Şirkətlərdə payçıların hüquqları genişlənir

İqtisadiyyat və Sənaye Nazirliyi Mülki Məcəlləyə dəyişiklik edilməsinə dair qanunla layihəsi hazırlayıb. Dəyişikliklərə əsasən, məhdud məsuliyyətli cəmiyyətlərdə payçıların və səhmdar cəmiyyətlərdə səhmdarların hüquqları genişlənir.

Elektron hökumətin portalında () yerləşdirilən qanun layihəsinə əsasən, şirkətlərin sahibləri aktivlərinin 5 faiz və daha çox hissəsini təşkil edən əqdlərin aidiyyəti şəxslərlə razılaşma haqqında qərar qəbul etmək hüququ əldə edirlər.

Mülki Məcəlləyə (91-4, 107-12 m.) nəzərdə tutulan əlavələrə əsasən, şirkətlə əlaqəli aktivlərinin 5 faiz və daha çox hissəsini təşkil edən əqdlərin aidiyyəti şəxslərlə razılaşmaların əldə edilməsi audit rəyi ilə birgə mülkiyyətçilərin müzakirəsinə təqdim edilməlidir.

Qərarı sadə səs çoxluğu ilə qəbul edilir. Bu zaman müqavilə tərəfi - şirkətlə əlaqəli şəxs səsvermədə iştirak edə bilməz. Səhmdar cəmiyyətlərdə səsvermədə həmçinin Müşahidə Şurası yaxud idarə heyətinin üzvləri də iştirak etmir.

Şirkətlə əlaqəli şəxslər cəmiyyət Müşahidə Şurası yaxud idarə heyətini yazılı formada korporativ razılaşmaya marağının xarakteri barədə xəbərdar etməlidir.
Qanun layihəsi Ədliyyə Nazirliyi və Qiymətli Kağızlar üzrə Dövlət Komitəsi ilə razılaşdırılıb və iyunun 22-ə qədər ictimaiyyətin müzakirəsinə verilib.
Azərbaycanda şirkətin aktivlərinin onun sahibkarları tərəfindən icarə müqaviləsi əsasında istifadə edilməsi təcrübəsi geniş yayılıb. Əksər hallarda bu müqavilələr cəmiyyətin idarə heyəti səviyyəsində səhmdarın mövqeyi nəzərə alınmadan bağlanır. Buna misal kimi “Bakelektroqaynaq” ASC-nin aktivlərinin 99%-nin (“Baku Steel Company” MMC), “Ə. Ansuxski adına Balakən Konserv Zavodu” 85%-nin (“Balacans” MMC), “Bakı Ayaqqabı-2” (“Xalq Bank” ASC və “Azerfon” MMC) və s. sahibkara icarəyə verilməsidir.

Mütəxəssislər hesab edir ki, şirkətlə əlaqəli şəxslərlə razılaşmaların ümumi iclasda təsdiqlənməsi hüququ təkcə imzalanmış müqavilənin məbləğinə deyil, həm də təqdim edilən aktivlərin həcminə aid edilməlidir.

Bəzi hallarda maraqlı tərəflər bu boşluqdan istifadə edərək aktivlərin dəyərindən aşağı müqavillər imzalamağa cəhd edir, bu da sui-istifadələrə gətirib çıxarır. Buna bariz nümunə kimi 2006-cı ildən “Bakelektroqaynaq” ASC ilə  “Baku Steel Company” MMC arasında mövcud olan icarə müqaviləsini göstərmək olar. Səhmdar cəmiyyətin 20 mln manat dəyərində qiymətləndirilən bütün aktivləri ildə 300 min manat həcmində icarəyə verilib. Bu SC-nin amortizasiya ayırmalarının xərclərini ödəmir. Hazırda Vergilər Nazirliyi bu faktı araşdırır. 08B