Yeni qəbul kampaniyası nə vəd edir?

Azərbaycanda ali və orta ixtisas təhsil müəssisələrinə sənəd qəbulu prosesi başa çatıb. Dövlət İmtahan Mərkəzinin  (DİM) məlumatına görə, bu il ali məktəblərə I-V qruplar üzrə ixtisaslara və orta ixtisas təhsil müəssisələrinə qəbul olunmaq üçün 85497 abituriyent sənəd verib.

Bunlardan 27490 abituriyent I ixtisas qrupuna sənəd verib. II ixtisas qrupuna 19641, III – 17916, IV ixtisas qrupuna 4922 abituriyent sənəd verib.

15000-dən çox iddiaçı V ixtisas qrupuna sənəd verib.

Ötən illərin məzunları üçün qəbul imtahanlarının keçirilmə vaxtı da məlumdur: II və III ixtisas qrupları üzrə  30 aprel, I və IV ixtisas qrupları üzrə 7 may.

Orta məktəblərin və litseylərin builki məzunlarına gəlincə, onları qarşıda sınaq gözləyir.

Builki qəbul kampaniyasının necə olacağını proqnozlaşdırmaq çətindir. Hələlik hökumət ölkənin ali məktəblərində ayrılan planlı yerlərin sayını təsdiqləməyib.  Ancaq universitetlərdə və kolleclərdə planlı yerlərin sayının artırılması ilə bağlı son illərin tendensiyasını nəzərə alsaq, güman etmək olar ki, onların sayı 40000-dən az olmayacaq.  Bu səbəbdən ötənilki xoşagəlməz vəziyyət təkrarlana bilər. Belə ki,  təxminən 83000 iddiaçıdan cəmi 38000 nəfər ixtisas seçimi üzrə müsabiqə mərhələsinə çıxdı. Ali məktəblərə qəbul planı 83% yerinə yetirildi.  7 000 -ə (!)  yaxın tələbə yeri boş qaldı. Özəl universitetlərdə birinci kurs tələbələrinin tərkibi yarıyadək azaldı ki, bunların da bəzisi sonradan maliyyə problemləri ilə əlaqədar öz fəaliyyətini dayandırmalı oldu.

Təhsil üzrə ekspert Etibar Əliyevin fikrincə, özəl universitetlərə tələbə qəbulunun yetərli olmamasının  səbəbləri bəllidir. Birincisi, ildən ilə bu ali məktəblər təhsil haqqını artırır ki, bu da iqtisadi böhran şəraitində özünü doğrultmur. Ailələrin hamısı bu xərcləri ödəmək gücündə deyil. Bundan əlavə, kadrların hazırlanması (2-3 ali məktəb istisna olmaqla) çox da yaxşı deyil və bu da təhsil müəssisəsinin imicinə təsir göstərir.

Üçüncüsü, işəgötürənlər xarici ali məktəblərin məzunlarının işə qəbuluna üstünlük verirlər.

Lakin 2017/2018-ci tədris ilində ali məktəblərin və Milli Elmlər Akademiyasının magistraturasına qəbul zamanı çətin vəziyyətin olacağı gözlənilir. 13000-dən bir qədər çox bakalavr ərizə verib. Ötən il bu rəqəm 24110 olub.

DİM-dən bildirilib ki, bunun səbəbi magistraturaya imtahanların pullu olmasıdır. Əgər ötən illər sınaqda iştirak üçün cəmi 2 manat ödəmək lazım gəlirdisə, bu il çox bahalaşıb. Belə ki, ali məktəblərin və AMEA-nın magistraturasına imtahanda iştirak birinci mərhələdə 50 manat, ikinci mərhələdə 60 manat təşkil edir. Tibb ixtisasları üzrə rezidenturaya qəbul da birinci mərhələdə 60 manata, ikinci mərhələdə 100 manata başa gələcək.

Müstəqil ekspert, iqtisadçı Azər Mehdiyevin fikrincə, ali məktəblərin strukturuna, həmçinin ixtisaslara düzəliş etmək lazımdır. Texniki peşə təhsilinin inkişafına, fəhlə peşələrinin nüfuzunun artırılmasına  diqqət yetirilməlidir. Hazırda ali təhsillilərdən ibarət böyük işsizlər ordusu var. Və bu amil daha kəskin sosial-iqtisadi xarakterli problemlərə gətirib çıxara bilər. Ali məktəblərdə kadr hazırlığı səviyyəsinin aşağı olması bir çox gənc mütəxəssislərə tələbatı azaldır. Eyni zamanda əmək bazarında orta ixtisaslı mütəxəssis qıtlığı müşahidə edilir.