Kredit bürosunun dövlət qeydiyyatından keşməsinə nə mane olur?

Bakı/06.10.17/Turan: Bu ilin aprel ayının 19-da təsis edilmiş Kredit Bürosu (KB) indiyə qədər dövlət qeydiyyatından kecməyib. Bank dairələrində KB-nin yaradılması yolunda məxfi qalmalı olan problemlər meydana çıxdığını qeyd edərək vəziyyəti şərh etmək istəmirlər. Ümumilikdə, banklardakı mənbələrin dedikllərinə görə, Kredit Bürosunun qeydiyyatı ilə bağlı çətinliklər yaranıb, çünki o, müəyyən qüvvələrə sərf etmir.

"Noyabrda "Kredit Büroları haqqında" Qanunun qəbul edildiyi gündən 1 il keçmiş lacaq. Lakin təəssüf ki, bu institut hələ istifadə edilmir, fəqət bunun üçün əsaslı bir səbəb yoxdur. Biz bu qurumun işə başlayacağını gözlədiyimiz halda, o, indiyədək dövlət qeydiyyatından keçməyib, halbuki bu, texniki məsələdir, çünki bunun hüquqi bazası yaradılıb. Özü də ki, banklar çoxdan bu məqsədlə kadr bazasını hazırlayıb və lazımi sənədləri tərtib edib", - deyə iqtisadiyyat üzrə ekspert Samir Əliyev "Turan"a bildirib.

Yeri gəlmişkən, KB-lərın fəaliyyəti kreditlər haqqında məlumat mübadiləsi sistemini təkmilləşdirə bilər və onların yaradılması maliyyə xidmətləri inkişafının strateji yol xəritəsinə daxildir və bu sənəddə prioritet təşkil edir. "Qısaca qeyd edim ki, sözügedən qanun layihəsi çoxdan hazırlanıb. Kredit Bürosunun bank, qeyri-bank kredit təşkilatlarının, kommunal və mobil xidmətlər təchizatçılarının, həmçinin möhlətlə mal verən satıcıların müştəri bazası haqqında məlumat toplamağa haqqı var. Bir sözlə, kredit tarixçələri bir yerə toplanır, baza yaradılır və bu, banka müştərinin maliyyə imkanlarını düzgün qiymətləndirmək imkanı verir", - deyə Samir Əliyev qeyd edib.

Burada xatırlatmaq vacibdir ki, 2005-ci ildən başlayaraq, bu funksiyanı Mərkəzləşdirilmiş Kredit Reyestri (MKR) icra edib, lakin onun məlumatları banklar və QBKT ilə məhdudlaşırdı. Kredit büroları isə daha geniş məlumata malik olacaq. Bundan başqa, MKR-in bazası maliyyə sisteminin daxilində olurdu, KB isə əhalinin bütün təbəqələrinə xidmət göstərmək imkanına malikdir. O, ildə ən azı iki dəfə müraciətlər əsasında əhaliyə şəxsi kredit tarixini pulsuz verməyə borcludur. MKR yaradılması ilk dövrlərdə banklara problemli kreditlər məsələsini müəyyən qədər həll etməyə kömək edirdi - müştərin əvvəlki kreditləri ödəmək üçün bir neçə bankdan borc götürmək imkanından istifadə edib bununla da ödənilməyən borclara girməsinə gətirib çıxaran kredit karuseli təcrübəsinə son qoyulub.

Lakin sonrakı dövrdə devalvasiya və bankların məsuliyyətsiz kredit siyasəti elə problemlər yaratdı ki, MKR onların öhdəsindən gələ bilmədi. S. Əliyevin sözlərinə görə, indi banklar, demək olar ki, kredit vermək iqtidarında deyil, fəqət bankların çoxsaylı problemlərinin yığılıb qalmasında məsul borc alanların günahı varmı? "Skorinq sistemin fəaliyyətsizliyi ucbatından maliyyə təşkilatları yalnız müştərilərin rəsmi maaşlarına ümid edir. Yəni pulu onlardan yalnız rəsmən yüksək qazancı olan insanlar ala bilərlər.

Kredit bürolarının üstünlükləri haqqında çox danışmaq olar. Kreditin alınması ilə bağlı çətinlik bankların pul vermək istəmədiyi demək deyil, əksinə, onlar məmnuniyyətlə vətəndaşlara kredit verərdilər, çünki onlar öz borclarını qaytarmalı, mənfəət qazanmalı, əməkdaşlarına maaş verməli və öz fəaliyyətini inkişaf etdirməlidir. Fəqət, KB olmadan məsul kredit götürənlərin bazasını yaratmaq mümkün deyil.

Yeri gəlmişkən, Dünya Bankı və Beynəlxalq Maliyyə Korporasiyasının təşkil etdiyi Doing Business hesabatlarında Azərbaycanın kreditlərin münasibliyi (əlçatanlığı) üzrə göstəriciləri ildən-ilə pisləşir. Göstəricilərin yaxşılaşdırılması üçün qanunvericilik bazası yaradılıb, lakin "Kredit Büroları haqqında" Qanunun implementasiyasının təxirə salınması vəziyyəti çətinləşdirir, hərçənd prezidentin bu qurumun yaradılması haqqında fərmanı da var. İlin sonuna bir rüb qalıb və deməli, bu istiqamətdə konkret fəaliyyət olmadığına görə, problemin həlli gələn ilə qalacaq", - deyə iqtisadçı öz fikrini bildirib.

Bu arada, rəsmi mənbələrin məlumatına görə, hazırda ölkədə ilk özəl kredit bürosunun yaradılması üçün hazırlıq aparılır və o, əslində, Azərbaycanda bu institutun yaradılmasının təşəbbüskarı olan Beynəlxalq Maliyyə Korporasiyasının (IFC) dəstəyi ilə formalaşdırılır. Maliyyə yeniliyinin yaradılmasında texniki tərəfdaş İslandiyanın "Creditinfo" şirkəti seçilib. Beləliklə, texniki tərəfdaş gələcəkdə büronun səhmdarlarından biri olacaq və kredit hesabatı prinsiplərinin öyrənilməsi və büronun inkişaf strategiyasının hazırlanmasında fəal iştirak edəcək.

Öncə xəbər verildiyi kimi, büro 2,2 mln. avro kapitalla yaradılacaq, kapitalda iştirakın 51%-ni operator ("Creditinfo"), yerdə qalan 49%-ni isə yerli təsisçilər alacaq. "Biz icraiyyə komitəsi ilə fəal işləyərək, təşkilati məsələlərin həllində kömək edirik və büronun təsis edilməsi üçün imkanın yaranmasını gözləyirik", - deyə IFC maliyyə sektoru üzrə mütəxəssisi Teymur Heybətov bildirib.--0--