Uzanan dərslər

Sovet dövründə və müstəqilliyin ilk illərində Azərbaycan məktəblilərinin tədris ili sentyabrın 1-dən mayın 25-nə qədər davam edirdi. Sonradan, hələ Misir Mərdanov nazir olduğu dövrdə bu sistemi dəyişdirdilər, bunu sentyabrın 1-də məktəbə getmək üçün hələ isti olması ilə izah etdilər və dərslərin başlanğıcını sentyabrın 15-nə keçirdilər.

Amma, necə deyərlər, hər gələn öz qaydalarını gətirir, yeni təhsil naziri də tədris ilininin uzadılması təklifi ilə çıxış etdi. Ölkənin Nazirlər Kabineti təklifi təqdir etdi və tədris ilinin 2 həftə - iyunun 14-nə qədər uzadılması haqqında qərar qəbul etdi.

Təhsil naziri Mikayıl Cabbarov tədris dövrünün 32 həftədən 34 həftəyə qədər artırılmasını iki səbəblə izah edib: "Birincisi, müasir təhsil sistemləri ilə müqayisədə Azərbaycan şagirdlərinin tədris prosesi 8 həftə qısadır. 8 həftə çox uzun dövrdür. Bu mərhələdə biz tədris ilini 8 həftə uzatmağı planlaşdırmırıq. Amma bu qədər qısa tədris ili müvəffəqiyyət dərəcəsinə, həmçinin təhsilin keyfiyyətinə mənfi təsir edir". Nazirin sözlərinə görə, digər bir səbəb odur ki, tədris ili qısa olduqda cədvəlin sıxlığı şagirdlərin yükünü artırır: "Qəbul edəcəyimiz qərar tədris yükünün optimallaşdırılmasına müsbət təsir edəcək".

Amma bir neçə gün əvvəl Təhsil Nazirliyi bildirib ki, tədris ilini daha 2 həftə uzatmağı planlaşdırır. Nazirliyin mətbuat xidmətinin rəhbəri Cəsarət Valehov bildirib ki, 2 il əvvəl Azərbaycan Nazirlər Kabineti tədris ilinin uzadılması haqqında qərar qəbul edib: "Əsas məqsəd tədris ilinin 38-40 həftə davam etdiyi inkişaf etmiş ölkələrdə tətbiq olunan tələblərə uyğunlaşmaq idi. Biz tədris ilini uzatdıq, amma hələ də inkişaf etmiş ölkələrdən 3-4 həftə geridə qalırıq. Bəlkə, biz tədris ilinə sentyabrın 1-də başlayıb, iyunun 14-də yekunlaşdırsaq, boşluğu doldura bilərik?", deyə C.Valehov bildirib.

Bu bəyanat həm məktəblilərin, həm də onların valideynlərinin etirazına səbəb olub. Onlar birinci uzatmadan narazı idilər, qaldı ki, ikincisi. Məsələ ondadır ki, mayın sonlarında şagirdlərdən bütün dərs materiallarını yığıblar, belə ki, proqram tamamilə keçilib və uşaqlar bürkülü Azərbaycan yayında 15 gün kondisionersiz məktəblərdə boş dərslərdə oturmaq məcburiyyətində qalıblar. Tədris ilinin uzadılması təhsilin keyfiyyətinə necə təsir edəcək? Hansı tədris ili yaxşıdır - yenisi, yoxsa unudulmuş köhnəsi?

"Tədris ilinin müddətinin dəyişdirilməsinin təhsilin keyfiyyətinə heç cür təsir etmədiyini qəbul və buraxılış imtahanlarının göstəriciləri əks etdirir. Yəni tədrisin başlanğıc və bitiş tarixi tədrisin keyfiyyəti üçün çox da əhəmiyyətli deyil, amma təhsilin keyfiyyətinə təsir edən əlamətlərdən biridir", deyə təhsil sahəsində ekspert Kamran Əsədov Turan-a bildirib.

"Birincisi, bu, psixoloji amildir. Azərbaycanda uşaqların sovet dövründə kütləvi şəkildə ümumtəhsil məktəblərinə getməyə başladığını nəzərə almaq lazımdır. Buna qədər uşaqlar mədrəsədə və digər dini müəssisələrdə təhsil alırdılar. Buna görə sabit tədris ili müddəti mövcud deyildi. SSRİ döründə uşaqlar sentyabrın 1-dən kütləvi şəkildə məktəbə getməyə başladılar, bu gün Bilik Günü idi və şüur altında indiyədək belə qalıb. Yəni sentyabrın 1-dən hamı instinktiv olaraq məktəbə hazırdır və 15 gün gözləmək onların psixikasına mənfi təsir göstərir.

İkinci məqam məktəbli formasıdır. Bütün orta ümumtəhsil müəssisələri vahid məktəbli formasına keçib. Dərslərin sentyabrın 15-də başlaması o deməkdir ki, uşaqlar cəmi 15 gün yay forması geyinəcək, belə ki, oktyabrın 1-dən qış formasına keçilir. Bu, valideynlər üçün əlavə xərcdir. Dərslər sentyabrın 1-dən başlasaydı uşaq yay formasını bir ay geyinə bilərdi. Bundan başqa, tədris ilinin sentyabrın 15-dən başlamasını istilərlə əlaqələndirirlərsə, niyə abituriyentlərin və məktəblilərin həyatında ən böyük əhəmiyyət daşıyan qəbul imtahanlarını yayın ən qızğın vaxtında keçirirlər? Deməli, dərslərin sentyabrın 1-də başlamasında heç bir təhlükə yoxdur.

Nazirlikdə hesab edirlər ki, bizdə tədris ili Avropada olduğundan qısadır. Belə deyil. Məktəblərdə dərslər 34 həftə davam edir. Amma bir çox məktəblərdə "altıgünlük" sistem mövcuddur və uşaqlar həftənin 6 günü dərs keçir. Bu günləri hesablasaq, belə çıxır ki, Azərbaycanda məktəb ili 41 həftə davam edir. Və ən əsası, iyunun 1-dən 14-nə qədər uşaqlar məktəbə elə-belə gedir. Məsələ ondadır ki, mayın sonlarından etibarən bütün dərsliklər yığılıb, müəllimlər isə tədris proqramını yekunlaşdırıb. 11-ci sinif şagirdləri aprelin 30-da və mayın 7-də artıq qəbul imtahanları veriblər. Onların bəziləri 700 bal yığıblar və göstəriblər ki, formal məktəb proqramını yekunlaşdırmadan da onu tamamilə mənimsəyiblər. Buna görə onlar bundan sonra məktəbə getmək istəmirlər və tamamilə haqlıdırlar. İl ərzində uşaqların tətili də qısadır. Bizdə qeyd etməkdən qorxduqları dini bayramlarda İngiltərədə uşaqlara 19 gün tətil verirlər. Bizdə isə il boyu uşaqları yükləyirlər, tətili isə yaya saxlayırlar. Bu, doğru deyil. Bizim halda tədris ilini sentyabrın 1-də başlayıb, 31-də yekunlaşdırmaq doğru olardı", deyə K.Əsədov qeyd edib.