Siyasət xəbərləri

• Avropada beynəlxalq Hüquqların Müdafiəsi Kampaniyası təsis edilib
• ABŞ rəsmi olaraq Rusiyanın təhlükəsizliklə bağlı tələblərini qəbul etməyib
• Human Rights Watch: Əli Əliyevin həbsi biabırçılıqdır
• AŞPA Cənubi Qafqaz ölkələrini LGBTİ birliyinin hüquqlarını təmin etməyə çağırıb
• Belarus və Rumıniya vətəndaşlarının Azərbaycana hava yolu ilə gəlişinə icazə verilib

Avropada beynəlxalq Hüquqların Müdafiəsi Kampaniyası təsis edilib

Strasburq/27.01.22/Turan: Avropa Şurası Parlament Assambleyasının (AŞPA) qış sessiyası çərçivəsində yanvarın 26-da Strasburqda Avropanın müxtəlif ölkələrindən olan 14 vətəndaş cəmiyyəti qurumu tərəfindən Avropada Hüquqların Müdafiəsi Kampaniyası (the Campaign to Uphold Rights in Europe – CURE) elan edilib. Təsisçilər arasında Seçkilərin Monitorinqi və Demokratiyanın Tədrisi Mərkəzi (Azərbaycan) də var.

CURE-nin həmtəsisçiləri təsis sənədlərində bəyan ediblər ki, Avropa Şurası (AŞ) insan hüquqları, demokratiya və qanunun aliliyi sahəsində ümumavropa hüquqi bazanın himayəçisi və təşviqçisi, beynəlxalq norma və standartların işlənib hazırlanmasında pioner kimi çıxış edir. “İyirminci əsrdə AŞ ortaq dəyərlərə əsaslanan vahid Avropanın qurulması, parçalanmaların aradan qaldırılması və əməkdaşlığın təşviq edilməsində mühüm irəliləyiş əldə edib və Avropa Şurası demək olar ki, bütün Avropa qitəsini ortaq hüquq normaları və standartları ətrafında bir araya gətirən unikal rol oynayıb”, deyə sənəddə bildirilir.

Eyni zamanda, üzv dövlətlər siyasi iradənin olmaması və ya digər siyasi mülahizələrin üstünlük təşkil etməsi, habelə dövlətlər arasında fikir ayrılıqları səbəbindən əsas insan hüquqları və qanunun aliliyi pozuntularının həlli də daxil olmaqla, mühüm məsələlərdə sistematik olaraq birgə hərəkət edə bilmirlər. Buna görə də AŞ-ın, o cümlədən onun Nazirlər Komitəsinin (NK) ciddi və sistemli pozuntulara təsiri çox məhdud olaraq qalır. Bu mənfi nümunə pozuntu qurbanlarını müdafiəsiz qoyur, cəzasızlıq və təkrarlanan pozuntulara səbəb olur.

Bu illər ərzində biz Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinə (AİHM) edilən şikayətlərin sayında artımın şahidi olmuşuq. Bu tendensiya müvafiq tədbirlərin görülməsi ilə insan hüquqlarının müdafiəsinin əsas mexanizmi kimi Məhkəmənin səmərəliliyinin artırılmasını təmin edib. Ancaq hələ də bir sıra üzv dövlətlər tərəfindən AİHM qərarlarının icrası əsas problem olaraq qalır və bu, Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyası (AİHM) əsasında yaradılmış bütün müdafiə sistemini sarsıdır. Dövlətlərin AİHM qərarlarını həqiqi şəkildə yerinə yetirmək və AŞ orqanlarının tövsiyələrinə əməl etmək öhdəliyinin olmaması həm də AŞ qərarları ilə üzv dövlətlərin xarici siyasətləri arasında əlaqənin kəsilməsində özünü göstərir.

Bu xroniki problemlərlə yanaşı, son on ildə bir sıra böhranlar Avropa Şurasını sarsıdıb, onun etibarını sarsıdıb və Azərbaycan, Rusiya, Türkiyə kimi avtokratik hökumətlərə malik ölkələrdə AŞ-ın missiyasını effektiv şəkildə yerinə yetirmək qabiliyyətini şübhə altına qoyub. Bu hallar digər üzv dövlətlər – Bolqarıstan, Macarıstan, İtaliya, Malta və Polşanın AŞ orqanlarının çağırışlarına ləng və qeyri-ardıcıl reaksiyası ilə müşayiət olunub.

Bu səbəbləri nəzərə alaraq CURE aşağıdakı istiqamətlərdə ekspertiza və vəkillik fəaliyyətini qarşısına məqsəd qoyur:

Avropa vətəndaş cəmiyyəti üçün AİHM-nin daha yaxşı tətbiq edilməsi və AŞ norma və standartlarının davamlı pozulması hallarına effektiv reaksiya verilməsi ilə bağlı təhlil və məsləhətlərin verilməsi;

AİHM-nin əsas qərarlarına məhəl qoyulmadığı və ya AŞ orqanlarının ekspert rəylərinin, habelə Nazirlər Komitəsinin qərarlarının üzv dövlətlər tərəfindən izlənilmədiyi xüsusi mövzular/işlər üzrə;

AŞ öhdəliklərini sistematik şəkildə yerinə yetirməyən üzv dövlətlərə qarşı daha güclü təsirlər yönündə;

Avropada anti-demokratik tendensiyalara AŞ reaksiyasını sürətləndirmək və gücləndirmək yönündə;

AŞ standartlarının və monitorinq nəticələrinin milli hökumətlər tərəfindən müntəzəm qərar qəbul etmə proseslərində və qeyri-müəyyən və ya mübahisəli səlahiyyət vəziyyətlərində necə daha yaxşı istifadə olunacağına dair.

Hədəflərimizin həyata keçirilməsi istiqamətində çalışmaq üçün aşağıdakı prinsipləri müdafiə edirik:

Avropa Şurası dinamik, şəffaf, Avropa ictimaiyyətinə yaxşı tanınan, hüquq və azadlıqları, qanunun aliliyini və demokratiyanı təşviq etmək və təmin etmək üçün dayanıqlı bir təşkilata çevrilməlidir;

AİHM daha effektiv işləyir, öz işlərinə böyük gecikmələr olmadan baxır və istisnasız olaraq bütün üzv dövlətlərə eyni minimal standartları tətbiq edir;

Üzv dövlətlər AİHM qərarlarını öz qanunlarında və siyasətlərində, o cümlədən milli institutları gücləndirməklə və digər AŞ orqanlarının qərarlarını və ekspert rəylərini izləməklə real şəkildə həyata keçirməyə çalışırlar;

Üzv dövlətlər öz tərəfdaşları tərəfindən ciddi pozuntuları aradan qaldırmaq üçün daha qətiyyətli, fəal və ardıcıl hüquqi və siyasi tədbirlər həyata keçirir;

Böhran vəziyyətlərinə çevik reaksiya və repressiyalara qarşı effektiv mexanizmləri mövcud olmalı və tətbiq edilməlidir;

Avropa Şurası “boz zonalar” və münaqişə zonalarına daxil ola və səmərəli fəaliyyət göstərə bilər;

AŞ özünü korrupsiyadan və qeyri-etik davranışlardan qorumaq üçün effektiv dürüstlük mexanizmlərinə malikdir;

Vətəndaş cəmiyyəti AŞ-ın mövqelərinin və qərarlarının işlənib hazırlanmasında bərabərhüquqlu tərəfdaş kimi qəbul edilir.

CURE müvafiq vətəndaş cəmiyyəti təşkilatlarını, hökumətləri, diplomatları, parlament üzvlərini, AŞ rəsmilərini və əməkdaşlarını, hüquqşünasları, ekspertləri, jurnalistləri və fəal vətəndaşları Kampaniyaya dəstək verməyə çağırır.

CURE-nin daimi katibliyi Strasburqda fəaliyyət göstərəcək. Qurumun İdarə Heyəti və Məşvərət Şuraları da dövri olaraq toplaşıb, müvafiq tövsiyə və qərarlar verəcək. 

Kampaniyanın təsisçiləri Bolqarıstan Helsinki Komitəsi (Bolqarıstan); Vətəndaş Azadlıqları Mərkəzi (Ukrayna); Beynəlxalq Müdafiə Mərkəzi (Fransa); Vətəndaş Hüquqlarının Müdafiəçiləri (İsveç); Aİ-Rusiya Vətəndaş Forumu (beynəlxalq şəbəkə, katibliyi Berlində yerləşir); FİDH - Beynəlxalq İnsan Hüquqları Federasiyası; "Memorial" Hüquq Müdafiə Mərkəzi (Rusiya); Niderland Helsinki Komitəsi (Niderland); Norveç Helsinki Komitəsi (Norveç); "İctimai hökm" Fondu (Rusiya); YUCOM - İnsan Hüquqları üzrə Hüquqşünaslar Komitəsi (Serbiya) və Seçkilərin Monitorinqi və Demokratiyanın Tədrisi Mərkəzidir (Azərbaycan). 

* SMDT Azərbaycanda azad seçkilərin təşviqi, siyasi azadlıqların müdafiəsi və demokratik institutların formalaşdırılması üzrə fəaliyyət göstərən təşkilatdır. -06D-

ABŞ rəsmi olaraq Rusiyanın təhlükəsizliklə bağlı tələblərini qəbul etməyib

Vaşinqton/27.01.22/Turan: Çərşənbə günü Vaşinqton Rusiyanın onun təhlükəsizliyini təmin etmək tələblərinə cavab verib. Kremlə cavabı ABŞ-ın Rusiyadakı səfiri Con Sallivan göndərib.

Dövlət Departamentində dövlət katibi Entoni Blinkenin jurnalistlərə verdiyi məlumata görə, "Cavablarımız Ukrayna ilə və Avropalı müttəfiqlərimiz və tərəfdaşlarımızla tamamilə razılaşdırılıb". Bu barədə Turan-ın Vaşinqtondakı müxbiri bildirib.

Hələlik sənədin Rusiya-Ukrayna sərhədində gərginliyin azalmasına səbəb olub-olmayacağı aydın deyil. Blinken qeyd edib ki, "Rusiyanın təhlükəsizliyin pozulmasına yönəlmiş addımları ilə bağlı narahatlıqlar qalmaqdadır. Eyni zamanda, biz ortaq dil tapmaq üçün Rusiyanın dilə gətirdiyi narahatlığa öz təkliflərimizlə cavab verdik", deyə o qeyd edib.

Sənəddə təsdiq edilir ki, Vaşinqton Moskvanın əsas tələblərini: NATO-nun Baltika və Şərqi Avropa ölkələrində iştirakdan imtina etməsi, Ukrayna və Gürcüstanın isə Alyansa daxil olmaq hüququndan tamamilə məhrum edilməsi tələblərini qəbul etmir.

"Biz NATO-nun qapılarını açıq saxlayacağıq və bu öhdəliyimizi yerinə yetirəcəyik", deyə Blinken qeyd edib.

Sənəddə həmçinin Ukraynaya qüvvələrin yerləşdirilməsi, həmçinin Avropada nüvə silahlarına nəzarətlə bağlı "qarşılıqlı şəffaflıq tədbirləri" təklif olunur.

"Biz açıq şəkildə bildiririk ki, Ukraynanın suverenliyi və ərazi bütövlüyü, həmçinin dövlətlərin öz təhlükəsizlik mexanizmlərini və ittifaqlarını seçmək hüququ da daxil olmaqla, bizim dəstəkləmək və qorumaq öhdəliyi götürdüyümüz əsas prinsiplər var", deyə Blinken bildirib.

Moskva həmçinin ABŞ-ın Avropadan nüvə silahını yığışdırmasını və 1997-ci ildən sonra alyansa qoşulmuş keçmiş sovet bloklarından qoşunları və silahları çıxarmasını tələb edib.

Vaşinqton bu tələbləri "yersiz" hesab edib. ABŞ-ın cavabında "Rusiya istəsə, irəliyə doğru ciddi diplomatik yol nəzərdə tutulur", deyən Blinken əlavə edib ki, yaxın günlərdə, Rusiya rəsmiləri Amerikanın cavabını oxuduqda və danışıqlara hazır olduqda, o, Rusiyalı həmkarı Sergey Lavrovla danışıqlar aparmağa ümid edir. -25B-

Human Rights Watch: Əli Əliyevin həbsi biabırçılıqdır

Bakı/27.01.22/Turan: Human Rights Watch beynəlxalq hüquq müdafiə təşkilatının Avropa və Mərkəzi Asiya üzrə direktor müavini Reyçel Denber "Vətəndaş və İnkişaf" Partiyasının sədri Əli Əliyevin həbsini "sərt qərar" adlandırıb.

"Əli Əliyevin böhtan ittihamı ilə azadlıqdan məhrum edilməsi hökmü həddindən artıq amansız və biabırçı qərardır", deyə Denber Osmanqızı TV kanalına müsahibəsində bildirib.

"Böhtana görə cinayət məsuliyyəti yolverilməzdir. Bu, insan hüquqları prinsiplərinin Azərbaycanın da tərəf olduğu beynəlxalq sazişlərə zidd olan açıq-aşkar pozuntusudur. İnsanları böhtan ittihamı ilə həbs etmək olmaz", deyə Denber bildirib.

O, məhkəmənin "tələskənliyinə" diqqət çəkib. "Məhkəmənin necə tez və hansı formada keçirildiyi hökmün əvvəlcədən müəyyən edildiyini göstərir", deyə Denber bildirib.

Xatırladaq ki, Əliyev Bakının Yasamal rayon məhkəməsi tərəfindən böhtan ittihamı ilə beş ay müddətinə azadlıqdan məhrumetmə cəzasına məhkum edilib. İddia Sərhəd Xidmətinin zabiti Emil Cəfərov tərəfindən verilib. İddiaya Əliyevin Sərhəd Xidmətinin qəzaya uğrayan Mi-17 helikopterində sağ qalanların olacağına şübhə ifadə etdiyi müsahibəsi səbəb olub.

Cəfərov və qəzada sağ qalan daha bir zabit Əliyevin ifadələrini böhtan kimi qiymətləndirib. -06В-

AŞPA Cənubi Qafqaz ölkələrini LGBTİ birliyinin hüquqlarını təmin etməyə çağırıb

Bakı/27.01.22/Turan: Avropa Şurası Parlament Assambleyası Ermənistan, Azərbaycan və Gürcüstanda LGTBİ-nin (lesbiyanlar, geylər, biseksuallar, transseksuallar və interseksuallar) vəziyyəti ilə bağlı narahatlığını bildirib.

Assambleyanın yanvarın 25-də qəbul edilmiş qətnaməsində (Southern Caucasus: measures to combat alleged violations of the rights of LGBTI people) bu insanların hüquqlarının pozulması haqqında çoxsaylı məlumatlar olduğu qeyd edilir.

Cənubi Qafqaz ölkələri "cinsi orientasiya, gender kimliyi, gender özünüifadəsi və cinsi əlamətlərinə görə ayrı-seçkiliyin aradan qaldırılmasına yönəlmiş səmərəli qanunvericilik qəbul etməli və siyasət həyata keçirməlidir". 

"Gürcüstanın ayrı-seçkiliyə qarşı mübarizədə əldə etdiyi irəliləyişi", həmçinin "Ermənistanda hazırki demokratiyaya keçid prosesi ilə bağlı yaranan imkanları" alqışlayan parlamentarilər Yerevan, Bakı və Tbilisini "LGTBİ nümayəndələrinin hüquqlarını dəstəkləmək üçün ictimai tədbirlər keçirmək hüququna zəmanət verməyə" çağırıblar.

Xüsusən, gey-paradlara icazə vermək və "iştirakçıları istənilən zorakılıqdan qoruyaraq", paradların təhlükəsiz keçirilməsini təmin etmək təklif olunur.

Qəbul edilən qətnamə belçikalı deputat Kristof Lakruanın hesabatına əsaslanır. O, KİV və parlament üzvləri üçün ayrı-seçkilik ehtiva edən və LGBT birliyinə qarşı ədavət yaradan şərhləri qadağan edən davranış məcəllələri qəbul etməyə çağırır.

Qətnamədə həmçinin transgenderlərin sənədlərdə adlarını və cinslərini dəyişdirməsinə imkan verən prosedurlar tətbiq edilməsi nəzərdə tutulur. Həmçinin, insan hüquqlarının, o cümlədən LGBTİ hüquqlarının müdafiəsi sahəsində işləyən vətəndaş cəmiyyəti təşkilatları ilə əməkdaşlığı möhkəmləndirmək, onların müstəqilliyinə zəmanət vermək və onlarla işləyən insanların təhlükəsizliyini təmin etmək tövsiyə olunur. -06D-

Belarus və Rumıniya vətəndaşlarının Azərbaycana hava yolu ilə gəlişinə icazə verilib

Bakı/26.01.22/Turan: Azərbaycana hava nəqliyyatı vasitəsilə daha iki ölkə - Belarus və Rumıniya vətəndaşlarının  və orada daimi yaşayan əcnəbilərin, habelə vətəndaşlığı olmayan şəxslərin giriş-çıxışına icazə verilib.

Bununla bağlı Nazirlər Kabinetinin “Xüsusi karantin rejiminin müddətinin uzadılması və bəzi məhdudiyyətlərin aradan qaldırılması ilə bağlı tədbirlər barədə” qərarında dəyişiklik edilib.-0-