Media-icmal 30.08.2016

Tərtər rayonunda quruculuq işləri, tələbə təhsili kreditlərinin dayandırılması, əhalinin pullarını banklara qoymaması, ölkədəki bahalıq və inflyasiya bugünkü medianın aparıcı mövzusudur. 

Bu, birlik təntənəsidir

“Azərbaycan” qəzeti “Cəbhə bölgəsinə dövlət qayğısı uğurlu nəticələr verir”

(http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=104003) məqalədə dövlət başçısı İlham Əliyevin himayəsilə təmas xəttində böyük quruculuq prosesinin başladığı qeyd edilir.

Tərtər rayonunda aparılan quruculuq işləri yazının əsas hədəfidir. Məqalədə Tərtər əhalisinin həm Qarabağ uğrunda döyüşlərdə, həm də rayondakı quruculuq işlərində fəadakarlıq göstərdikləri  xüsusi vurğulanır. Bu mənada bu il aprelin 2-5-də Tərtər istiqamətində gedən əməliyyatlar xatırladılır. Yazıda habelə həmin döyüşlərdən sonra dövlət başçısı İlham Əliyevin və xanımı Mehriban Əliyevanın bu rayona səfəri xatırladılır. Rayonun döyüş xəttinə yaxın Qapanlı kəndində dövlət başçısı ilə keçirilən görüş  tarixi görüş adlandırılır: “Prezident-xalq birliyinin təntənəsinə çevrilən bu görüşün yaratdığı xoş təəssürat hələ də ictimai yerlərdə, xeyir-şər məclislərində camaatın söhbətlərinin baş mövzusu olaraq qalır”.

Müəllif adı çəkilən döyüşlərdə  rayona ciddi ziyan da dəydiyini bildirir və bu ziyanı aradan qaldırmaq üçün prezidentin Ehtiyat Fondundan 3 milyon manat vəsait ayırdığını bildirir. Yazıda bu döyüşlərdə Tərtərin yaşayış məntəqələrinə atılan mərmilərin 256 yaşayış evinə, 4 məktəb binasına, 2 tibb məntəqəsinə, 1 uşaq bağçasına, qaz, su, elektrik təsərrüfatına ciddi ziyan vurduğu, 3 nəfər mülki şəxsin öldüyü nəzərə çatdırılır.

Yazıda rayondakı quruculuq işlərinə də toxunulur, 11 kəndin su-kanalizasiya sisteminin yenidən qurulmasının davam etdiyi, 110 km.-lik su xəttinin çəkilişinin nəzərdə tutulduğu, hər biri 5 min ton su tutan 2 anbardan birinin hazır olduğu qeyd edilir.

Müəllif isə rayondakı bu quruculuq işlərinə  rayon ağsaqqallarından Rauf Həsənzadənin yanaşmasını təqdim edir: “Tərtərdə şahidi olduğunuz dinamik inkişaf...rayonda formalaşmış sağlam mənəvi-psixoloji mühit, dövlətə, prezidentə yenilməz sədaqət və fərəh doğuran digər hallar cənab İlham Əliyevin yeritdiyi müdrik siyasətin məntiqi nəticəsi, onun hər bir ölkə vətəndaşının prezidenti olmaq istəyinin uğurla reallaşan təntənəsidir”.

Tələbə təhsil haqqını necə ödəsin?     

“Azadlıq” qəzeti “Tələbələr üçün təhsil krediti dayandırıldı” sərlövhəli məqalədə (http://www.azadliq.info/154507.html) bu problemi araşdırır. 

Yazıda yeni dərs ilinin başlanmasının tələbələr üçün yeni qayğılar gətirdiyi vurğulanır və bu, xüsusilə ödənişli əsaslarla  I kursa qəbul olunan tələbələrin təhsil haqlarına aid edilir. Məqalədə deyilir ki, tələbələrin bu məbləği sentyabrda ödəmələri şərtdir, amma  gəlirləri azalan və ya işsizlikdən əziyyət çəkən  ailələrin isə həmin məbləğləri ödəmələri mümkün deyil.

Yazıda xatırladılır ki, öncəki illərdə aztəminatlı  ailələr övladlarının  təhsilini davam etdirməsi üçün  banklardakı  istehlak və ya tələbə kreditlərindən istifadə edirdilər. Son günlərdə bankların kreditləşməni dayandırması onların vəziyyətini çətinləşdirib. Məqalədə deyilir ki, indi banklarda  tələbələr üçün nəzərdə tutulan bütün məhsulların satışı dayandırılıb.

Yazıda deyilir ki, “Turanbank” tələbə kreditlərinin verilməsini dayandırıb, nə zaman bərpa olunacağı bəlli deyil. Ötən ilə qədər tələbə krediti verən “Bank of  Baku”, “AGBank” da bu xidməti tələbələrin üzünə bağlayıb.  “Accessbank”, “AFB bank”, “Atabank”, Azərbaycan Beynəlxalq Bankı, “Bank Standart”da isə ümumiyyətlə, belə  bir xidmət olmayıb, amma istehlak kreditlərinin tərkibində tələbələrə də kredit ayrılıb.

“Bank Standard”dan bildiriblər ki, bu günədək sırf təhsil kreditləri ayrılmayıb. “Müştərilərə yalnız bir neçə proqram çərçivəsində istehlak kreditləri təqdim olunub. Müştərilər həmin istehlak kreditlərini sərf etməkdə müstəqil olduqları üçün bank tərəfindən həmin kreditlərin təhsil yaxud başqa məqsədlərə sərf olunması barədə heç bir statistika aparılmayıb”.

Yazıda deyilir ki, “Maarifçi” Tələbə Kredit Fondundan isə sorğumuza cavab verilməyib.

Məqalədə tələbə valideynlərinin banklardan əllərinin üzüldüyü, başqa maliyyə mənbəyi axtarışına çıxdıqları deyilir.

Pulu nəyə sərf edək?

“Exo” qəzetində isə “5 milyard 671 milyon manalıq “yük” sərlövhəli məqaləni ( http://www.echo.az/article.php?aid=104790) oxumaq olar.

Müəllif deyir ki, məhz əhali bu qədər məbləğı “ölü yük” olaraq “balışlar”  altında saxlamasına ekspertlərlə aydınlıq gətirmək istəyir. Müəllif deyir ki, pulların qorunması üçün onların banklarda saxlanmasını hər kəs bilir, amma bunun indiki qeyri-sabit iqtisadi durumda səmərəli olduğuna inana bilmir.

Ekspert Samir Əliyev deyir ki, bu, çox yüksək məbləğdir və onun fəaliyyətsizliyi ölkə iqtisadiyyatına ziyan vurur: “Bunun ən sadə yolu pulları banka qoymaqdır, amma 12 bankın bağlandığı, bank sektorunda qeyri-sabit şəraitdə bunu vətəndaşlara tövsiyə etmək də doğru olmazdı”. Ekspert deyir ki, 7 aydır ki, bağlanan banklardakı əmanətlərini qaytara bilməyən vətəndaşlar pulların dollara çevirərək evlərində saxlayırlar. S.Əliyev deyir ki, bu məbləğ iri həcmlidirsə biznesə sərf etmək olar, amma Azərbaycanda belə vəsaitlər daha çox daşınmaz əmlak və qızıl məmulatı alınmasına sərf edilir.

Ekspert Seyfəl Əliyev də belə düşünür ki, bu vəsaitləri daşınmaz əmlaka qoymaq olar, amma qiymətlər baha olduğu üçün onu yenidən pula döndərmək kimi problemi var. Odur ki, ekspert daha rasional çıxış yolu kimi təmirli mənzil alaraq onu icarəyə verməyi məqbul sayır. Ekspert pulun idarə edilməsi onun sərmayə olaraq hara qoyulmasının ən vacib məsələ olduğunu xatırladır.

Qızıla gəlincə isə ekspert Nəriman Ağayev hətta qızıl nisbətən ucuzlaşıbsa belə onu almağı məsləhət bilmir. Ekspertə görə, bu sahədə vətəndaşlar kapitallarını daim qiymətini saxlayan almaz-brilyant alışına qoysalar daha yaxşıdır.

Ekspert Oqtay Haqverdiyev “Qızıl almaq lazımdırmı?” sualına cavab olaraq deyir ki. yazılmamış belə bir qanun  var ki, qızıl dövlətin ehtiyat valyutasının 10%-dən çoxunu təşkil etməlidir. Amma Azərbaycanda bu faiz elə də çox deyil.

İnflyasiya sıçrayışı, bahalıq, daha da pisləşən sosial durum  

“Novoye Vremya” qəzetində isə “Sürətli inflyasiyanı necə dayandırmaq olar?” sərlövhəli (http://www.novoye-vremya.com/w65296/.../#.V8TuRSh97IU) məqaləni oxumaq olar. Məqalə ölkədə inflyasiyanın nəticəsi olan qiymət artımından bəhs edir. Müəllif avustun 30-da ölkədə siqaretlərin 20-40 qəpik arasında bahalaşmasını   statistik olaraq oxucuya təqdim edir. Müəllif deyir ki, büdcə sənədlərində inflyasiyanın həddi 3,3 % proqnozlaşdırılsa da Statistika Komitəsinin məlumatına görə, bu yaxınlarda illik inflyasiya 10,6% həddindədir. 

İlk devalvasiyada da siqaretin qiymətinin artdığını xatırladan müəllif deyir ki, onda da, indi də buna səbəb kimi firmaları göstərdilər, manat ucuzlaşdığı üçün qiymətləri əvvəlki həddə saxlamağın mümkün olmadığı əsas gətirildi. Müəllif manatın ucuzlaşmasının fakt olduğunu vurğulasa da bunun təkcə istehlakçı maraqlarına zərbə vurmamasının gərəkdiyini bildirir: “Əgər bu, belə davam edərsə ekspertlərin proqnozlarına görə, ilin sonuna  dollar 2 manata bərabər ola bilər. Bu isə inflyasiyanın yeni sıçrayışı, bahalıq, əhalinin sosial-məişət vəziyyətinin pisləşməsi deməkdir. Başqa sözlə, inflyasiya prosesinin qarşısı alınmalıdır”.

Müəllifə görə, Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatası, Mərkəzi Bank bu suallara cavab verə bilmir. Nə qədər dəyərli tövsiyə, məsləhət verilsə də manat ucuzlaşmaqda davam edir. Müəllifə görə, Nazirlər Kabineti də nəyisə müsbətə dəyişməkdə aciz qalıb. Müəllif  deyir ki, manatın çoxdan ucuzlaşmaqda olmasına baxmayaraq, hələ də real bazar dəyərini ala bilmir.

Müəllif siqaretin bahalaşmasına deputat Vahid Əhmədovun əhalinin daha az siqaret çəkməsi mövqeyindən yanaşmasını ciddi saymır. Bu deyimlə vaxtilə baş nazir Artur Rəsizadənin təzə xiyar baha olduğuna görə xalqa duzlu xiyar alması barədə “tövsiyə”si arasında paralel aparır.