məbləğində mikrokredit, İqtisadiyyat Nazirliyinin Sahibkarlığın İnkişafı Fondu tərəfindən isə 2 min 74 məcburi köçkün sahibkara 44,3 milyon manat güzəştli kredit verilib, ötən dövrdə 200 min məcburi köçkün büdcə təşkilatlarında və digər sahələrdə daimi işlə təmin edilib. Bununla da məcburi köçkünlər arasında yoxsulluq həddi son 15 ildə 75 faizdən 12 faizədək azalıb".

Son olaraq müəllif deyir ki, doğum gününü hər zaman məcburi köçkünlərlə birgə qeyd edən, sözü ilə əməli arasında heç bir fərq olmayan prezident bu il də 10 minlərlə məcburi köçkün ailəsinə sevinc bəxş edərək böyük savab qazandı.

Ekspertdən təklif -dəyişdirin

"Modern.az" sayında isə "Pensiyaların indeksasiya sistemində meyarlar dəyişdirilsin"-təklif" sərlövhəli məqalə oxuma qolar.

Saytda iqtisadçı-ekspert Vüqar Bayramovun pensiyalarla bağlı indeksasiya meyarlarının dəyişdirilməsi barədə təklif və düşüncələrinə yer verilir.

Müəllif deyir ki, 2019-cu ilin yanvarından etibarən pensiya məbləğləri 2018-ci ildə orta aylıq əməkhaqqıdakı faiz artımına indeksasiya olunacaq, baza hissəsi ləğv olunduğu üçün tam məbləğin indeksasiyası həyata keçiriləcək.

Ekspert vurğulayır ki, 2018-ci ilə kimi pensiya məbləğləri inflyasiya səviyyəsinə yox, orta aylıq əməkhaqqıdakı artım faizinə indeksasiya olunur:

İqtisadçı pensiya məbləğlərinin artımı ilə bağlı tətbiq edilən indeksasiya meyarlarını natamam sayır: "Pensiyaların indeksasiya mexanizminin təkmilləşdirilməsinə ehtiyac var. Belə ki, pensiya məbləğinin orta aylıq əməkhaqqıdakı artıma yox, əhalinin gəlirlərindəki artım faizinə indeksasiyası daha məqsədəuyğun olardı".

Ekspert hesab edir ki, ölkədə qeyri-rəsmi məşğulluq mövcud olduğundan orta aylıq əməkhaqqıdakı artım gəlirlərin artımını tam ifadə etmir.

Digər tərəfdən rəsmi statistikaya görə, əhalinin gəlirləri orta aylıq əməkhaqqına nisbətən daha yüksək faizlə artır, odur ki, bu indeksasiya pensiyaların daha çox artmasına imkan verə bilir.

Dövlət Statistika Komitəsinin göstəricilrəinə istinadən ekspert deyir ki, 2018-ci ilin 10 ayında əhalinin gəlirləri 9.2 faiz, orta aylıq əmək haqqı cəmi 2.8 faiz çoxalıb. 2019-ci ildə orta aylıq əməkhaqqının 4 faiz artacağı gözlənilsə də, əhalinin gəlirləri 9 faizdən çox artacaq.

V.Bayramovun deməsinə görə, gələn il orta aylıq əməkhaqqı ilə əhalinin gəlirlərindəki artım arasında fərq olacaq, bu fərq uyğun olaraq 5.7 və 9 faiz proqnozlaşdırılır: "Aşağı pensiya alan 80 minə yaxın vətəndaşın pensiya məbləğinin gələn ildən orta hesabla 30 faiz artırılması da buna aid edilə bilər. Bu baxımdan, bu islahatların tərkib hissəsi kimi indeksasiya sistemində meyarların dəyişdirilməsi də vacibdir".

Ekspert əmək müqavilələrində maaş məbləğinin tam göstərilməməsini, hətta əmək müqavilələrinin bağlanmaması hallarının çox olduğunu deyərək pensiyaların orta aylıq əməkhaqqıdakı artıma deyil, əhalinin gəlirindəki artım faizinə indeksasiya olunmasını daha doğru sayır.

Onun deməsinə görə, bu halda indeksasiya nəticəsində pensiya məbləğlərinin daha çox artmasına şahid ola bilərik.

MDB-də sonuncu

"Strateq.az" saytında "Qubad İbadoğlu: Azərbaycan ÜDM-in artım tempinə görə MDB-də sonuncudur" sərlövhəli məqalə diqqət cəlb edir.

Tanınmış iqtisadçı-ekspert Qubad İbadoğlu "strateq.az"a açıqlamasında Azərbycanda iqtisadi inkişafın rəsmi göstəricilərilə real göstəriciləri arasında kəskin tərs mütənasiblik yaşanmasını müqayisə müstəvisinə gətirir: "Hər gün ekranlarda rəsmi prizmadan Azərbaycanın anoloqsuz inkişafından danışılır.

Əfsuslar olsun ki, son 3 ildə MDB dövlətləri arasında autsayderlər sırasında olan Azərbaycan bu mövqeyini bu ildə də qoruyub saxlayıb. Bunu MDB Statistika Komitəsinin son açıqlamaları təsdiq edir".

Ekspert paylaşdığı cədvələ istinadən ÜDM-in artımı üzrə MDB ölkələri arasında 7%-lə Tacikstanın öndə getdiyini, Azərbaycanın isə 0,8% artımla sonuncu yerdə olduğunu bildirir.

Q.İbadoğluna görə, Azərbaycanda iqtisadi artım tempi postsovet məkanı üzrə ən aşağı səviyyədədir.

İqtisadçı xatırladır ki, 2018-ci il üçün ÜDM-in artımı ilə bağlı Azərbaycan hökumətinin və beynəxlalq təşkilatların hesabatlarında 1,8-2 faizlik artım proqnozlaşdırılmışdı, amma gözləntilər yenə də özünü doğrultmadı.

Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatlarına istinadən ekspertin deməsinə görə, bu ilin 10 ayında ölkədə ÜDM 0,8 faiz, o cümlədən qeyri-neft ÜDM-i 1 faiz artıb.

İqtisadçı yada salır ki, halbuki, 2017-ci ilin eyni dövründə qeyri-neft ÜDM-i artım tempində 2,1 faiz qeydə alınmışdı.

Q.İbadoğlu vurğulayır ki, bundan əlavə, əhalinin hər nəfərinə düşən ÜDM-ə gəlincə, bu ilin 10 ayında ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə manatla 0,1 faiz azalıb.

Ekspertə görə, bu isə öz növbəsində o deməkdir ki, 2018-ci ilin ilk 10 ayında adambaşına iqtisadi artım olmayıb, əksinə 0,1 faiz geriləmə qeydə alınıb.