Media-icmalı 05.03.18

Bölgələrdə sahibkarlığın inkişafı, iqtidar-cəmiyyət münasibətləri, iqtisadi göstəricilərlə reallıq arasında uyğunsuzuq bugünkü (05 mart, 2018-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır.

Bölgə sahibkarlığının inkişafı

"Azərbaycan" qəzeti "Sahibkarlar bölgələrə üz tuturlar" səlrövhəli məqalədə regionlarda sahibkarlığın inkişafını dəyərləndirir.

Müəllif hazırda ölkənin regionlarında özəl sektor üçün münbit şərait yaradıldığını, buna görə də sahibkarların tədricən bölgələrə üz tutduğunu, Qobustan rayonu nümunəsində ölkə rayonlarında sahibkarlığın və investisiya cəlb olunmasının inkişaf etdiyini deyir.

Yazi müəllifi Rayon İcra Hakimiyyətinə istinadən 2017-ci ildə Qobustan rayonuna 8,4 milyon manat investisiyanın cəlb edildiyini, bu investisiyaların fərqli sahələrə yatırıldığını bildirir.

Müəllif deyir ki, bağçılıqla bağlı sahəyə 3 fiziki şəxs tərəfindən 205 min manat investisiya qoyulub: "Xilmilli kəndində 7,65 hektarda qoz, 1,36 hektarda əncir bağları salınıb, Türkiyə sortu olan 2200 qoz və 300 əncir tingi əkilib. Cəngi kəndində 7 hektarda 1500 nar və 300 zeytun tinginin əkini təmin olunub".

Heyvandarlıq sahəsi ilə bağlı 2 fiziki şəxs tərəfindən Ərəbqədim kəndində 250 kvadratmetr ərazidə heyvandarlıq kompleksinin tikintisinə başlanıldığını deyən müəllif layihənin dəyərinin 200 min manat olduğunu bildirir.

Müəllif deyir ki, bu məqsədlə Xilmilli kəndində ərazisi 300 hektar olan 200 başlıq qaramal ferması, 1000 baş davarın saxlanması üçün tikili və 1000 ton tutumu olan taxılsaxlama anbarı artıq istifadəyə verilib, illik istehsal gücü 35 ton ət, 400 ton süd və 1 ton yun olan kompleksdə 40 nəfər çalışır.

Müəllifə görə, bu il isə bu sahəyə daha 1,8 milyon manat sərmayə qoyuluşu gözlənilir.

Müəllif deyir ki, tikinti üzrə fiziki şəxs tərəfindən 250 min manat investisiya qoyulub, Qobustan şəhərində ictimai iaşə və istirahət kompleksi tikilir.

Yazı müəllifi rayonda bir neçə ticarət obyektinin tikildiyini, yolların çəkildiyini də vurğulayır.

Müəllif deyir ki, turizm üzrə 2 milyon 150 min manat investisiya qoyuluşu sayəsində "Strateji" MMC tərəfindən "Qobuland" istirahət kompleksində tikinti işləri aparılıb, bir sıra başa kəndlərdə taxıl anbarları tikilib.

İnvestisiyalar hesabına rayonda uşaq bağçası, dərman bitkilərinin saxlanması və emalı müəssisəsi yaradılıb.

Kim kimi necə görür...

"Azadlıqinfo.az"da isə "Azərbaycan bu iqtidar üçün dollardır, funt sterlinqdir" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif mövcud iqtidarın mahiyyətini öz baxımından qiymətləndirməyə səy göstərir: "Azərbaycan bu iqtidar üçün pambıq tarlası, örüş yeri, istirahət ocağı, əyləncə mərkəzidir. Azərbaycan bu iqtidar üçün dollardır, funt sterlinqdir. Axı, bu "kosmopolitlər", "tolerantlar", "multikulturallar" Azadlıq, Vətən, Torpaq, Ölkə, Yurd, Millət, Xalq kimi müqəddəs möhtəşəmlikdən kənardır. Bu bir həqiqətdir ki, ölkədə vətəndaş hüquqları olmadığı kimi hakimiyyətin məsuliyyəti də yoxdur".

Müəllif deyir ki, iqtidar ölkədə heç nəyə və heç kimə görə məsuliyyət daşımamaq məsuliyyətsilziyi yaradıb və son vaxtlarda baş vermiş faciəvi hadisələrdə davranışı bunun sübutudur.

Müəllifə görə, ən azından az maaş və işsizliyin tüğyan etdiyi ölkədə demokratiyanın təntənəsindən danışmaq hakimiyyətin siyasi baxımdan liliputluğudur: "Demokratiya azad seçkilərdən başlayır, demokratik idarəçilikdə cəmiyyət inkişaf baxımından daim təzələnir, kamilləşir. Bu isə bir həqiqətdir ki, hakimiyyət 25 il müddətində Azərbaycan xalqına nə iş, nə də azadlıq verə bildi. Bu iqtidar ədalətli cəmiyyətin bünövrəsini belə qoymağı bacarmadı".

Müəllif deyir ki, bütün bunlara görə iqtidar hakimiyyətdən geri çəkilməli idi, amma bunu etmədi və bu fəaliyyət gərəksizdir.

Müəllif iddia edir ki, sanki Azərbaycan məzmunca feodalizm dövrünü yaşayır, vəzifə sahibləri daha çox feodallara oxşayır, deputatlar xalqı yox, ailə hakimiyyətini təmsil edir.

Müəllif vurğulayır ki, ölkədə seçki hüququ adına "seçki hüquqsuzluğu" var və bu hüquqsuzluq Azərbaycan dövlətinin siyasi sistemini darmadağın edib.

Yazi müəllifi iddia edir ki, bu hallar hakimiyyətin savadsız olmasının göstəricisidir və "ər-arvad, qohum-quda, qonşu-dostlar"dan ibarət idarəçilikdə savad ola bilməz:"Savad da saman çuvalı deyil ki, samanlıqda doldurasan, hakimiyyət xalq üçün qəlp pul qədər dəyərsiz, əhəmiyyətsiz görünür. İqtidar özünü əhalinin gözündə mənasızlaşdırıb. Əgər iqtidar prezident, parlament, bələdiyyə seçkilərini xalqdan çox "uzaqlarda" keçirirsə,deməli, doğurdan da gərəksizdir. Çox illərdir ki, ölkə qanunlarsız bir dövrə qədəm qoyub, əvəzində isə ölkədə "cəngəllik" həyatı yaşanır".

Müəllif həm də xatırladır ki, "cəngəlliklər" həyatının startı və ya finişi olmur.

Reallıq və statistika tərs mütənasibliyi

"Novoye Vremya" qəzetində isə diqqəti "İqtisadçllar yeni indeks yaratdılar: faydası varmı?" sərlövhəli məqalə cəlb edir.

Müəllif makroiqtisadi göstəricilərə dair Azərbaycanın tətbiq etdiyi indekslərin reallığı əks etdirmədiyini əsaslandırmağa çalşır.

Yazı müəllifi deyir ki, iqtisadi sahədə baş verən prosesləri müəyyən etmək üçün çoxsaylı göstərici indeksləri yaradıldı, amma bunun ən tanınmışı ümumi daxili məhsul (ÜDM) üzrə göstəricilər oldu.

Digər tərəfdənsə müəllif deyir ki, getdikcə ÜDM göstəricilərinin də yetərli olmaması üzə çıxır: "Yəni, bu göstəricilər də real iqtisadiyyatda mövcud olan bütün spektri əhatə etmir, ona görə də Ümümdünya İqtisadi Forumu (QİF) keçən ildən inklüziv inkişaf indeksi təklif edib. Bu reytinq göstəricisi ilə ÜDM göstəriciləri arasında elə də ciddi fərq yoxdur, amma bəzi maraq doğuran faktları fərqləndirmək olar".

Müəllif hesab edir ki, inklüziv inkişaf göstəriciləri üzrə Azərbaycanın 77 dövlətdən ibarət inkişaf edən ölkələr sırasında üşüncü yer tutması kifayət qədər təəccüb doğuran faktdır. Belə ki, Azərbaycan burada ÜDM böyüklüyünə görə 26-cı yeri tutub və haqqında bəhs edilən məlum indeks üzrə də üçüncü yer tutub.

Müəllif inklüziv inkişaf indeksinin 3 qrupa bölünməklə 12 göstəricini əhatə etiyini bildirir: artım və inkişaf (admbaşına düşən ÜDM, əmək məhsuldarlığı, əhalinin məşğulluğu, sağlam həyatın gözlənilən davamlılığı), inklüzivlik (əhalinin gəlirlərə görə təbəqələşmə dərəcəsi, yoxsulluq səviyyəsi, cəmiyyətin varlılığa görə təbqələşmə səviyyəsi, median gəlir) və nəsillərin varisliyi və inkişaf dayanıqlığı (dəqiqləşdirilmiş təmiz gəlirlər, ÜDM-in parnik intensivliyi, dövlət borcu, demoqrafik yüklülük səviyyəsi).

Yazı müəllifi deyir ki, birinci 10-luqda olan Azərbaycan adambaşına düşən ÜDM indeksi reytinq göstəricilərinə görə, qonşularından (Litva, Macarıstan, Latviya, Polşa və s.) çox geri qalır.

Müəllif vurğulayır ki, Azərbaycanda adambaşına düşən ÜDM 5859 dollar təşkil edir, 10-cu yerdə duran Rumıniyada isə bu məbləğ 10081 dollardır.

Müəllif bildirir ki, bütün statistik "biclik"lərə baxmayaraq, bir əməkçiyə düşən ÜDM göstəricilərinə görə də Azərbaycan bu ölkələrdən çox geri qalır, belə ki, bu rəqəm Azərbaycanda 33242 dollara, ikinci yerdə duran Macarıstanda isə 57179 dollara bərabərdir.

Sağlam həyat davamlılığına gəlincə, Azərbaycan bu göstəricidə Dominikan ölkəsindən də geridədir (Dominikan 65,1%, Azərbaycan 64,7%).

Müəllif deyir ki, 3 göstərici üzrə geri qalan Azərbaycann üşüncü yeri necə tutması buna görə təəccüb və sual yaradır.

Müəllif deyir ki, reytinq tərtibatçıları üçün əhalinin gəlirlərinə görə təbəqələşməsi göstəriciləri əsas olub və bu göstərici Azərbaycanda 28,6% təşkil edir.

Yazı müəllifi deyir ki, Azərbaycan rəsmi statistikasına görə, ən yoxsul 10% əhalinin adambaşına düşən aylı orta gəliri 158 manat, ən varlı 10% əhalininki isə 452,4 manatdır.

Müəllif vurğulayır ki, daha bir indeks sərvətin bölünməsi üzrədir, amma Azərbaycanda bu haqda açıq məlumatlar verilmir.

Müəllif deyir ki, ÜİF iqtisadçılarının bu indeksləri tətbiq etmələrinin əsas hədəfi mövcud kursun dəyişdirilməsinin vacibliyini anlatmaq olub, çünki artan bərabərsizlik və gələcək nəsillərə qayğısızlıq yaxşı heç nə vəd etmir.

Müəllifə görə, bu yeni indekslər həm də ona görə lazım olub ki, "yalnız dövlətin istehsal gücü ilə ölçülən uğurların necə yalan olması" görünsün.

Müəllif hesab edir ki, "statistik göstəricilər" üzrə Azərbaycan inkişaf etmiş ölkələr ısrasında da ola bilər, reallıq isə göstəricilərə uyğun deyil.