ABŞ-ın traffikinq üzrə hesabatı: səylərə baxmayaraq, Azərbaycan hələ minimum standartlara cavab vermir

Vaşinqton/16.06.23/Turan: Dövlət Departamentinin insan alverilə bağlı hesabatında Azərbaycanın ardıcıl ikinci ildir ki, "Səviyyə 2" də qalması  o deməkdir ki, ölkə hökuməti "insan alverinin aradan qaldırılması üzrə minimum standartlara tam cavab vermir", lakin bundan ötrü xeyli səy göstərir", - Turan-ın Vaşinqton müxbiri bildirib.

Cümə axşamı  Dövlət Departamentində hesabatı təqdim edən katib Entoni Blinken cinsi istismar və insan alveri problemini həll etmək üçün hökumətlər, qeyri-hökumət təşkilatları, vətəndaş cəmiyyəti və özəl sektor arasında qlobal tərəfdaşlığın vacibliyini vurğulayıb.

"Bizə, sadəcə, “göyərtədəki bütün əllər” lazımdır. İnsan alverçilərini mühakimə etmək üçün çalışan hüquq-mühafizə orqanları lazımdır. Xəsarət qurbanlarına kömək edən sosial işçilərə ehtiyacımız var. Bizə hökumətləri məsuliyyətə cəlb edən müdafiəçilər lazımdır", - Blinken deyib.

ABŞ-ın insan alverinin monitorinqi və mübarizə üzrə xüsusi tapşırıqlar üzrə səfiri Sindi Dayer də hökumətləri özəl şirkətlər və qeyri-kommersiya təşkilatları ilə "tərəfdaşlıq gücündən" istifadə etməyə çağırıb.

Builki hesabatda ABŞ da daxil olmaqla 188 ölkə və ərazilər qiymətləndirilib. "Amerika Birləşmiş Ştatları insan alverinə qarşı mübarizəyə sadiqdir, çünki bu, insan hüquq və azadlıqlarına qəsddir",- Blinken deyib. "Bu, hər bir insanın muxtariyyət hüququnu pozur. Bu gün dünyada 27 milyondan çox insan bu hüquqdan məhrumdur".

Hesabatda 24 ölkə "Səviyyə 3"də  və ya ən aşağı reytinqdə yer alıb. Onların arasında Birma, Kamboca, Eritreya, Şimali Koreya, Cənubi Sudan, Venesuela var. Əfqanıstan, Çin və Rusiya da qaynar nöqtələr kimi qeyd olunan ölkələr arasındadır.

Blinken hesabatda daimi irəliləyişi də qeyd edib: dünyanın onlarla ölkəsi insan alverinin qarşısının alınmasında, sağ qalanların qorunmasında və bu cür cinayətləri törədənlərin məsuliyyətə cəlb edilməsində əhəmiyyətli irəliləyişlər əldə edib.

İnsan alveri probleminin həllilə bağlı Azərbaycan hökumətinin səylərinə gəlincə, onlar mühakimə edilmiş insan alverçilərinin həbs cəzasına məhkum edilməsi barədə hökmləri əhatə edib. Bu, əvvəlki illərlə müqayisədə yaxşılaşmadır. Bundan əlavə, daha çox sayda insan alveri qurbanlarının müəyyənləşdirilməsində irəliləyiş qeyd olunub.  Hökumət qeyri-hökumət təşkilatlarının tabeliyində olan sığınacaqların maliyyələşdirilməsini artırıb və insan alverinə qarşı mübarizədə səylərin koordinasiyasının yaxşılaşdırılması üçün müxtəlif nazirliklərin və yerli qeyri-hökumət təşkilatlarının nümayəndələrindən ibarət idarələrarası komissiyanın yaradılması haqqında qanunvericilik aktına dəyişiklik edib.

Bundan əlavə, İnsan Alverinə Qarşı Mübarizə Departamenti 34 qeyri-hökumət təşkilatları liderinə pul mükafatı ilə təltif  edib. Lakin hökumət bir neçə mühüm sahədə minimum standartlara cavab verməyib. Hökumət daha az müttəhimi təqib edib və daha az sayda insan alverçisini mühakimə edib.

Hakimiyyət çox vaxt psixoloji məcburiyyəti qurbanlara nəzarət vasitəsi kimi qəbul etməyib. Cinsi istismar məqsədilə insan alveri haqda işlərin daha az ağır cinayətlər kateqoriyasına tövsif edilməsi baş verib. Hökumət 2023-cü ilə qədər planlı və elan olunmamış əmək yoxlamalarına moratoriumunu davam etdirib.

Builki hesabatda da üstünlük tövsiyələrə verilir, buraya  insan alverçilərinin hərtərəfli araşdırılması, məhkəmə təqibi və mühakimə olunması, onlara kifayət qədər həbs cəzası təyin etməklə bağlı səylər də daxil olmaqla, adekvat cəzaların təyin edilməsi daxildir.

Digər tövsiyələrə aşağıdakılar daxildir: əsasən daxili insan alveri, məcburi əmək və uşaq alverinin aşkarlanması üzrə qabaqlayıcı tədbirlərin gücləndirilməsi; qurbanlara dəstək xidmətləri göstərən qeyri-hökumət təşkilatları tərəfindən idarə olunan sığınacaqlara adekvat maliyyənin artırılması və ayrılması; digər mühüm addımlar arasında müstəntiqlərə, prokurorlara və hakimlərə insan alveri işləri üzrə qurbanlara yönəlmiş yanaşmaların öyrədilməsi.

Aleks Raufoğlu