Din və dövlət münasibətlərinin tənzimlənməsi dünyanın problemi kimi

Çərşənbə günü “Abşeron” otelində “Dövlət və din: dəyişən dünyada tolerantlığın gücləndirilməsi” mövzusunda ikigünlük I Beynəlxalq Forum öz işinə başlayıb.

Forumun təşkilatçısı Dini Qurumlarla iş üzrə Dövlət Komitəsi (DQİDK) və İslam Əməkdaşlığı Gənclər Forumdur. 

Prezident Administrasiyası (PA) ictimai-siyasi şöbəsinin müdiri Əli Həsənov dövlət başçısı İlham Əliyevin Foruma təbrikini səsləndirib.   

Dini Komitənin sədri Elşad İsgəndərov Forumun keçirilməsini tolerantlığın gücləndirilməsi yolunda “məsləhətləşmə və müzakirə aparılması” kimi dəyərləndirib. Hazırda bütün dünyada din və dövlət münasibətlərində problemlərin yaşandığına diqqəti çəkib. Tədbirin Azərbaycanda keçirilməsi Azərbaycanın tolerantlıq baxımından dünyada önəmli yerə malik olması ilə əsaslandırılıb. Din və dövlət münasibətlərində “sərhədlərin müəyyən olunması” fikri səsləndirilib. Dünyəvi dövlət modeli dindən imtina yox, bütün dinlərə bərabər yanaşma modeli kimi qiymətləndirilib. Bu baxımdan Azərbaycanda yəhudi, xrisitian və islam dinlərinin yanaşı mövcud olması vurğulanıb. Bu sahədə dinlərarası problemlərin yaşanmadığı deyilib. Hansısa zorakılığa görə dinin tənqid və təhqir hədəfi seçilməsi tənqid edilib. Azərbaycanda dinin daha çox ürfan üstə köklənməsi iddia edilərək ölkədə insan etiqadına azadlığın məhz ürfandan qaynaqlandığı deyilib. 

Bu xəttin daha da inkişaf etdirilməsinin vacibliyi önə çəkilib. 

“Azərbaycan tolerantlıq baxımından dünyaya nümunədir”, - Qafqaz Müsəlmanları İdarəsinin (QMİ) sədri, şeyxülislam Allahşükür Paşazadə tədbinin Azərbaycanda keçirilməsinə haqq qazandırıb. İnsan haqlarının pozulmasına görə Azərbaycanı daim tənqid edən beynəlxalq qurumların islam ibadət evlərinin dağıdılmasına görə Ermənistana irad tutmaması söylənib. Tolerantlığın fərqli dinliliyə ehtiram olduğu, kulturalizmin ölkədə həyat tərzinə dönməsi qeyd edilib. 

Türkiyənin dini rəhbəri Mehmet Görmez dinin müasir dünyada fərqli dönəm yaşadığını deiyb. XVIII əsrdən bu yana yaranan və siyasi gündəmə gələn  “dünyəvi dövlət” anlayışının din-dövlət münasibətlərini qarşıdurma müstəvisinə gətirdiyi nəzərə çatdırılıb. Qərbin “çox mədəniyyətliliyin ömrünün qurtarması” nəzəriyyəsinin yanlış olduğu iddia edilib. Hazırda fərqli mədəniyyət və dinlərin yanaşı deyil, bir-birinin içində yaşaması kimi zaman yaşandığı və insanları belə birgəyaşayışa hazırlamağın lazım gəldiyi söylənilib. Natiq tolerantlıq adı altında bəzi dairələrin insanları imandan etmək düşüncəsində olması barədə xəbərdarlıq edib. Tolerantlıq öz imanını itirmək yox, başqasının imanına ehtiram vasitəsi olması kimi şərh edilib. İndi bu sahədə əsas məsələnin “dünyəvi dövlətlər”in dinə qarşı savaş açması yox, din-dövlət münasibətlərinin tənzimlənməsi olduğu qeyd olunub. 

“Din, iman insanın ürəyi, dövlət beynidir, bunlar birbirinə qarşı ola bilməz, bir-birini tamamlamalıdır”, - M.Görmez vurğulayıb. 

İran prezidentinin müşaviri Məhəmmədbaqir Xürrəmşad tədbirdə “bu tolerantlığın hansı dinə və hansı dövlətə aid olması?” kimi sual səsləndirib. İslam dininin orta din kimi hər hansı ifratdan uzaq olduğu vurğulanıb. İndiki şəraitdə dünya insanlarının  bir-birinin dininə hörmətlə yanaşıb birgə yaşaya bilmələri əsas şərt

adlandırılıb. İnsanların hansı zəmində olursa-olsun savaşa yox, texnologiyalardan istifadə etməklə inkişafa ehtiyacı olması deyilib. Rəsmi Tehran təmsilçisi bu fikirlə həm də Qərbin İranın nüvə silahı əldə etmək istəyinə qarşı çıxmasına toxunub. -05C-