Media-icmalı 22.01.18

1990-cı ilin 20 yanvar hadisələrinin mahiyyəti, vaxtı keçmiş kreditlər probleminin davametmə müddəti, əhalinin gəlirlərinin tələblərini ödəyə bilməməsi səbəbləri, ölkədə islahatların anlaşılması problemləri bugünkü (22 yanvar, 2018-ci il) medianın aparıcı mövzilarıdır .

Müstəqilliyin şəhid adlı dəyəri

"Azərbaycan" qəzeti "Şənbə gecəsinin faciəsi" sərlövhəli məqalədə 1990-cı ilin 20 yanvar gecəsi xalqın göstərdiyi rəşadətini dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki. 20 yanvar şəhidləri Azərbaycanın milli müstəqilliyinə gedən yolun şəhidləridir və bu fərdi mənada övlad itkisi olsa da cəm mənada milli istiqlalın döyüşçüləridir: "Bu mənada Azərbaycan xalqı 1990-cı il yanvarın 20-də azadlıq imtahanından keçirdi. Oğul, qız itkisi ağrı acıya səbəb olsa da millətin sınmasına yox, azadlıq mübarizəsində daha da əzmlə dayanmasına səbəb oldu".

Müəllif xalqa yaşadılan məhrumiyyətlərə, çətinliklərə baxmayaraq, bunun xalqı ruhdan sala bilmədiyini vurğulayır və bu mübarizədə xalqın qalib gəldiyini bildirir.

Yazı müəllifi deyir ki, həmin zamandan bu yana artıq 28 il keçir, amma nə o günün itkiləri, nə o günün əzəməti, nə o günün qəhərəmanları, nə də bu günün şəhidləri unudulmur.

Müəllif vurğulayır ki, bu mübarizə, bu qanlar Azərbaycanın milli istiqlalı naminə idi, həmin istiqlal var və amma onu daha da gücləndirmək lazımdır.

Yazı müəllifi hesab edir ki, o günün qəhrəmanlığını gələcək nəsillərə aşılamaq vacib məsələlərdən biridir.

Müəllif hesab edir ki, bu mənada Şəhidlər Xiyabanını ziyarət ən böyük məktəbdir və bu məktəb vətənə, dövlətə, xalqa məhəbbət, uğrunda belə canını əsirgəməmək məktəbidir.

Məqalə müəllifi deyir ki, hər il şəhidləri ziyarət təkcə onları ziyarət etməklə yekunlaşmır, bu, həm də bir növ hər kəsin özünə hesabatıdır ki, ötən bir ildə müstəqilliyin daha da möhkəmlənməsi üçün nə etmişik və bu müəddəs məkana hansı xidmətlə gəlmişik.

Müəllif deyir ki, azadlıq bu xalqın sərvətidir, amma bu sərvətin şəhidlər adlı qazandırıcıları var və xalq olaraq şəhid anı bahasına başa gələn bu müstəqilliyi qorumaq və gücləndirmək hamının vəzifəsidir.

Ən azı üç il aktual olacaq problem

"Yeni Müsavat" qəzetində "Məhkəmələrdə banklarla hər qəpiyə görə mübarizə aparmaq lazımdır" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif ölkədə problemli kreditlərin pespektivini ekspert Əkrəm Həsənovla müzakirə edir.

Ekspert problemli kreditlər məsələsinin hələ ən azı 3 il də aktual olaraq qalacağı kimi qorxunc proqnoz verərək problemin daha da kəskinləşəcəyini bildirir: "Çünki bu sahədə məhkəmə prosesləri tədricən bitir, borcluların girovlarına və s. əmlaklarına tutma yönəldilir. İnsanlar evsiz-eşiksiz qalır, bu da sosial gərginliyi artıra bilər. Buna görə də hökumətin bu sahədə müəyyən güzəştlər tətbiq etməsi gözləniləndir, belə ki, dollar kreditləri üzrə məzənnə fərqinin bir qismini dövlət üzərinə götürə bilər".

Ə. Həsənovun sözlərinə görə, məsələnin fundamental həllinə ümid azalır, çünki bu sahəyə rəhbərlik edənlər subyektiv səbəblərdən bunda maraqlı deyillər, burada söhbət bank sahibləri və inzibatçılarının yaxınlarına və ya korrupsiya əsasında verdikləri qanunsuz kreditlərdən gedir, məsələ obyektiv və savadlı araşdırılsa, cinayət təqibi təhlükəsi altında problemli kreditlərin əksəriyyətini qaytarmaq olar: "Amma təəssüf ki, bu işlə məşğul olan yoxdur. Əl əli yuyur, əl də üzü. Halbuki, bunun müqabilində yerdə qalan problemli kreditlər üzrə dövlət hesabına güzəşt etmək xeyli asan olardı".

Bu məsələnin məhkəmə perspektivinə gəlincə, ekspert deyir ki, şikayəti əsasında Avropa İnsan Haqları Məhkəməsi borca görə qanunsuz həbslərə bu il qiymət verəcək və bu biabırçı, barbar təcrübəyə ölkədə son qoyulacaq.

Ə.Həsənova görə, nəticədə borcunu həqiqətən ödəyə bilməyənlər rahat nəfəsə ala biləcəklər və onların özlərini müflis elan etmək imkanının reallaşması da gözlənilir.

Ekspert vurğulayır ki, əslində qanun buna imkan verir, amma məhkəmələr bundan yayınır, yanvarın 23-də Ali Məhkəmə buna münasibət bildirməlidir, qərar mənfi olduğu halda Konstitusiya Məhkəməsinə müraciət edəcək.

Ə.Həsənov kollektorların fəaliyyətinə son qoyulacağını borclular üçün digər müsbət məqam sayaraq əhaliyə kollektorların yol verdikləri qanunsuzluqlarla bağlı məhkəmələrə müraciət etməkdən çəkinməmək müraciəti edir.

Ekspert xatırladır ki, qanun uğrunda mübarizə hüquq və haqdan keçir, odur ki, banklarla məhkəmələrdə hər qəpiyə görə sonadək mübarizə aparmaq lazımdır, yalnız bu halda dönüş yaratmaq mümkün olacaq.

İnkişaf xalqın həyatında niyə görünmür?

"Novoye Vremya" qəzetində isə "Uğurlu Azərbaycanda bu ayın maaşını o biri ayın maaşına necə çatdıraq?" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif deyir ki, ölkədə iqtisadiyyatın inkişafından danışsalar da bu inkişaf özünü xalqın həyatında heç cür göstərmir.

Müəllif rəsmi statistik rəqəmlərə istinadən 2017-ci ildə iqtisadi uğurları "təsdiqləyən" göstəriciləri nəzərə çatdırır, bu göstəricilərdə ÜDM, qeyri-neft sənayesi, kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalı və s. artım göstərir: "Ölkə daxilində kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalının artması ilə yanaşı ərzaq məhsullarının qiymətləri bahalaşır. Niyə? Bax, bu "niyə"si aydın deyil. Zahirən manat dollar və avroya nisbətdə sabitdir, ölkə ərzaq təhlükəsizliyinə nail ola bilib. Amma ölkədə toyuq yumurtası istehsalı 6,5% artsa da pərakəndə satışda bahalaşması təəccüb yaratmaya bilməz, eyni zamanda süd və süd məhsulları da bahalaşıb".

Müəllif zəruri qida məhsulu kimi ölkədə hələ də kərə yağı istehsalı məsələsinin yoluna qoyula bilməməsini vurğulayır, idxalın isə əhəmiyyətli dərəcədə baha başa gəldiyini bildirir.

Yazı müəllifi deyir ki, xarici məmulatlardan asılı olan sahələrdə qiymət bahalaşmasına da son qoyulmayıb və bu da qiymət artımına mənfi təsir edir.

"Amma müstəqil ekspertlərin fikrincə, ərzaq məhsullarının əsas bahalaşma səbəbi inhisardır ki, iş adamları buna görə məruz qaldıqları maliyyə itkilərini qiyməti bahalaşdırmaqla istehlakçıların hesabına ödəyirlər, bunu ancaq inhisarın səviyyəsini və vergi ödəmələrini azaltmaqla tənzimləmək olar.

Müəllif deyir ki, rəsmi statistik göstəricilər yaxşılaşsa da inhisar məsələsi həllini tapmayıb, bu isə ölkədə ədalətli rəqabət mühitinin olmaması deməkdir və bu amil qaldıqca qiymət bahalaşması, eyni zamanda hökumətin də inflyasiyanın aşağı salınması yolları barədə danışması davam edəcək.

Müəllif rəsmi statistikaya istinadən ölkədə iqtisadiyyatın inkişafı, amma vətəndaşların həyat səviyyəsinin ağırlaşması bərabərsizliyinin yaşandığını deyir, bunu əhalinin gəlirlərinin inflyasiyanın sürətilə ayaqlaşmaması ilə izah edir.

Yazı müəllifi vurğulayır ki, 2017-ci ildə əhalinin gəlirləri 8,2% artıb, orta illik inflyasiya ölkədə 13%, ərzaq bahalaşması isə 16,4% təşkil edib.

Müəllifə görə, hesablanma üsulundan asılı olmadan istənilən halda əhalinin gəlirləri inflyasiyanın sürətindən geri qalır və bu da iqtisadi-sosial həyatı ağırlaşdırır.

Bu araşdırmanın yekunu olaraq müəllif deyir ki, iqtisadiyyatda "uğurlar"a baxmayaraq, bu, əhalinin əksəriyyətinin həyat səviyyəsinin yaxşılaşması amilinə dönməyib, əvvəlki kimi əhalinin çoxu yenə də maaşını sayaraq bunu növbəti ayın maaşına qədər necə çatdırmağı düşünür.

İslahatı bilməyənlərin "islahat"ları

"Azadlıqinfo.az" da isə "Normal olana anormal münasibət" sərlövhəli məqalə diqqət çəkir.

Müəllif hesab edir ki, ölkə hakimiyyəti islahatın məzmununu hələ dərk edə bilmir: "Azərbaycan hakimiyyəti "islahat" dedikdə, maaşı 3-4 manat artırmağı, nəticəsi olmayacaq sərəncam və fərmanlar verilməsini, qulağa xoş gələn fikirlər səsləndirməyi nəzərdə tutur. Bu mənada hakimiyyətin kadr islahatlarını da "şedevr" hesab etmək olar. Son günlər vergilər və təhsil nazirinin işdən çıxarılmasını da hökumət mətbuatı islahatlar kateqoriyasına aid edib".

Müəllif hakimiyyətin islahatın məzmununu hələ də anlaya bilməməsini baş nazirin müavini Abid Şərifovun mediaya açıqlamasından sitat gətirməklə gücləndirir: "Bir anlıq Avropaya və ya Gürcüstana baxaq, hər həftə, hər ay, hər il hökumət dəyişir. Qonşu Gürcüstanda elə bir il yoxdur ki, hökumət dəyişməsin.

Burada hər il bütün nazirləri dəyişirlər. Təkcə Gürcüstanda deyil, Avropada da belədir. Bu yaxınlarda Avstriyanın yeni baş naziri təyin edilib, amma bütün Vyana qaynayır. Ona görə də hökumət üzvlərindən kiminsə çıxarılıb, yerinə yenisinin təyin edilməsinə təəccüblə yanaşmaq lazım deyil".

Amma müəllif hökumət nümayəndəsinin Azərbaycanla Avropa arasında paralel aparmasını da yersiz sayır və deyir ki, normal ölkələrdə hökumətin və ya hökumət üzvlərinin dəyişməsi təbii hal və demokratiya göstəricisidir, amma Azərbaycanda vəziyyət fərqlidir və müəllif fərqləri belə izah edir: "Birincisi, YAP hakimiyyətində adətən kadrlar işdən çıxarılmır, sadəcə, olaraq bir vəzifədən başqa vəzifəyə keçirilir. Mənfi reputasiyalı icra başçısı, polis rəisi, nazir, komitə sədri başqa bir rayona, başqa bir vəzifəyə keçirilir və bu da "müsbət addım" olur. İkincisi, bu ölkədə vəzifəli xalqa, dövlətə yox, hökumətə xəyanətə görə işdən çıxarılır. Üçüncüsü, bu günə qədər YAP rejiminin heç bir məmuru "təmiz adam" adı qazana bilməyib. İstənilən vəzifəlinin var-dövləti 10 milyonlarla dollar məbləğində ölçülür. Yəni, bu ölkədə vəzifəyə xalqa xidmət etmək üçün deyil, cibləri doldurmaq üçün gəlirlər".

Müəllif xatırladır ki, normal ölkələrdə kadr dəyişikliyi müsbət nətcələr ortaya qoyur, Azərbaycanda isə bir qayda olaraq yeni təyin olunan köhnəyə rəhmət oxutdurur.

Müəllif vurğulayır ki, Gürcüstanda dəyşikliklər oldu, yeni nəfəs gəldi və korrupsiyanın kökü kəsildi, iqtisadi uğurlar əldə edildi, Azərbaycanda isə 25 ildir ki, hökumət dəyişmir, "gözdən pərdə asmaq" taktikası yürüdülür.

Müəllif hesab edir ki, A.Şərifov dünyadakı hökumət dəyişikliklərinə təəccüblənmədiyi kimi, ölkədəki hökumət dəyişməzliyinə də təəccüblənməlidir, çünki, hər yerdə normal hesab olunan, Azərbaycanda niyə anormal sayılır...