Media icmalı 05.05.18

Keçmiş prezident Heydər Əliyevin ad gününə hazırlıqlar, qeyri-neft sektorunda və ölkənin bank sistemindəki mövcud durum bugünki (05 may 2018-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır ...

Uğurların səbəbi - Heydər Əliyev kursunun davam etməsi

"Azərbaycan" qəzeti "Qəlblərdə Heydər Əliyev sevgisi var" sərlövhəli məqalədə Azərbaycanın keçmiş üçüncü prezidenti Heydər Əliyevin fəaliyyətini dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, tarixin taleyüklü məqamlarında xilaskar olmaq böyük şəxsiyyətlərin üzərinə düşür: "Belə tarixi şəxsiyyətlərin nümayəndələrindən biri də Azərbaycan xalqının ümummilli lideri, dahi şəxsiyyət Heydər Əliyevdir. Dünyanın ən qüdrətli siyasətçiləri, ən məşhur simaları sırasına yüksələn ulu öndər ən mürəkkəb, hətta çıxılmaz hesab olunan vəziyyətlərdən ən yaxşı, uğurlu çıxış yolu tapmaq bacarığına, istedadına malik fenomenal şəxsiyyət, lider, rəhbər kimi hər birimizin qəlbində yaşayır və daim yaşayacaqdır".

Müəllif H.Əliyevin sovet dönəmində (1969-82-ci illər) Azərbaycana rəhbərlik etməsini, 1982-87-ci illərdə o zamankı SSRİ rəhbərliyində çalışmasını və 1987-ci ildə istefaya verməsini xatırladır.

Müəllif hesab edir ki, bu istefadan sonra Qarabağ problemi başlayıb, ərazilərin müəyyən hissəsi işğal edilib və bunun qarşısı ona görə alına bilməyib ki, ölkədə H.Əliyev kimi şəxsiyyət olmayıb.

Müəllif deyir ki, 1993-cü ildə xalqın təkidli tələbi ilə ulu öndərin Azərbaycana qayıtması ilə fəlakətlərə son qoyuldu, ölkə dirçəlməyə başladı.

Məqalə müəllifi deyir ki, Azərbaycana təkrar rəhbərlik etdiyi (1993-2003) illərdə N.Əliyev müsətqiliyin itirilməsinin qarşısını alıb, ölkədə iqtisadi və sosial-iqtisadi dirçəliş başlayıb, dövlətin etibarlı bünövrəsi qoyulub: "Bu gün fəxrlə deyirik ki, Azərbaycan dövlətini dünya dövlətləri arasında irəli çıxaran, ölkəmizi parçalanmaq təhlükəsindən xilas edən, respublikamızın inkişafına möhkəm zəmin yaradan məhz ulu öndər Heydər Əliyev olmuşdur".

Müəllif vurğulayır ki, H.Əliyevin siyasi varisi İlham Əliyev də həmin siyasəti davam etdirir və onun prezident olduğu son 15 ildə ölkə iqtisadiyyatı 3,2 dəfə artıb, iqtisadiyyata 230 milyard dollardan artıq sərmayə qoyulub. Azərbaycan dövlətinin qüdrəti və beynəlxalq nüfuzu artıb.

Ölkə beynəlxalq iqtisadi layihələrin, tədbirlərin, idman yarışlarının məkanına dönüb.

Müəllifə görə, bu gün Azərbaycanda əldə olunan nailiyyətlərin bir səbəbi var, o da ölkədə Heydər Əliyev yolunun, Heydər Əliyev siyasətinin uğurla davam etdirilməsidir.

Qeyir-neft sektorunda "olar-olmaz" artımı

"Exo" qəzetində "Azərbaycan hələ də qeyri-neft sektorundan əhəmiyyətli artım gözləyir" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif qeyri-neft sektorunun inkişafı, xammal asılılığından imtina siyasətini davam etdirən Azərbaycanda bu istiqamətdəki durumu ekspertlərlə müzakirə edir.

Ekspert Nəriman Ağayev deyir ki, bir neçə il ərzində vəziyyəti köklü şəkildə dəyişmək mümkün olmayıb, amma müəyyən uğurlardan danışmaq olar, bu sektorda əsas ağırlıq turizm və kənd təsərrüfatı məhsullarının üzərinə qoyulur.

N.Ağayev hesab edir ki, 2018-ci ilin ikinci yarısında qeyri-neft sektorunda ixrac artımı gözləmək olar, amma burada da çətinliklər var: "Bu sahədə artım Azərbaycandan Rusiyaya meyvə-tərəvəz ixracı hesabına əldə ediləcək. Amma indi Türkiyə bu bazarda, demək olar ki, Azərbaycan da daxil olmaqla, bütün ixracatçıları sıxışdırıb".

N.Ağayev hesab edir ki, ixrac artımı təkcə kənd təərrüfatı hesabına yox, həm də tikinti materialları, sement, Sumqayıt texnoparkının sənaye məhsulları hesabına arta bilər.

Ekspert hesab edir ki, keçən il ilə müqayisədə artım 20-30% arasında baş verə bilər və xatırladır ki, 2017-ci ildə Azərbaycan qeyri-neft sektoru ixracından milyard yarım manatdan çox gəlir əldə edib.

Amma ekspert Natiq Cəfərli bu sahədə böyük gəlirlərə ümid bəsləmədiyini bildirir və cari ilin iki ayında Azərbaycanın əldə etdiyi 125 milyon dollarlıq gəlirin az olduğunu vurğulayır: "Türkiyənin Antalya bölgəsi ərazi etibarilə Azərbaycandan kiçik, əhalisi etibarilə isə azdır, amma aylıq ixrac məhsulları 650 milyon dollar həddindədir. Bu sahədə gözlənti və proqnozlara gəlincə, ilin sonuna 3-5% arasında o qədər də ciddi sayılmayan artım ola bilər".

N.Cəfərli deyir ki, qeyri-neft sahəsindəki artım səylərinə baxmayaraq, ilin sonuna ölkə ixracının 90%-i yenə də enerji daşıyıcılarnın payına düşəcək.

Müəllif isə bəzi göstəriciləri xatırlatmaqla qeyri-neft sektorundakı duruma rəsmi statistik rəqəmlərlə aydınlıq gətirir.

Məqalə müəllifi deyir ki, Azərbaycan 2017-ci ildə 1milyard 538 manatlıq qeyri-neft məhsulları ixrac edib ki, bu da 2016-cı il ilə müqayisədə 24% artım, ixracda bu sektorun 10% payı olması deməkdir.

Müəllif xatırladır ki, 2015-ci il ilə müqayisədə 2016-cı ildə Azərbaycanın qeyri-neft ixracının həcmi 16,4% azalıb.

Ölkə banklarının "səfalət böhranı"

"Novoye Vremya" qəzetində isə "Bankların "səfalət böhranı" sərlövhəli məqalə diqqət cəlb edir.

Müəllif ölkənin bank sistemindəki durumu öz baxımından qiymətləndirir.

Müəllif deyir ki, Azərbaycan bank sisteminin "böhran səfaləti" yaşaması hələ də davam edir və bir neçə gün öncə bankların bir çoxu əmanətlər üzrə faiz dərəcələrinin azaldıldığını bildirib.

Müəllif bu addımın heç də bank sistemi üçün müsbət tərəfi olmadığını bildirir: "Aydındır ki, qazanmaq və kapitallaşdırmanı yaxşılaşdırmaq üçün edilir, Amma bəzi bankirlərin bir anlıq maliyyə faydası əldə etmək tamahı bütünükdə bank sisteminin fəlakətınə səbəb ola bilər".

Müəllif deyir ki, faizlərin azaldılması ilə üzləşən əmanətçilər əmanətlərini geri götürməyə tələsəcəklər, bu isə bankların gəlirlərinə təsirsiz ötüşməyəcək.

Müəllifə görə, belə çıxır ki, tamahkar bankirlər öz fəaliyyətləri ilə bank sektorunun gəliri baxımından onsuz da xoşagəlməz durumu bir az da "tünd"ləşdirirlər".

Müəllif vurğulayır ki, bu addımın nəticəsi özünü çox da gözlətməyib və rəsmi statistik göstəricilərə istinadən bu ilin aprel ayına bank sisteminin xalis zərəri 55,9 milyon manat olub.

Məqalə müəllifi iddia edir ki, belə zərərlərlə yaxın və orta perspektivdə bank sistemini sağlamlaşdırmaq mümkün olmayacaq, üstəlik bankların əhalinin kreditləşdirməsini məhdudlaşdırması da sağlamlaşdırmaya şərait yaratmır.

Müəllif deyir ki, ölkənin bank sisteminin kredit portfeli 2018-ci ilin aprelinə 9 595,5 milyon manat olub ki, bu da ilin başlanğıcından bu yana 2,7% azalma deməkdir, son bir ildə isə kreditləşdirmə 28% azalıb.

Müəllif isə vətəndaşların kreditləşdirilməsinin azaldılmasına səbəblər göstərir, deyir ki, əmanətlər üzrə faizlərin azaldılması, bankların kredit verilməsi şərtlərini sərtləşdirməsi, əhalinin banklara etimadsızlığı bu səbəblər sırasındadır.

Müəllif bu ilin mart ayında Mərkəzi Bankın ehtiyatlarının 0,77% və ya 42,2 milyon manat, eləcə də ölkədə pul kütləsi bazasının azalmasını da bədbin göstəricilər adlandırır.

Pul bazasını dövlətin pul-kredit siyasətinin göstəricisi adlandıran müəllif deyir ki, bu pul sistemin əsasısdır və bu bazanın azalması daxili məhsul tələbin azalmasına, eləcə də iqtisadiyyatın kiçilməsinə səbəb ola bilər.

Müəllif hazırki durumu bank sistemində kəskin böhranın yeni mrəhələsi kimi dəyərləndirir və bu neqativlərin iqtisadiyyata yeni zərbə ola biləcəyini xatıladır.