Media-icmal 31.0817

Cənubi Qafqaz Boru Kəmərinin genişləndirilməsi, əhalinin tibbi xərcləri, işəgötürənlərin ali məktəb məzunlarından narazılıqları bugünkü (31avqust, 2017-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır.

Genişlənən Cənubi Qafqaz Boru Kəməri

"Azərbaycan" qəzeti "Şahdəniz-2" qazını qəbul edəcək CQBK-nın genişləndirilməsi sona yaxınlaşır" sərlövhəli məqalədə beynəlxalq qaz kəmərinin çəkiliş durumu dəyərləndirilir. (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=129050).

Müəllif deyir ki, "Şahdəniz-2" layihəsi çərçivəsində ilk qazın nəzərdə tutulduğu vaxt - 2018-ci ildə əldə edilməsi məqsədilə dənizdə və quruda aparılan işlər sona çatmaq üzrədir: "Xəzərdən sualtı xətlərlə Səngəçal terminalına çatdırılan mavi yanacaq buradan "Cənub" qaz dəhlizinin başlanğıc hissəsi olan Cənubi Qafqaz Boru Kəmərinə (CQBK) vurulacaq. "Şahdəniz-2" qazını qəbul etmək üçün CQBK-da aparılan genişləndirmə işləri də tamamlanmaq üzrədir. Bu isə ümumilikdə "Cənub" qaz dəhlizinin uğurla reallaşmasının şərtlərindən biridir".

Məqalə müəllifi bunun həm də CQBK vasitəsilə Azərbaycan qazını Bakıdan Avropaya nəql edən 3500 kilometrlik "Cənub" qaz dəhlizinin birinci seqmentini - mühüm bir qolunu təşkil edir və bu kəmər istifadəyə verildiyi 2006-cı ildən bu yana "Şahdəniz"in birinci mərhələsindən hasil olunan qazı daşıyır.

Həmin vaxtdan kəmər "Şahdəniz" qazını Gürcüstan və Türkiyəyə də çatdırır. Yəni, Gürcüstan-Türkiyə sərhəddində CQBK-ya calanan 280 kilometrlik əlavə hissə ilə birlikdə bu xətt Bakı-Tbilisi-Ərzurum kəməri adlanır.

Müəllif deyir ki, "Cənub" qaz dəhlizinin bünövrəsi, uğurlu başlanğıcı məhz bu kəmər olub və kəmərin mahiyyəti barədə prezident İlham Əliyevdən sitat da gətirir: "2007-ci ildə Bakı-Tbilisi-Ərzurum qaz kəmərinin tikintisi də tarixi hadisə idi. Çünki o hadisədən sonra Azərbaycan dünyada artıq özünü qaz ölkəsi kimi göstərməyə başlamışdır. Bu kəmərin yeni xəttinin tikintisi əslində bu gün başlayır. Azərbaycan artıq "Cənub" qaz dəhlizinin birinci hissəsini 2007-ci ildə istifadəyə vermişdir. Ondan sonrakı dövr ərzində biz böyük layihə üzərində işləyirdik.

Məqalədə vurğulanır ki, "Şahdəniz-2" qazını qəbul etmək üçün CQBK-nın mövcud gücü kifayət deyildi, odur ki, xeyli vaxtdır kəmərin genişləndirilməsi layihəsi həyata keçirilir.

Müəllif məqalədə qaz kəmərinin genişləndirilməsilə bağlı Azərbaycan, eləcə də Gürcüstanda görülmüş işlər barədə yazır.

Pul verilsə də belə...

"Novoye Vremya" qəzetində "Sağlamlıqları ilə bağlı xərclərin əksər hissəsini azərbaycanlılar özləri ödəyirlər" sərlövhəli məqalə diqqət çəkir. (http://www.novoye-vremya.com/w103837/.../#.WadoRcirTIU)

Müəllif deyir ki, məmurların Azərbaycanda səhiyyənin pulsuz olması barədə bəyanatlarına baxmayaraq, vətəndaşların sağlamlığına dövlət qayğısını statistika əyani göstərir: "Əhalini dərman preparatları ilə təmin etmək üçün son illər dövlət büdcəsinə 100-110 milyon dollar həcmində vəsait qoyulur ki, bu da il ərzində adambaşına 10 dollardan bir qədər artıq vəsait deməkdir".

Müəllif müqayisə əsasında belə xərclərin Avropa və Qərb ölkələrində 300 dollardan 1000 dollara qədər olduğunu, habelə dərman xərclərinin yalnız 15-40%-nin pərakəndə satış obyektlərinin payına düşdüyünü, qalan xərclərin xəstənin müalicə keçdiyi xəstəxanaların öhdəsinə düşdüyünü bildirir.

İqtisadçı Rövşən Ağayev deyir ki, "Bu bizim üçün hələlik əlçatmaz statistikadır, bizə məlum olan budur ki, bizim xərclərimiz büdcədə ayrılan vəsaiti dəfələrlə üstələyir, baxmayaraq ki, bizdə səhiyyənin pulsuz olduğu deyilir. Əslində isə dövlət sizin və bizim cibimizə girir". Bu şərhi isə qəzetə iqtisadçı Rövşən Ağayev bildirir.

İqtisadçı deyir ki, səhiyyə sahəsindəki açınacaqlı durumu rəqəmlər də göstərir, belə ki, sağlamlıq xərclərinin 70%-nə qədərini Azərbaycan vətəndaşları özləri ödəyirlər, səhiyyəyə ayrılan vəsait bütün büdcə xərclərinin cəmi 4,7%-i qədərdir: "Sağlamlığın keyfiyyətli şəkildə qorunmasını təmin etməli səhiyyə sisteminin olmaması ölkənin ağrılı yeridir. Azərbaycanda dövlət büdcəsinə hər il adambaşına 45 dollar qoyulur, amma vətəndaşların səhiyyə xərcləri bunu 3-4 dəfə üstələyir". R.Ağayev mövcud durumu belə izah edir.

R.Ağayev Dünya Bankı (DB) və Azərbaycan arasında 2016-2020-ci illərdə əməkdaşlığa dair 2015-ci ildə imzalanmış sənəd barəsində danışır və burada maraqlı məqamlar olduğunu bildirir: "Məsələn, bu rəqəmlər rəsmi statistikada əksini tapmır. DB-nin hesablamalarına görə, orta ailənin səhiyyə xərcləri bütün istehlak xərclərinin 10%-ə qədərdir. Bu halda da bunun 70%-ni əhali özü ödəyir, yalnız 30% dövlətin üzərinə düşür".

Müəllif xatırladır ki, dərmanların əksər hissəsi idxal malları olduğu üçün dolların manata nisbətdə indiki məzənnəsilə bu, əlavə xərclər deməkdir və yerli istehsal da yoxdur və odur ki, indi güclü tələb olan bir çox müasir tibbi avadanlıqlar da idxal olunur.

Müəllif ölkədə xeyli sayda tibb müəssisəsinin fəaliyyət göstərdiyini, amma bunun əksəriyyətinin Bakıda cəmləşdiyini nəzərə çatdırır, amma vətəndaşların keyfiyyətli tibbi xidmət üçün yenə də xarici ölkələrə getdiklərini bildirir.

Məqalə müəllifi ölkədə həm də müasir tibbi biliklərə malik mütəxəssislərin az olduğunu, bu səbəbdən hətta pul verilsə də keyfiyyətli tibbi xidmətə zəmanət olmadığını deyir.

Tələblərə cavab verməyən məzunlar və...

"Exo" qəzetində isə "Azərbaycanda işəgötürənlər ali məktəb məzunlarından narazılıq edirlər" (http://ru.echo.az/?p=62191) sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif ali məktəb məzunlarının savad səviyyəsinin müasir tələblərə cavab vermədiyini ekspertlərlə müzakirə edir.

"Təhsilin keyfiyyəti və səviyyəsi tələb olunan iş yerlərinə sahib olmağa imkan vermir. Məzunların savad səviyyəsi əhəmiyyətli dərəcədə aşağı düşüb. İşəgötürənlər üçün zəruri personalı seçmək çox çətin olub, odur ki, biznes Azərbaycan ali məktəbləri ilə əməkdaşlıq etmək istəmir" ekspertlərdən biri bunu qəzetə şərh edir.

Ekspert hesab edir ki, tədris proqramlarının əmək bazarına uyğunlaşdırılması olduqca vacibdir, çünki sonra çoxsaylı məzunlar iş tapa bilmirlər: "Diplomlu maliyyəçilərin sayı hər il artır, amma işəgötürənlərdən ali məktəb məzunlarının hətta minimum tələblərə belə cavab verməmələri şikayətləri eşidilir, bu şikayətlər istənilən sahədən eşidilir, odur ki, təhsil sistemi dəyişməlidir", ekspert nəzərə çatdırır.

Ekspertə görə, test sistemindən imtina çıxış yolu deyil, təhsil sistemində radikal dəyişikliklər olmalıdır, yalnız belə olduğu halda işəgötürənləri ali məktəblərlə əməkdaşlığa maraqlandırmaq olar və burada SOCAR-la əməkdşalıq edən Neft Akademiyası istisnadır, bütünlükdə isə biznes bu məsələdə maraq nümayiş etdirmir.

Ekspert vurğulayır ki, bizdən fərqli olaraq xaricdə işəgötürənlər özləri ali məktəblə işləməyə maraq göstərirlər, orada istedadlı tələbələr uğrunda şirkətlərin mübarizəsi gedir, Azərbaycanda isə belə bir hal yoxdur.

Digər ekspert isə deyir ki, işəgötürənlərin ali məktəb məzunlarına iradları az deyil: "İşəgötürənlər ən çox məzunun bilik səviyyəsinin istehsalat tələblərinə cavab verməməsindən şikayətçidirlər. Onlar nəzərən nəyə hazır olsalar da əmək təcrübələri olmur, gənclərdə gündəlik uzunmüddətli işə formalaşmaq məsələsi formalaşmayıb. Təbii ki, bu da işəgötürənləri razı salmır, öz ixtisası üzrə potensial işçidən möhkəm biliklər umurlar".

Ekspert deyir ki, hətta ali məktəbi əla qiymətlərlə bitirən məzunlar belə bəzən ixtisasları üzrə elementar suallara cavab verə bilmirlər ki, odur ki, işəgötürən bu sahədə təcrübəsi olan şəxsi işlə təmin etməyə üstünlük verir.

Ekspert vurğulayır ki, hər ikinci işəgötürən ali məktəb məzununun nəzəri biliklərində çatışmazlıq olmasına əmindir, bu, özünü sonra təcrübədə göstərir. Buna görə isə günahkar həmin ali məktəb özüdür.