Media-icmalı 03.05.18

3 May-Ümumdünya Mətbuat Azadlığı Günü, mənəvi dəyərlərə baxış, paytaxtda yaşamaq tələbləri və s. bugünkü (03 may, 2018-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır.

Azərbaycanda media azadlığı təminatı

"Azərbaycan" qəzeti "Azərbaycanda mətbuat və söz azadlığı təmin olunub" (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=146139) sərlövhəli məqalədə Azərbaycanda medianın durumunu dəyərləndirir.

Müəllif BMT Baş Məclisinin 1993-cü il dekabrın 20-də qəbul etdiyi qərarla 3 mayı Ümumdünya Mətbuat Azadlığı Günü elan etdiyini bildirir, elə buradan da irəli gələrək Azərbaycanda medianın durumunu dəyərləndirir.

Məqalə müəllifi deyir ki, Azərbaycan həm BMT-nin, həm də UNESCO-nun üzvü kimi demokratiyanın əsas göstəricilərindən olan mətbuat azadlığını təmin edən "Vindhuk Bəyannaməsi"ini dəstəkləyir.

Müəllif vurğulayır ki, Azərbaycan dövlət müstəqilliyini 1991-ci ildə qazansa da mətbuat və söz azadlığı ancaq 1993-cü ildə Heydər Əliyev hakimiyyətə gəldikdən sonra mümkün olub: "Məhz o dövrdən milli mətbuatımız siyasi həmlələrdən, təzyiqlərdən, buxovlardan qurtuldu. Heydər Əliyevin başladığı dövlət quruculuğunun, demokratik islahatların nəticəsində azad sözün inkişafı məqsədilə KİV-in sərbəst istehsalı və yayımı təmin edildi, həmçinin mətbuatın dövlət tənzimlənməsindən imtina olundu".

Məqalə müəllifi deyir ki, söz və fikir azadlığının təmin edilməsi 1995-ci ildə qəbul edilən Konstitusiyada hüquqi baxımdan təsdiqləndi, 1998-ci ildə senzura ləğv olundu, media qurumu təsis etmək asanlaşdı.

Məqalə müəllifi bu xəttin son 15 ildə dövlət başçısı İlham Əliyevin davam etdirdiyini bildirir.

Müəllif deyir ki, son 15 ildə qəzetlərin borcunun ödənməsi, mətbuat işçilərinin təltif edilməsi, fəxri adlar alması, yaşayış binalarının tikilməsi, hər il maliyyə yardımlarının göstərilməsi mətbuata dövlət tərəfindən yüksək diqqət və qayğının təcəssümüdür.

Müəllif bu münasibəti Azərbaycan dövlətinin mətbuatın inkişafında maraqlı olması, söz və məlumat azadlığının təmin etməsi kimi dəyərləndirir.

Müəllifin deməsinə görə, hər bir jurnalist onu maraqlandıran məsələ ilə bağlı sərbəst informasiya toplamaq və yaymaq imkanına malikdir və demokratik mühit, söz və mətbuat azadlığının təmin edilməsi hər bir media qurumunun sərbəst fəaliyyətinə imkan verir.

Müəllif deyir ki, ötən 25 ildə Azərbaycan nümunə ola biləcək işlərə imza atıb, belə ki, söz və mətbuat azadlığının bərqərar olması, vətəndaş cəmiyyəti institutlarının inkişafı, dövlətin mətbuata yardımı, İnternet azadlığı və s. ölkənin demokratiya yolunun açıq olduğunu göstərir.

Mənəvi yoxsulluq "dəyərləri"

"Azadlıq.info"da isə "Şopenhauer və Azərbaycan reallığı" sərlövhəli məqalə (https://www.azadliq.info/219110.html) oxumaq olar.

Müəllif alman filosofu Şopenhauerin fəlsəfi müddəaları ilə Azərbaycandakı maddi-mənəvi durum arasında paralel apararaq müqayisə əsasında ölkədə günümüzün mənzərəsini yaratmağa səy göstərir.

"Son zamanlar hər yerdə Azərbaycanı görməyə başlamışam, bir şerin misralarında, bir filmin süjetində, bir yazıçının kitabında, bir filosofun fikirlərində Azərbaycan qarşıma çıxır. Məsələn, alman filosofu Şopenhauerin bəzi fikirləri yadıma düşür və dərhal Azərbaycanla qoşalaşdırıram" deyə müəllif müqayisə "metodu"nu təqdim edir.

Müəllif deyir ki, Şopenhauer puldan başqa heç nəyi olmayan insanı dünyanın ən yoxsul insanı sayırdı.

Bundan irəli gələrək müəllif də deyir ki, Azərbaycan dünyanın ən gözəl, ən cazibədar, xoşbəxt insanların yaşadığı ölkə olmalı idi, çünki bunun üçün hər imkan var: "Amma mənəvi yoxsulluq azarına tutulmuşlar ölkəni bataqlığa çevirdilər. Onlar puldan başqa şeylərə də dəyər versəydilər, bu gün tamam fərqli Azərbaycanın vətəndaşları olardıq, bəli, bizi çox yoxsul adamlar idarə edir".

Müəllif vurğulayır ki, Şopenhauer həm də "başqalarına bənzəməyə çalşaraq mənliyimizin dörddə üçünü itiririk" deyirdi: "Yenə də fikir məni doğma yerlərə aparır. Yaltaqlığın, üzəduranlığın, talançılığın, saxtakarlığın normaya çevrildiyi ölkədə dəyərlər yerini dəyişir. Adamlar normal yaşamaq üçün bu yeni "dəyərlər"ə adaptasiya olunur".

Yazı müəllifi deyir ki, bir də onda ayılırıq ki, adam yerinə qoyduqlarımız özünü pis adamlara oxşadıb və mənliyinin hamısını itirib: "Haram pulla villaya, bahalı avtomobilə, biznes imperiyasına sahib olanlara oxşamaq istəyənlər çoxalır. Nəticədə təkcə adamların deyil, ölkənin də dörddə üçü itməyə başlayır",

Müəllif Şopenhauerin əxlaqın təməlinin mərhəmət olması müddəası ilə günümüz arasında da paralel aparır: "Bu ölkədə mərhəmətsizlk fontan vurur. Günahsız adamların şərlənərək həbs olunmasını, ləyaqətli insanlara çamur atılmasını, yüz minlərlə ailənin ehtiyac içində yaşamasını görürük. Elə şeylər görürük ki, "insan bunu necə edə bilər" sualı beynimizi deşir".

Müəllif deyir ki, elə haqsızlıqlar görür ki, "tüstünü təpədən çıxarır: "Bəli, əxlaqın təməli çatladığına görə əxlaqsızlığın hündürmərtəbəli sarayları ucalıb. Təəssüf ki, bu gün Azərbaycanı xatırladan mənfi nümunələr çoxdur. Kaş, müdrik fikirləri müsbət mənada Azərbaycana oxşada bilmək də qismətimiz olsun".

Xoşbəxtliyin "maddi həddi"

Exo" qəzetində isə "Orta statistik azərbaycanlıya xoşbəxtlik üçün nə qədər pul lazımdır" (http://ru.echo.az/?p=69728) sərlövhəli məqalə diqqəti cəlb edir.

Müəllif deyir ki, təmin olunuş məişət həyatı, elə bundan da irəli gələrək özünü xoşbəxt saymaq və sabaha ümidli hiss etmək üçün aylıq xərcin həcmi barədə müxtəlif təsəvvürlər var.

Müəllif də "Azərbaycan paytaxtının sakinlərinə özlərini xoşbəxt saymaq və təmin edilmiş şəkildə yaşamaq üçün nə qədər məbləğ lazımdır" sualı ilə ekspert Nəriman Ağayevlə müzakirəni davam etdirir.

N.Ağayev bu yaxınlarda Bakıda keçirdikləri sorğunun nəticələrinə əsasən deyir ki, paytaxt sakinləri şəxsi rifah və bəxtəvərlik üçün orta hesabla 3 min manat qazanmalarını zəruri sayırlar: "Biz orta rəqəmi təqdim edirik, rəyi soruşulanlar isə 1500 manatdan 5 min manatadək müxtəlif rəqəmlər göstəriblər. Bu isə aydındır çünki hər ailə, hər şəxsin fərdi tələbatları var, ona görə də sorğuya qatılanlar müxtəlif rəqəmlər səsləndiriblər".

N.Ağayev deyir ki, bir çox ailələr öz ailə və şəxsi büdcələrini düzgün idarə edə bilmirlər, ona görə də hətta 5 min qazansalar da bu aydan o aya güclə çatdırır və həm də olduqca az qazandıqlarını hesab edirlər.

Ekspert deyir ki, apardıqları tədqiqatlara əsasən üç nəfərlik ailənin paytaxtda ortabab yaşaması üçün aylıq 1500 manat gəliri olmalıdır: "Regionlara gəlincə, burada eyni tərkibli ailənin yaşaması üçün məbləğ 2,5 dəfə aşağı olmaqla aylıq 600 manatdır. Məbləğin aşağı olması onunla izah edilir ki, regionda ərzaq ucuzdur, ailələrin torpaq sahələri var, çoxları iri və xırdabuynuzlu sürülərə malikdir".

Müəllif isə rəsmi statistik rəqəmlərə istinadən deyir ki, iqtisadi durum yaxşılaşır, əhali daha çox geyim, mebel, elektrik avadanlıqları və s. qeyri-ərzaq malları alır, belə ki, 2018-ci ilin ilk rübündə istehlak tələbinə 8,5 milyard manat xərclənib ki, bu da keçən ilin eyni dövrülə müqayisədə 2,6% çoxdur.

Əhalinin gəlirlərinə gəlincə, müəllif deyir ki, 2017-ci ildə bu gəlirlər 2016-cı il ilə müqayisədə 8,3% artaraq 49162,9 milyon manat olub.

Məqalə müəllifi Dövlət Statistika Komitəsinin gösətricilərinə istinadən bildirir ki, 2017-ci ildə gəlirlər 8,3% artsa da 2016-cı il ilə müqayisədə 2017-ci ildə istehlak malları və xidmətlər 12,9% bahalaşıb, o cümlədən ərzaq mallarında 16,4%, qeyri-ərzaq mallarında 11,6%, xidmətlərdə 11,6% bahalaşma müşahidə edilib.

Müəllif vurğulayır ki, 2016-cı il ilə müqayisədə 2017-ci ilnin 11 ayı ərzində əhalinin orta aylıq maaşları 6,2% artaraq 525 manata çatıb.