Niyə 1,05$/AZN?

İqtisadçıların çoxu AMB-nin manatın ABŞ dollarına nisbətdə 34% devalvasiya qərarını iqtisadiyyatın rəqabət qabiliyyətinə kömək və ixrac potensialına dəstək kimi yox, neft gəlirlərinin azalmasından dövlət büdcəsinin itkilərini doldurmaq cəhdi kimi qiymətləndiirir. Ekspertlərin manatı niyə dollara nisbətən 1,05-ə endirdilər sualına da cavabı var.

İqtisadçı Toğrul Əliyev hesab edir ki, hökumət 2014-cü ilin noyabrında rublu dövlət büdcəsində xərclərin rubl ekvivalentində ödənilməsinə imkan verən səviyyədə devalvasiya etdi. 20 fevralda “AzəriLayt” markalı neftin bir barrelinin qiyməti London birjasında 61,89 dollar təşkil edib. Bu, büdcədə nəzərdə tutulduğundan 31,23 % azdır. Mərkəzi Bankın İdarə Heyətinin 21 fevral 2015-ci il tarixli qərarı ilə 21 fevral 2015-ci il tarixinə 1 ABŞ dollarının rəsmi məzənnəsi 1.05 AZN səviyyəsində müəyyən edilib. Bu, büdcədə nəzərdə tutulduğundan 33,93 % çoxdur.         

İqtisadi Təşəbbüslərə Yardım Mərkəzinin eksperti Samir Əliyev qeyd edir ki, 2015-ci ilin dövlət büdcəsi xərcləri "qara şənbə" günü $27 milyarddan $20 milyarda qədər azalıb. Hökumətimiz bir dəfə də cəhd etsə $18 milyarda sala bilər. Görünür, o, nəzərdə tutulan investisiya xərclərinin bir hissəsinin ixtisar edilməsini nəzərdə tutur.

İqtisadçı Fariz Hüseynli AMB-dən analizlərin nəticələrini tələb edir: “Hansı araşdırmalar aparılıb və 1 dolların 1.05 manata bərabər olması tədiyyə balansını, qeyri-neft ixracını nə qədər dəyişəcək? Rəqabət qabiliyyətimizi nə qədər artıracaq? «Bu qədər kəskin dəyişmə ilə əhaliyə siqnal göndərirlər ki, artıq manatınızı dollara çevirməyin mənası yoxdur, AMB də rezervlərini qoruya biləcək».

Azər Mehdiyev devalvasiyanı sadə şəkildə izah edir: 2015-ci ildə Dövlət Neft Fondundan dövlət büdcəsinə 10 milyard 388 milyon manatın transfer edilməsi nəzərdə tutulub. büdcə qəbul edilən zamankı kursla bunun üçün təqribən 13 milyard 318 milyon dollar lazım idi. Bu günki kursla isə bunun üçün 9,9 milyard dollar lazım olacaq. Fərq 3,4 milyard dollar. Buna qiymətlərin qalxması və inflyasiya hesabına əldə ediləcək əlavə "inflyasiya vergisini" də əlavə edin. Bu da olacaq, qeyri-neft sektorunun inkişafı hesabına vergi daxilolmalarının artması...”, deyə o, sarkastik şəkildə qeyd edir.    

Qubad İbadoğlu hesab edir ki, bu il inflyasiya hökumətin proqnozundan xeyli yüksək olacaq.  Bütün bu proseslərin nəticəsində yaşayış standartları aşağı düşəcək, sosial göstəricilər pisləşəcək, əhali və hökümət arasında sosial münasibətlər gərginləşəcək. 
Əhalinin hökumətə və bank sisteminə etibarı azalacaq, iqtisadiyyatın dolllarlaşması və nağdsız ödənişlər artacaq, deyə İbadoğlu hesab edir.

“Ekspress” qəzetinin analitiki Vasif Cəfərovun fikirləri orijinaldır. O, hesab edir ki, dollar alışı ajiotajı azalandan sonra dolların məzənnəsi yenidən düşəcək, AMB daha çox manat təklif edəcək. Tədricən dolların məzənnəsi 0,90 manat, avro 1,05 manat olacaq. 08B