Azərbaycanda yayılan xəstəlik nədir? Metapnevmovirus? - Adil Qeybulla saat 16:00-da Çətin sualda

Azərbaycan qış mövsümünə qədəm qoyarkən, tənəffüs yolları xəstəliklərinin yayılması ilə bağlı narahatlıqlar artır. Xüsusilə insan metapnevmovirusu (HMPV) bu spekulyasiyaların mərkəzindədir. İlk dəfə Çində aşkarlanan və 2024-cü ilin sonlarında Qazaxıstan və Rusiyada qeydə alınan HMPV hazırda Azərbaycanda diqqət mərkəzindədir. Səhiyyə Nazirliyi virusla bağlı məlumatlandırma kampaniyalarını təsdiqləsə də, onun ölkədə yayılma dərəcəsi və şiddəti barədə suallar qalmaqdadır.

İnsan metapnevmovirusu mövsümi qripə bənzər simptomlara səbəb olan tənəffüs yolları virusudur. Ən çox rast gəlinən simptomlara burun tutulması, öskürək, hərarət və ağır hallarda nəfəs darlığı daxildir. Virus əsasən risk qrupları, o cümlədən kiçik uşaqlar, yaşlılar və zəif immun sisteminə malik şəxslər üçün təhlükəlidir.

Azərbaycanlı epidemioloq Dr. Adil Qeybullanın sözlərinə görə, Mərkəzi Asiya, Türkiyə və Rusiya ilə yaxın əlaqələri nəzərə alaraq, HMPV-nin Azərbaycanda yayılması mümkündür.

“Epidemioloji vəziyyət çox mürəkkəbdir,” Dr. Qeybulla televiziyada çıxışı zamanı qeyd edib. “COVID-19 pandemiyası zəifləsə də, mutasiyaya uğramış Omikron variantlarının, qrip ştammlarının, rinovirusların və digər tənəffüs yolu viruslarının qalıq yayılmaları hələ də davam edir. Hesabatlar HMPV-yə bənzəyən enteroviruslar və rotaviruslar kimi virusların da bölgədə mövcud olduğunu göstərir.”

HMPV əsasən bronxiolit, pnevmoniya kimi ağır tənəffüs infeksiyalarına səbəb olur, xüsusən 5 yaşdan kiçik uşaqlar və yaşlılar arasında. Sağlam yetkinlərdə adətən yüngül soyuqdəymə əlamətləri müşahidə edilsə də, immunçatışmazlığı olan şəxslərdə ağır hallara rast gəlinir.

Dr. Qeybulla vurğulayıb ki, virus körpələr üçün ciddi təhlükə yaradır və həyatın ilk ili ən həssas dövrdür. “Virus hava-damcı yolu ilə yayılır və spesifik antiviral müalicəsi mövcud deyil. Müalicə simptomların yüngülləşdirilməsinə yönəlib,” o əlavə edib.

Dr. Qeybulla Azərbaycanda HMPV-yə qarşı profilaktik tədbirlərin təşviqində məhdud səyləri tənqid edib. COVID-19 pandemiyası ilə paralellik apararaq, o, artıq məlum olan gigiyena və məsafə saxlama qaydalarının effektivliyini vurğulayıb:

• Xüsusilə ictimai yerlərdən sonra və yeməkdən əvvəl sabunla əlləri müntəzəm olaraq yumaq.
• Tənəffüs infeksiyası simptomları olan şəxslərlə yaxın təmasdan çəkinmək.
• Tez-tez toxunulan səthləri təmizləmək və dezinfeksiya etmək.
• Çirkli əllərlə üzə toxunmamaq.
• Qapalı məkanlarda yaxşı havalandırmanı təmin etmək.
• Oskürək etiketi qaydalarına riayət etmək, tibbi maskalar taxmaq və simptomlar zamanı evdə qalmaq.

“Pandemiya zamanı tanış olan bu tədbirlər HMPV kimi tənəffüs yolları viruslarına qarşı da yüksək effektivdir,” o bildirib.

Azərbaycanda HMPV halları ilə bağlı rəsmi məlumatlar məhdud olsa da, Səhiyyə Nazirliyi vətəndaşları ayıq-sayıq olmağa və simptomlar yaranarsa, həkimə müraciət etməyə çağırıb.

Tənəffüs viruslarının qış aylarında daha geniş yayılması gözlənildiyi bir vaxtda, Azərbaycan ictimai səhiyyəni qorumaq və səhiyyə sisteminin ümumi tələblərini balanslaşdırmaq üçün ciddi bir problem qarşısındadır. HMPV-nin əhəmiyyətli bir təhlükəyə çevrilib-çevrilməyəcəyi əsasən profilaktik tədbirlərin effektivliyindən və ictimai məlumatlılıq səviyyəsindən asılı olacaq.