Yen dönəm: müxalifəti sıxmaq işə yarayacaqmı?

Qədim Türklər Egenekon mağarasından mart ayında çıxmışdılar,müasir Türklər isə “korona virusu”nun mühasirəsini mayda yarmağa hazırlaşırlar.Dövlət başçısı bunun işarəsini aprelin 19-da vermiş, epidemiya ilə mübarizə üçün yaradılan Elm Şurasının məlumatları aprelin 25-dən sonra aşağı trendə yönəlməklə qalmayıb, jarqon belə nikbin xarakter almışdı.

Hər işdə olduğu kimi,bu işdə  də “kulislərdən məlumat almaq vəzifəsi” “Hürriyet”in prezident sarayına  yaxın ən etibarlı köşə yazarı Abdulkadir Selviyə həvalə edildi: 29 apreldəki yazısında Selvi, iqtidarın 4 mərhələdən ibarət normallaşma planını açıqladı. 3-cü və 4-cü mərhələlərə hələ çox var, ona görə ilk mərhələnin mayın 4-də başlayıb iyunun 1-də yeni addımlarla davam edəcəyini, məktəblərin isə sentyabrın 1-də açılacağını müjdələməklə kifayətlənək. Amma 1 dəqiqə, axı “virusun statistikası”  və Elm  Şurasının fəaliyyətinin şəffaflığına dair müzakirə və mübahisələr dayanmazkən,istər dünyada istərsə Türkiyədə təhlükənin davam etdiyini və edəcəyini söyləyən dövlət və hökumət başçıları, tibb professorları varkən bu şəkildə “normallaşma” sizcə də siyasi xarakter daşıya bilərmi?

İstanbulun bələdiyyə sədri səhiyyə nazirinin açıqladığı rəqəmlərlə real rəqəmlər arasında 30-35% fərq olduğunu dönə-dönə təkrarlayır. Özünü iqtidardan asılı hesab etməyən jurnalist-yazarlar da təkcə İstanbulda yox, məsələn, İzmirdə fərqli rəqəmlər ortaya qoymuşdular, daha sonra o rəqəmlər Türk Təbiblər Birliyi və hətta hökumətə bağlı Elm Şurası tərəfindən təsdiqlənmişdi.

Elə isə  nə normallaşır, necə normallaşır? Əlbəttə,bu sualların heç biri  normallaşmaya qarşı olmayıb  real  mənzərəni görmək üçün verilir.Belə görünür ki, virus olmadan da bayram kimi keçirməyin  qadağan        edildiyi 1 maydan sonra  xəstəliyə yaxalanmaların və xəstəlkdən ölümlərin artıq tamamilə aşağı düşmə trendində olduğu açıqlanacaq, orucluq bayramı başa çatan kimi isə(26 may) “epidemiya qələbəsi”nin  aramsız təbliğatına başlanılacaq,iqtidar partiyası bunu öz xanəsinə “qələbə” kimi yazıb azalan reytinqini yüksəltməyə çalışacaq.

Başqa cür ola da bilməz ki.”Bir millətin iki  dövlət”inin  2 min kilometr o tərəfdə olanının alimləri,yaradıcı insanları  bunun üçün dünyanın ədəbiyyat müntəxabatlarında olmayan təşbehlər “istehsal etdi”, siyasət müntəxabatında olmayan təkliflər verdi, dini müntəxəbatda olmayan epitetlər icad edildi.

Türkiyə rəhbərliyi də eyni yoldan getdi: yəni “virusa qarşı mübarizə”  əslində, dövlət başçısının da prosesin ortalarında dediyi kimi,”siyasət  viruslarına qarşı mübarizə”  xarakteri aldı.

Müxalfətin idarə etdiyi bələdiyyələrin hər addımına blok qoyuldu,banklarda açılan yardım hesabları donduruldu,kasıbların baqqallara olan borc dəftərlərini cırıb atdıran paytaxt bələdiyyəsinin  və əhaliyə pulsuz çörək  paylatdıran İstanbul bələdiyyəsinin sədrinə qarşı prokurorluq təhqiqatları başladıldı. Nəinki dərin araşdırmalar, bəsit müşahidələr belə göstərdi ki, iqtidarın topladığı yardımlar dövlət yardımı kimi cəmiyyətin ehtiyacı olan təbəqələrinə yox, əksəriyyətlə partiya tərəfdarlarına paylandı(onlar bu viruslu günlərdən əsla narazı deyillər və öz liderlərinə güldən ağır söz dedirtmirlər) Dövlət başçısı gündüz ağzını açdı,müxalfəti günahlandırdı, gecə gözünü  yumdu, müxalifətə salvolar göndərdi.Yəni, Türkyədə virusa qarşı mübarizə dönəmi siyasi baxımdan “milli konsolodiyasiya” yerinə,  “iqtidarın müxalifətə daha çox hücumu” ilə yadda qalır.

Əlbəttə, bu, iqtidarın özünün müəyyənləşdirdiyi siyasətdir,əgər bu dönəmi reytinq yüksəltməyə hesabladısa,onun nəticəsini seçkidən başqa göstərəcək heç bir barometr yoxdur. Ona görə burada meydana  çıxan sual bundan ibarətdir: tutaq ki,siyasi reytinq hədəfiylə də olsa,”normallaşma” erası başladı,bəs ondan sonra gələn problemlər? Axı bunun arxasınca ağır iqtisadi fakturalar gəlir,qacınılmaz kredit axtarışları gəlir,təxirə salınmaz borcların ödənməsi gəlir?

Müxalfətin idarə etdiyi bələdiyyələri yardım kampaniyalarından uzaq tutmaq, məsuliyyəti bölüşməmək viruslu günlərdə iqtidarın öz  tərəfdarları gözündəki reytinqini müəyyən dərəcədə yüksəldə bilər, bunu qəbul etdik.Bəs ən sərt praqmatik dönəm başlayandan sonra müxalifətin əl-qolunu bağlama taktikası, məsələn, kredit almaqda kara gələcəkmi?

Ümumiyyətlə, viruslu günlərdə də müxalifətin təzyiq altında saxlandığı dövlətlər yeni dönəmdə hansı yoldan getməyi planlaşdırırlar?

Eyni  yoldan gedə biləcəklərmi?

Siyasəti bir tərəfə qoyub bu prosesdə iqtisadi baxımdan Azərbaycanın daha  təmkinli davranaraq  devalvasiya təhlükəsini unutmamasını düzgün addım hesab edirəm.

Mayis Əlizadə