Media icmalı 27.02.18

İnformasiya təhlükəsizliyinin təmin olunması sahəsində görülən işlər, Qarabağ problemi fonunda Rusiya-Azərbaycan münasibətlərinə baxış, bank sektorundakı durum bugünki (27 fevral, 2018-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır.

İnformasiya təhlükəsizliyinin önəmi

"Azərbaycan" qəzetində "Milli Rəqəmsal Yaddaş layihəsi uğurla icra olunur" sərlövhəli məqalədə müəllif bu layihənin vaciblyini dəyərləndirir.

Müəllif müasir dövrümüzdə qlobal informasiya məkanının formalaşmasını, beynəlxalq miqyasda fəaliyyət göstərən təşkilatların, qrupların, ölkələrin informasiyanı diktə etməsini qloballaşmanın əsas göstəricilərindən biri sayır.

Müəllif deyir ki, hazırda hətta müharibələr də ilk olaraq informasiya ilə başlayır, informasiya müharibəsi aparıcı xəttə çıxır, bütün bunlara görə ölkələr informasiya siyasəti və təhlükəsizliyinə daha çox diqqət ayırmağa çalışırlar".

Müəllif Azərbaycanda da bu istiqamətdə işlər görüldüyünü, Prezident İlham Əliyevin "İnformasiya təhlükəsizliyi sahəsində fəaliyyətin təkmilləşdirilməsi tədbirləri haqqında" fərmanı ilə yeni mərhələ başlandığını bildirir.

Müəllif Xüsusi Dövlət Mühafizə Xidmətinin Xüsusi Rabitə və İnformasiya Təhlükəsizliyi Dövlət Agentliyi, bundan əlavə, dövlət qurumları üçün 7 əsas bölmədən ibarət İnformasiya Təhlükəsizliyi Kitabxanasının yaradılmasını bu sahədə ciddi dönüş adlandırır.

Azərbaycanın Ermənistanla müharibə şəraitində olduğunu xatırladan müəllif qarşı tərəfdən dövri olaraq anti-Azərbaycan informasiyaları yayıldığı üçün bu amilə diqqət verməyin vacibliyini bildirir.

Müəllif deyir ki, indiki zamanda informasiyanın istehsalı, yayımı ilə yanaşı, ölkə üçün əhəmiyyətli olanlarının toplanıb qorunması vacibdir və bu sahədə Mərkəzi Elmi Kitabxana (MEK) ölkənin informasiya təhlükəsizliyinə, təbliğat siyasətinə ciddi töhfə verir.

Müəllif vurğulayır ki, MEK ölkəyə aid informasiyanı idarə oluna və əlaqələndirilə bilən strateji resursa çevirmək, informasiya müharibəsində üstünlük qazandıracaq təsirə malik etmək üçün Milli Rəqəmsal Yaddaş (MRY) layihəsini həyata keçirir və bu layihə 2014-cü ildən icra olunur:

Müəllif deyir ki, layihənin məqsədi Azərbaycan mədəniyyətinin, tarixinin bəşəriyyətin inkişafına verdiyi töhfələr barədə Azərbaycanda və ölkədən kənarda mövcud olan bütün məlumatları toplamaq, sistemləşdirmək, rəqəmsallaşdırmaq, elektron kataloqa salmaq, arxivləşdirmək, yerli və dünya oxucusunun, tədqiqatçısının istifadəsinə verməkdir.

Müəllif vurğulayır ki, bu məqsədlə elektron kataloq yaradılması və onun MRY-ə daxil edilməsi nəzərdə tutulur, MRY-nin bir nüsxəsi istifadəyə veriləcək, digər ehtiyat nüsxə isə təhlükəsiz serverdə saxlanılacaq.

Ötən müddət ərzində görülən işlər nəticəsində MRY proqramı platforması formalaşdırıldı, elmi əsərlərin elektron formatda vahid bazaya toplanması sistemli şəklə salındı.

2017-ci ildə Azərbaycan Prezidenti yanında Elmin İnkişafına Dəstək Fondunun MRY ciddi töhfə verdiyi vurğulanır.

Qarabağı düşünmək "yetərsizliyi"

"Azadlıqinfo.az"da isə diqqəti "Bizə "qorxaq nağıl qəhrəmanı" deyən erməni nazirin cavabını kim verəcək?" sərlövhəli məqalə cəlb edir.

Müəllif xatırladır ki, bu il fevralın 24-də Ermənistan xarici işlər naziri Edvard Nalbandyan rəsmən Azərbaycanı məsxərəyə qoyub: "Brüssel görüşlərinə həsr olunmuş mətbuat konfransında jurnalistlər qarşısında çıxış edən Nalbandyan "Azərbaycan məşhur nağılın qorxaq qəhrəmanına bənzəyir. Təkliyə düşəndə qorxudan qışqırmağa başlayır" kimi aşağılayıcı fikirlər səsləndirib".

Müəllif hesab edir ki, bu məsələdə bu nağılın hansı nağıl olması yox, Azərbaycan tərəfə "qorxaq qəhrəman" deyilməsidir ki, bu isə erməni tərəfin real meydan oxumasıdır.

Müəllifə görə, bu cavabın verilməməsinin səbəbi Azərbaycanda Qarabağ problemini həqiqətən fikirləşən, problemin həlli üçün yollar axtaran adamların indi barmaqla sayılacaq qədər az olmasıdır.

Müəllifə görə, 1988-ci ildən başlayaraq keçən əsrin sonlarınadək olan vəziyyətlə indini müqayisə etsək, mənzərə bu qədər acınacaqlıdır, səbəblər çoxdur, amma bir problem ki, zamanında həll olunmadı, artıq kütlənin həyatında arxa plana keçir: "Bizim də kütlənin məişət problemi, sosial-iqtisadi problemləri onun hər bir üzvünü o qədər sıxır ki, Qarabağ sözünü "Qarabağ şikəstəsi"ndən belə eşidəndə biganə, laqeyd görkəm alırlar. Rəsmilər də "quş qoymaq" xətrinə hərdən nəsə deyirlər. Amma, elə məsələlər var ki, ona cavab vermək, ən azı Qarabağ danışıqlarını aparanlar üçün vacibdir".

Müəllif deyir ki, fevralın 22-də Moskvada "Regnum" nəşrinin binasında Rusiya və erməni politoloqlar yığışıb 13 məruzə dinləyir, sonra Dağlıq Qarabağın müstəqilliyinin tanınması haqqında memorandum qəbul edir və BMT-yə müraciət olunur.

Yazı müəllifi deyir ki, belə yanaşmaya baxmayaraq, Azərbaycan Rusiyanı dəstəkləməkdə davam edir: "Praqada bir rus marşalının heykəlinin altında Rusiyanın xoşuna gəlməyən sözlər yazılır və buna etiraz edən rus səfirliyinin məktubuna Azərbaycan səfiri də imza atır. Bir kinonu Rusiya qadağan edir, Azərbaycan Mədəniyyət Nazirliyi də Rusiyanın xətrinə bir diktator haqqında çəkilmiş komediyanı bizdə də qadağan edir".

Müəllif vurğulayır ki, GUAM toplanır, Azərbaycan burada iştirak etmir, əvəzində nə əldə etdiyi də məlum deyil, Azərbaycan tərəf azərbaycanlıların Ermənistandakı tarixi torpaqlarına qayıdacaqlarını deyəndə Rusiyanın buna sərt münasibəti üzə çıxır.

Müəllif deyir: "Bütün Qarabağı işğal edənin Rusiya olduğunu bilirik, bu vəziyyətin, status-kvonun qalmasının da Rusiyanın marağında olduğu da məlumdur, o zaman Qarabağı alıb erməniyə verən Rusiyadan çəkinməyimizin, görünür, başqa tərəfləri də var...".

Bank filialları azalır, banklar da azala bilər...

"Exo" qəzetində isə "Banklar Azərbaycan regionlarında filiallarını bağlayırlar" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif bank filiallarının bağlanmasının səbəblərini ekspertlərlə müzakirə edir.

"Azərbaycan banklarının öz müştərilərinə xidmət göstərən filiallarının sayı azalır, bu meyl 2018-ci ildə də davam edəcək. Bəzi banklar əlavə xərclərdən yaxa qurtarmaq üçün bank filiallarını əhəmiyyətli dərəcədə azaldıblar. İndi bank sektorunda 30 iştirakçı var, amma o qədər də uzaq olmayan vaxtlarda bu bankların sayı 45 idi. 2014-cü ildə bank filiallarının ümumi sayı 752 idisə, 2017-ci ilin sonunda 509-a endi, yəni, 4 il ərzində 243 bank filialı bağlandı. Təkcə 2017-ci ildə filialların sayı 569-dan 509-a enib ki, bu da 60 filialın bağlanması deməkdir".

Ekspertlər filialların bağlanması ilə bağlı bank sistemindəki ümumi mənzərəni qəzetə belə şərh edirlər.

Ekspertlər bu bağlanmaları ölkənin bank strukturunun pisləşməsinin göstəricisi kimi dəyərləndirirlər.

Mütəxəssislər bank filialları ilə yanaşı, banklarda əməkdaşların sayının da azaldığını deyirlər və iddia edirlər ki, 2017-ci ildə bank personalının 5%-i işini itirib: "Əgər, 2016-cı ildə bank sektorunda 16947 nəfər çalışırdısa, 2017-ci ilin sonuna onların sayı 16131 nəfər olub. Xərclərin optimallaşdırılması siyasəti həm də ixtisara düşməyən əməkdaşların əmək haqlarını azaldır və bu meyl 2015-ci ildən start götürüb".

Ekspertlər xatırladırlar ki, ölkədə maliyyə "təlatümləri" başlayana qədər bank ofisləri durmadan artırdı və bankla filiallarının 90%-i dotasiya ilə yaşayırdı, elə indi də elədir.

Mütəxəssislərə görə, bu və ya digər bankın mərkəzi ofisi müntəzəm olaraq filiallarına vəsaitlər ayırır, belə ki, onlar müstəqil olaraq özlərini təmin etməyə qadir deyildirlər: "Maliyyə sektorunun yaxşı vaxtında az və ya çox banklar bir qayda olaraq regionlarda yerləşən və ziyanla işləyən filiallarını arxalarınca "darta" bilirdilər, indi isə ziyanla işləyən ofis, filial banka yükdür".

Ekspertlərə görə, ölkə regionlarında filialların bağlanmasına səbəb paytaxtla müqayisədə dövriyyənin əhəmiyyətli dərəcədə aşağı olmasıdır və həm də bu, o demək deyil ki, bu bağlanma Bakıdakı filiallardan "yan keçib", belə ki, Bakıda da bəzi kredit təşkilatlarının ofisləri bağlanıb.

Ekspertlər yekdil fikirdədirlər ki, bu meyl 2018-ci ildə də davam edəcək: "Hələ bizi daha bir neçə bankın bağlanması və ya təmərküzləşməsi gözləyir. İkincisi, bankların gəlirləri aşağı səviyyədədir, ona görə də izafi xərcləri optimallaşdırmaq siyasəti ya ixtisar etməyə, ya filialları birləşdirməyə vadar edəcək.

Üçüncüsü, müasir informasiya texnologiyaları filiallara tələbatı azaldır".